Nội chiến kết thúc – càng lo thất học
Nura, 12 tuổi, chậm rãi lấy sách bút đặt lên bàn, chiếc bút chì có in dòng chữ tên của một nhà tài trợ. Trong lớp học của Nara, toàn bộ học sinh đều đến từ Aleppo, Syria.
Đây là giờ học tại một trung tâm nhập cư ở thị trấn Noginsk, ngoại ô Moskow. Trung tâm thuộc Civic Assistance, một tổ chức nhân đạo mở các lớp học cho trẻ nước ngoài tại Nga. Trung tâm chỉ có 2 lớp học đặt trong một toà nhà văn phòng. Trên tường phòng học dán các bảng chữ cái, hình vẽ con vật và cả các mẫu đơn xin nhập cư.
Một lớp có khoảng 10 học sinh và thời khoá biểu không cố định – tuỳ thuộc vào giáo viên nào hôm đó có thể tới giảng dạy. Lương giáo viên được trả bởi Cao ủy Liên Hiệp Quốc về người tị nạn (UNHCR).
Hiện tại số lớp học ít ỏi kiểu này là cơ hội học tập hiếm hoi cho trẻ nhập cư đến Nga.
Những người Syria sống tại Noginsk ngay trước khi nội chiến xảy ra, và nói chung làm việc trong các nhà máy dệt (có 8 nhà máy dệt tại thành phố 100.000 dân này). Khi nội chiến bùng phát tại Syria, nhiều người quyết định ở lại và coi đây là nơi an toàn để đoàn tụ gia đình. Hầu hết họ tới Nga bằng thị thực du lịch và sau đó được cấp phép cư trú tạm thời.
Khi thời gian tạm cư kết thúc, cơ quan nhập cư sẽ yêu cầu họ trở về nước – và hiện tại theo cơ quan chức năng Nga, nội chiến tại Syria đã kết thúc.
Rào cản quy định dưới luật
Theo số liệu của Civic Assistance dẫn nguồn từ Cục Thống kê Liên bang: Tính đến 1/1/2017, chỉ 2 công dân Syria tại Nga có giấy tờ cư trú hợp pháp. Khoảng 1.317 người có giấy cư trú tạm thời. Cũng theo thông tin trên thì riêng tại Noginsk có hơn 2.000 người Syria.
Không có đủ giấy tờ hợp pháp, con cái người nhập cư không thể tiếp cận – mặc dù chính thức có quyền này. Điều 43 Hiến pháp Nga bảo đảm quyền giáo dục cho tất cả mọi người. Điều 78 luật liên bang “Về Giáo dục” quy định quyền công dân nước ngoài tại Nga được vào học tiền tiểu học, tiểu học và THCS.
Tuy nhiên, vào năm 2017, Bộ Giáo dục Nga lại ban hành quy định “kênh” luật, theo đó công dân nước ngoài phải trình giấy tờ chứng minh quyền tạm cư tại Nga thì nhà trường mới tiếp nhận.
Quy định này vô hình trung khép cánh cửa hệ thống giáo dục Nga với trẻ nhập cư. Hiệu trưởng các trường thường diễn giải quy định này theo nghĩa là người nhập cư phải có quyền tạm trú hoặc cư trú lâu dài tại Nga và từ chối tiếp nhập trẻ không đáp ứng được yêu cầu đó.
Theo tổ chức Civic Assistance thì hiệu trưởng thường tránh từ chối bằng văn bản và đơn giản thường trì hoãn tuyển sinh trẻ nhập cư với lí do hồ sơ không đầy đủ.
