Bất lợi cho học giả Maori và Pasifika
SV người Maori và Pasifika tại các trường ĐH New Zealand sẽ không được giảng viên (GV) có cùng xuất xứ giảng dạy trong suốt những năm họ theo học. Bên cạnh đó, việc tuân thủ kỷ luật cũng sẽ ảnh hưởng tới vấn đề SV này có được làm việc với một cố vấn người Maori hoặc Pasifika trong những năm sau ĐH hay không. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến dân tộc Maori và Pasifika, mà còn khiến người dân New Zealand luôn có quan niệm rằng, hầu hết chuyên gia tại nước này phải là người Pakeha (người da trắng - người New Zealand gốc châu Âu).
Trong một nghiên cứu mới được công bố mang tên “Tại sao giáo sư (GS) của chúng tôi không phải người Maori? Và tại sao GS của chúng tôi cũng không phải người Pasifika?”, các chuyên gia đã phân tích số liệu GV người Maori và Pasifika đang làm việc tại 8 trường ĐH của New Zealand. Kết quả cho thấy, số lượng GV này chỉ chiếm rất nhỏ, khoảng 5% là người Maori và 1,7% là người Pasifika. Điều này trái ngược hoàn toàn so với tỉ lệ 15% người Maori và 7,4% người Pasifika trong điều tra dân số năm 2013.
Các cơ sở GDĐH thường được coi là nơi tạo ra những công nghệ mới, mang tới sự phát triển trong chính sách và cung cấp cách thức giúp con người hiểu biết hơn về thế giới. Tuy nhiên, các chuyên gia nhận định, nếu những vai trò nêu trên được thực hiện mà không có sự đóng góp của học giả Maori và Pasifika, thì người Pakeha sẽ tiếp tục có ảnh hưởng rất lớn đến xã hội New Zealand.
Trước những lo ngại này, mặc dù lãnh đạo các trường ĐH New Zealand luôn khẳng định sẽ mang tới sự đa dạng và công bằng, tỷ lệ phần trăm học giả Maori và Pasifika vẫn không có sự thay đổi đáng kể trong suốt 6 năm qua. Theo thống kê từ năm 2012 - 2017, người Maori chiếm khoảng 9 - 10% số nhân viên của ĐH Waikato và 2,5 -5% đối với ĐH Lincoln.
Tuy nhiên, không ít ý kiến bày tỏ lo ngại và cho rằng, hầu hết học giả Maori và Pasifika tại các trường ĐH tại New Zealand chỉ được ký kết hợp đồng ngắn hạn và rất ít trường hợp có cơ hội trở thành nhà lãnh đạo trường.
Kêu gọi biện pháp cải thiện
Khi thống kê thâm niên làm việc trong các trường ĐH New Zealand, số lượng người Maori ở vị trí trợ lý hướng dẫn và GS hầu như rất ít. Lý giải cho việc này, tác giả nghiên cứu cho biết, hầu hết học giả Maori chỉ được tuyển dụng với tư cách GV hoặc trợ giảng và rất hiếm người được làm GS ở cấp bậc cao nhất.
Số liệu thống kê cho thấy, trong năm 2012, có khoảng 25/975 GS tại các cơ sở GDĐH New Zealand là người Maori. Con số này có sự cải thiện lên 35/1.045 vào năm 2017. Chia sẻ với truyền thông, nhiều SV Maori và Pasifika khẳng định, điều quan trọng là họ muốn được giảng dạy bởi chính người dân của họ. Thay vào đó, người Pakeha đang đào tạo thế hệ bác sĩ, GV và luật sư người Maori và Pasifika - những người sẽ được hưởng lợi khi được chính người dân của họ giảng dạy.
Theo các chuyên gia, việc có nhiều học giả Maori và Pasifika hơn sẽ mang lại sự chuyển đổi tích cực cho các cộng đồng đang sinh sống tại New Zealand. Cũng theo nghiên cứu, các học giả Pasifika chủ yếu tập trung tại Auckland, khiến các trường ĐH tại đây phải chịu áp lực trong việc trở thành ngôi trường dẫn đầu trong việc tuyển dụng, duy trì và thúc đẩy các học giả Pasifika. Năm 2015 – 2016, ĐH Auckland đã giảm 40 GV người Pasifika, tương ứng với việc mất cân bằng khoảng 20% so với những năm trước.
Trước tình trạng học giả Maori và Pasifika chưa thực sự được coi trọng, các nhà nghiên cứu nhận định, các học giả trên toàn quốc nên tham dự một buổi họp, nhằm bày tỏ nguyện vọng của cộng đồng và đưa ra giải pháp để một học giả Pasifika có thể tận dụng vị trí của họ để giúp cộng đồng đạt được mục tiêu.
Một số trường ĐH cũng như tổ chức GD tại New Zealand khẳng định đang bắt tay vào giải quyết vấn đề này. Mới đây, ĐH Công nghệ New Zealand (AUT) đã xây dựng chương trình sự nghiệp dành cho GV người Maori và Pasifika và hứa hẹn mang tới nhiều hiệu quả. Theo đó, đội ngũ tuyển dụng của AUT sẽ bảo đảm rằng, các học giả Maori và Pasifika mới sẽ có người cố vấn hướng dẫn họ trong quá trình thăng chức.
Những chính sách của Viện Nghiên cứu New Zealand về Maori - Nga Pae o te Maramatanga đã giúp gia tăng đáng kể số lượng người Maori tốt nghiệp tiến sĩ (TS). Các chuyên gia nhận định, việc nâng cao số lượng người Maori và Pasifika tại các trường ĐH New Zealand nên là trách nhiệm chung của mọi người, thay vì của riêng bất cứ cá nhân nào.
Cũng theo các tác giả của nghiên cứu, kế hoạch thay đổi là vô cùng cần thiết trong khâu tuyển dụng, duy trì và thúc đẩy các học giả Maori và Pasifika. Bên cạnh đó, các trường ĐH nước này đã cam kết với cộng đồng người Maori và Pasifika rằng, những bất bình đẳng nêu trên sẽ được giải quyết.
Dữ liệu cho thấy, mặc dù đang thực hiện biện pháp tuyển dụng nhiều SV Maori và Pasifika hơn, các cơ sở GDĐH vẫn chưa chú trọng vào việc đề cử học giả Maori và Pasifika làm lãnh đạo. Do đó, nhiều chuyên gia cho rằng, chính phủ cần có sự can thiệp nhằm giúp các tổ chức GD mang tới một môi trường học tập tốt hơn; đồng thời khẳng định, các trường ĐH cần ngừng việc đối xử bất công với người Maori và Pasifika.
Không ít học giả người Maori và Pasifika tại New Zealand đang được các tổ chức GD quốc tế mời về làm việc. Theo nghiên cứu, New Zealand nên tiếp tục dẫn đầu trong việc bảo đảm rằng, các trường ĐH luôn công bằng với tất cả người học, quý trọng mọi tài năng và phục vụ mọi cộng đồng.
“Điều này có nghĩa là, thay vì các trường ĐH dựa vào những mô hình xuất sắc trên thế giới, chúng ta nên đưa ra những cách thức riêng biệt để có thể phản ánh vị trí độc nhất của New Zealand trên thế giới”, các nhà nghiên cứu kết luận.
