Một nghiên cứu, được công bố ngày 11 tháng 4 năm 2023 trên Tạp chí của Hiệp hội Hóa học Mỹ, cho biết bậc thầy thời Phục hưng người Ý, Leonardo da Vinci, có thể đã có nhiều thử nghiệm đặc biệt khi ông khai bút bức “Mona Lisa” vào đầu thế kỷ 16.
Nhóm các nhà khoa học và nhà sử học nghệ thuật Pháp và Anh đã phát hiện ra rằng công thức sơn dầu mà Leonardo sử dụng làm lớp nền trên tấm gỗ cây dương dường như có các dấu hiệu hóa học đặc biệt, khác với lớp màu trên bức “Mona Lisa” .
Victor Gonzalez, tác giả chính của nghiên cứu và là nhà hóa học tại cơ quan nghiên cứu hàng đầu của Pháp, CNRS, cho biết: “Leonardo là người thích thử nghiệm và mỗi bức tranh của ông đều có kỹ thuật hoàn toàn khác nhau”.
Gonzalez đã nghiên cứu thành phần hóa học trong hàng chục tác phẩm của Leonardo, Rembrandt và nhiều nghệ sĩ khác.
 |
| Kiệt tác Mona Lisa tại viện bảo tàng Louvre ở Paris (Ảnh: The New York Times) |
“Trong trường hợp này, thật thú vị khi thấy rằng thực sự có một kỹ thuật khác lạ cho lớp nền của ‘Mona Lisa’,” Victor Gonzales nói.
Cụ thể, các nhà nghiên cứu đã tìm thấy một hợp chất hiếm có tên là Plumbonacrite trong lớp sơn lót đầu tiên của Leonardo.
Gonzalez cho biết, phát hiện này lần đầu tiên đã xác nhận điều mà các nhà sử học nghệ thuật trước đây vốn chỉ đưa ra giả thuyết: rằng rất có thể Leonardo đã sử dụng bột oxit chì để làm dày và giúp làm khô sơn khi ông bắt đầu vẽ bức chân dung hiện đang trưng bày tại bảo tàng Louvre ở Paris.
Việc tìm thấy chất Plumbonacrite trong bức “Mona Lisa” một lần nữa chứng thực “tinh thần đam mê và thử nghiệm không ngừng của Leonardo với tư cách là một họa sĩ, điều đã điều khiến ông và các tác phẩm của ông trở nên hiện đại và vượt thời gian.
Mảnh sơn từ lớp nền của bức “Mona Lisa” được dùng để phân tích hầu như không thể nhìn thấy bằng mắt thường, không lớn hơn đường kính sợi tóc người và nằm ở mép trên bên phải của bức tranh.
Các nhà khoa học đã quan sát cấu trúc nguyên tử của nó bằng cách sử dụng tia X trong synchrotron, một cỗ máy lớn giúp tăng tốc các hạt lên gần bằng tốc độ ánh sáng.
Điều này cho phép họ làm sáng tỏ cấu tạo hóa học của hạt bụi và tìm ra Plumbonacrite - một phụ phẩm của oxit chì.
Leonardo da Vinci được cho là đã hòa tan bột oxit chì, có màu cam, trong dầu hạt lanh hoặc dầu óc chó bằng cách đun nóng hỗn hợp để tạo thành hỗn hợp đặc hơn, khô nhanh hơn.Những gì thu được là một loại dầu có màu vàng rất đẹp, chảy giống mật ong.
Sau Leonardo, bậc thầy người Hà Lan Rembrandt có thể cũng đã sử dụng công thức tương tự khi ông vẽ tranh vào thế kỷ 17; Gonzalez và các nhà nghiên cứu khác trước đây cũng đã tìm thấy chất Plumbonacrite trong công trình của ông.
Gonzalez nói: “Điều cũng cho chúng ta biết rằng những công thức đó đã được truyền lại trong nhiều thế kỷ. Đó là một công thức rất hay.”
 |
| Nụ cười của nàng Mona Lisa đến nay vẫn là bí ẩn lớn của nghệ thuật đương đại (Ảnh: The ABC News) |
Các chuyên gia đều đánh giá nghiên cứu này là “rất thú vị” và cho biết bất kỳ hiểu biết mới nào được khoa học chứng minh về kỹ thuật vẽ tranh của Leonardo đều là “tin tức cực kỳ quan trọng đối với thế giới nghệ thuật".
Tuy vậy, “Mona Lisa” - được bảo tàng Louvre cho là bức chân dung của Lisa Gherardini, vợ của một thương gia buôn lụa ở Florentine - và các tác phẩm khác của Leonardo vẫn còn nhiều bí mật khác chưa có lời giải đáp.
