Những lớp học đặc biệt ở lưng chừng núi
Sinh ra và lớn lên ở miền sơn cước, từ nhỏ cô Hà Thị Sen đã ấp ủ ước mơ trở thành cô giáo, mong muốn góp phần phát triển giáo dục đã thôi thúc cô theo học ngành sư phạm.
Sau khi tốt nghiệp Trường Cao đẳng Sư phạm Lạng Sơn, cô trở về công tác tại Trường PTDTBT Tiểu học Bắc La (Lạng Sơn). Hơn ba thập kỷ gắn bó với phấn trắng bảng đen, bên cạnh dạy chữ cho học sinh, cô Sen còn tận tâm với những lớp học đặc biệt xóa mù chữ cho người dân trong xã.
Không có bàn ghế mới, không bảng thông minh, lớp học xóa mù chữ của cô Hà Thị Sen chỉ có ánh đèn nhỏ và những người học viên lớn tuổi vẫn kiên trì đến lớp sau giờ làm. Bắc La ngày trước là một xã miền núi, phần lớn người dân là đồng bào dân tộc Nùng, cuộc sống gắn với nương rẫy, còn nhiều thiếu thốn.
Ở đây, không ít người chưa từng được đến trường, có người đến tuổi trung niên vẫn không thể viết được tên mình, nói tiếng phổ thông còn hạn chế. Mỗi khi nhìn thấy họ ký tên bằng dấu vân tay trong các giấy tờ, cô Sen lại thấy xót xa. Chính nỗi trăn trở ấy khiến cô quyết tâm đứng lớp, mở ra cánh cửa tri thức cho bà con.
Đối tượng tham gia lớp xóa mù chữ mà cô phụ trách trong độ tuổi rất đa dạng, từ 25 đến 60 tuổi. Hầu hết đều là người dân tộc Nùng. Họ đến lớp sau ngày dài làm việc, quần áo còn vương bụi đất, ánh mắt vẫn ánh lên niềm háo hức. Ai cũng mong đến lớp học để biết đọc, biết viết, để ký tên mình mà không cần nhờ người khác.
Với những học viên lớn tuổi, trình độ ban đầu thấp, cô Sen phải tìm cách đổi mới phương pháp dạy cho phù hợp. Cô luôn lấy người học làm trung tâm, sử dụng ngôn ngữ mẹ đẻ để giải thích, đồng thời lồng ghép những yếu tố văn hóa bản địa vào bài giảng để tạo sự gần gũi, hứng thú.
Cô khuyến khích học theo nhóm, tạo môi trường học tập an toàn, thoải mái, giúp mọi người không e ngại khi phát biểu. Thỉnh thoảng, cô còn ứng dụng những phương tiện trực quan đơn giản, hình ảnh minh họa hoặc bài hát dân ca quen thuộc để giúp học viên dễ nhớ hơn.
Mỗi con chữ, một niềm vui nhỏ
Công tác xóa mù chữ vốn không dễ, bởi phần lớn người học đều đang trong độ tuổi lao động. Họ phải lên nương, làm rẫy, chăm con, nên thời gian đến lớp rất hạn chế. Để đáp ứng điều kiện thực tế ấy, cô Sen linh hoạt sắp xếp lịch học vào buổi tối hoặc cuối tuần.
Để lớp học duy trì được sĩ số, nhà trường đã kết hợp với chính quyền xã và các đoàn thể địa phương tổ chức tuyên truyền, vận động người dân ra lớp. Nhiều buổi họp thôn, cán bộ và giáo viên kiên trì giải thích cho bà con hiểu rằng học chữ không chỉ để đọc được sách, mà còn giúp họ tiếp cận các chính sách, biết cách làm ăn, chăm sóc sức khỏe, nuôi dạy con cái. Nhờ vậy, nhận thức của người dân dần thay đổi, họ chủ động sắp xếp công việc để đến lớp đều đặn hơn.
Qua từng khóa học, cô chứng kiến nhiều đổi thay rõ rệt. Có những học viên trước đây chỉ biết nghe người khác đọc, nay đã tự tin cầm bút ghi chép, đọc được biển báo, viết được đơn vay vốn hay giấy tờ hành chính. Một số người sau khi biết chữ đã mạnh dạn tham gia các lớp học nghề, học kỹ thuật trồng trọt, chăn nuôi, từ đó cải thiện kinh tế gia đình.
Cô kể, có học viên từng xúc động nói lời cảm ơn vì “nhờ học chữ mà thấy cuộc sống tốt lên từng ngày”. Những câu chuyện nhỏ ấy trở thành động lực để cô tiếp tục công việc đầy ý nghĩa này.
Sau 32 năm đứng trên bục giảng, điều khiến cô Hà Thị Sen hạnh phúc nhất không phải là những phần thưởng hay danh hiệu, mà chính là nhìn thấy nụ cười rạng rỡ của những học viên khi viết được tên mình lần đầu tiên. Thành quả lớn nhất của công tác xóa mù chữ là khi người dân được tiếp cận tri thức, được làm chủ cuộc sống và tự tin hơn trên con đường phát triển.
Giữa những ngọn núi mờ sương của Bắc La, lớp học của cô Hà Thị Sen vẫn sáng lên mỗi đêm. Trong căn phòng nhỏ, tiếng đánh vần vang lên xen lẫn tiếng cười. Đó là âm thanh của tri thức, của niềm tin và nghị lực thứ mà cô giáo vùng cao vẫn miệt mài gieo xuống từng ngày, như những hạt giống không ngừng nảy nở giữa đất trời biên cương.
