Lễ tế Xã Tắc là một trong những nghi lễ cung đình tiêu biểu, mang đậm tính nhân văn của nền văn hóa nông nghiệp lúa nước Việt Nam.
Từ thời Đinh, Lý, Trần, Lê đến thời Nguyễn đều lập đàn Xã Tắc và tổ chức Lễ tế Xã Tắc hàng năm (vào tháng 2 và tháng 8 Âm lịch), nhằm tôn vinh nền nông nghiệp nước nhà, cầu mong “quốc thái dân an”, mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, nhân dân no ấm.
Dù trải qua những biến động lịch sử, hiện nay tại Cố đô Huế vẫn còn bảo tồn được nguyên vẹn đàn Xã Tắc.
Đàn Xã Tắc là một trong những di tích cung đình đặc biệt quan trọng của cố đô Huế, được xây dựng sau khi vua Gia Long quy hoạch lại toàn bộ kinh thành trên đất của 8 làng ở bờ bắc sông Hương.
Dưới thời Nguyễn, cùng hàng với đàn Nam Giao và Ngũ miếu trong Hoàng thành (Triệu Miếu, Thái Miếu, Hưng Miếu, Thế Miếu và Phụng Tiên Miếu), công trình này là một trong những “Miếu Đàn” trọng yếu của triều đình và hoàng gia. Lễ tế ở đàn Xã Tắc cũng được xếp vào hàng cao nhất (Đại tự).
Tương truyền, sau khi triều Nguyễn thiết lập, lòng dân trăm họ chưa hoàn toàn khuất phục nên vua Gia Long cho xây dựng đàn Xã Tắc vào tháng 4/1806 để cúng tế thần đất (xã) và thần ngũ cố (tắc), cầu cho mưa thuận gió hòa, quốc thái dân an.
Triều đình nhà Nguyễn tổ chức lễ tế 2 lần mỗi năm vào mùa Xuân và mùa thu. Lễ tế đàn Xã Tắc được xếp vào hàng “đại tự”, cách 3 năm (vào các năm Tý, Ngọ, Mão và Dậu) đích thân nhà vua đến đàn Xã Tắc làm lễ tế.
Từ năm 2008, Ban Tổ chức Festival Huế đã tổ chức lễ tế Xã Tắc đầu tiên, sau đó định kỳ vào tháng Hai âm lịch hằng năm nhằm tái hiện một lễ tế cung đình trang nghiêm tráng lệ, mục đích bảo tồn một nghi lễ cung đình truyền thống, để tôn vinh nền nông nghiệp nước nhà, tôn vinh văn hóa truyền thống của Việt Nam.
Tuy những lần trước đây đều thuần túy mang tính tái hiện một lễ tế cung đình xưa dưới dạng một lễ hội văn hóa du lịch, nhưng vì thực hiện ở chính nơi đàn tế thiêng liêng của dân tộc nên yếu tố tâm linh không thể không đề cập.
Vì thế, những lễ tế trước đây về cách thể hiện là sân khấu hóa một nghi lễ truyền thống, nhưng mỗi thành viên tham gia đều với một tinh thần thái độ nghiêm túc.
