Tuổi “nổi loạn” – những hành động không kiểm soát
Không chỉ học sinh nam đánh học sinh nam mà còn nam đánh nữ và thậm chí nữ đánh nữ. Đánh bạn vì ghen tuông, vì nhìn đểu, vì thích người mình đã thích; đánh để thể hiện khẳng định vai trò vị trí trong lớp học; Đánh vì bị lôi kéo, hay gặp những xúc phạm dù nhỏ hay lớn…
Tính chất nguy hiểm tới số lượng các vụ bạo lực học đường như tiếng chuông báo động khẩn thiết quan tâm của gia đình, nhà trường và toàn xã hội.
Theo diễn giả, nhà tâm lý Vũ Việt Anh thì học sinh cấp THCS, THPT thuộc lứa tuổi mới lớn hay còn gọi tuổi teen ở giai đoạn này các em bắt đầu phát triển và có nhiều biến đổi trong tính cách, cư xử.
Sự nổi loạn hay khẳng định bản thân, sự bùng nổ, ngang ngược… dẫn tới không ít hành động sai trái. Chỉ cần một lý do nhỏ như nhìn đểu, hoặc va chạm mẫu thuẫn trong lúc chơi đùa, ghen tuông bạn nọ quý bạn kia, đứa này xinh giỏi hơn mình… cũng có thể dẫn tới thù ghép và đánh nhau trong học sinh.
Nguyên nhân dẫn đến tình trạng bạo lực học đường nói riêng và đạo đức học sinh xuống cấp nói chung được nhìn nhận chính trên 3 tác động: từ phía xã hội, gia đình và nhà trường.
Khi xã hội ngày càng phát triển, nhu cầu cuộc sống ngày càng cao. Ngoài những hình thức vui chơi, giải trí lành mạnh cũng xuất hiện nhiều hình thức không lành mạnh làm ảnh hưởng đến việc học tập, nhân cách học sinh.
Nhiều học sinh vì quá nghiện game online đã cố thức nhiều đêm dài, tìm mọi cách moi tiền của cha mẹ tiêu xài, thậm chí trốn học, cướp giật để chơi game. Nhiều em bị lôi cuốn vào các trang web đen, có nội dung, đồi trụy… khiến các em dù chưa đủ tuổi trưởng thành nhưng đã biết đến các vấn đề sex, giới tính không lành mạnh.
Về phía gia đình, không ít phụ huynh thiếu sự quan tâm đến việc học tập của con cái mình thường xuyên, và thậm chí buông lỏng. Họ không nắm được thời khóa biểu con học sáng hay chiều, học chính hay học thêm lịch học ra sao.
Một số cha mẹ nhiễm các tệ nạn xã hội, không gương mẫu trước con cái. Họ không giáo dục được con mình mà còn trở thành tấm gương xấu để con cái bắt chước.
Bên cạnh đó lại có không ít phụ huynh thương con, sẵn sàng đáp ứng mọi nhu cầu vật chất nhưng lại không hề quan tâm, quản lý, nói chuyện chia sẻ với con để kịp thời phát hiện những lỗi lầm, suy nghĩ sai trái… Nhiều cha mẹ đặt nhiệm vụ làm giầu lên trên cả trách nhiệm quan trọng là giáo dục con cái.
Đối với các nhà trường, mặc dù trường nào cũng đặt việc giáo dục đạo đức học sinh lên hàng đầu nhưng cũng không ít cán bộ quản lý chú trọng nhiều đến chuyên môn. Thường xuyên đôn đốc giáo viên phải nghiêm túc thực hiện đúng chỉ tiêu thi đua lý tưởng đề ra đầu nằm mà ít quan tâm đến công tác giáo dục đạo đức học sinh.
Thậm chí, có trường không mặn mà với các phong trào thanh niên, các hoạt động giáo dục hướng nghiệp, giáo dục ngoài giờ lên lớp, giáo dục môi trường, kĩ năng sống… Về phía đội ngũ nhà giáo, vẫn còn một số giáo viên chưa giữ được đạo đức của mình trước những áp lực nghề nghiệp. Vẫn còn những giáo viên làm công tác chủ nhiệm một cách thiếu trách nhiệm, thiếu chủ động.
Gia đình, nhà trường, xã hội cần chung tay
Tìm ra phương pháp giáo dục đạo đức hiệu quả cho lứa tuổi “nổi loạn” trở thành yêu cầu bức thiết của nhà trường, gia đình và toàn xã hội.
Có thể thấy học sinh THCS, THPT đang ở độ tuổi phát triển chưa hoàn thiện cả về nhận thức, thể chất, tình cảm xã hội. Ở giai đoạn này các em thường rất nhạy cảm với việc bị trừng phạt khi mắc lỗi.
Nếu bị phạt khi mắc lỗi sẽ rơi vào tình trạng thu mình lại, cảm thấy không an toàn, giảm hứng thú học tập thậm chí không muốn đi học. Ở giai đoạn này học sinh thưởng nhạy cảm hơn, dễ nổi giận bất ngờ, dễ nhiệt tình nhưng cũng dễ chán nản, dễ chịu tác động của bạn bè.
 |
| Yêu thương luôn tốt hơn roi vọt |
Các em có thể trở nên bướng bỉnh, nổi loạn chống đối, thích thể hiện cá tính bản thân vì vậy dễ xảy ra xung đột va chạm.
Nhu cầu độc lập, tự lập của học sinh thể hiện cũng khá rõ ràng. Học sinh thích tranh luận cãi cọ với người lớn từ cha mẹ đến thầy cô. Mặt khác, các em thích được tin tưởng để tự bản thân đưa ra quyết định cuối cùng.
Vì vậy khi học sinh ở lứa tuổi này có hành vi tiêu cực thì người lớn cũng không nên coi đó là hành vi cố tình chống lại mình mà nên hiểu việc độc lập tự chịu trách nhiệm về mình của các em là bình thường.
Trong một tập thể lớp hoặc trong một nhóm trẻ đều có sự khác biệt ở mỗi trẻ. Có trẻ dễ tính, có trẻ khó tính khó gần, có em mạnh dạn tự nhiên, em lại nhút nhát rụt rè...
Học sinh lứa tuổi mới lớn luôn cần một số nhu cầu cơ bản để phát triển như: an toàn, yêu thương, tôn trọng, hiểu thông cảm, có giá trị. Cha mẹ và thầy cô cần có những thái độ, hành vi phù hợp để đáp ứng các nhu cầu đó.
Cần thể hiện cho học sinh thấy được an toàn qua sự giáo dục khoan dung, phân biệt đúng sai một cách khoa học. Để giáo dục hiệu quả, cần truyển tới các em thông điệp gia đình, nhà trường không có quyền làm tổn thương người khác vì mọi người đều có quyền được bảo vệ.
Nên thông cảm và chia sẻ trong quá trình giáo dục, cùng thảo luận, bàn bạc nhằm đưa ra cho trẻ những quyết định tốt nhất. Mặt khác nên kiên định về các chuẩn mực, xử lý một cách công bằng.
Để giáo dục học sinh một cách hiệu quả, tích cực buộc mỗi giáo viên phải tạo ra môi trường thân thiện, cởi mở cùng những cử chỉ nhẹ nhàng, ân cần, lời nói dịu dàng, thân mật gần gũi lắng nghe, tâm sự.
Mỗi ngày tới trường, hãy cho các em thấy được sự cảm thông, hiểu các em thông qua lắng nghe, tạo điều kiện để các em diễn đạt ý nghĩ, bộc lộ cảm xúc, được thể hiện bản thân mình. Kỷ luật tích cực luôn là biện pháp hữu hiệu trong quá trình giáo dục học sinh toàn diện. Nó cũng góp phần xây dựng môi trường học tập thân thiện, an toàn cho học sinh.
Giảm thiểu tình trạng bạo lực học đường cần đi vào gốc rễ vấn đề để giải quyết. Trong đó không thể thiếu sự chung tay, phối hợp chặt chẽ giữa các cấp ngành; nhà trường, gia đình và xã hội. Và đặc biệt quan trọng, mỗi thầy cô giáo cần thực hiện tốt vai trò, nhiệm vụ của mình trong quá trình giáo dục tại trường lớp.
