Khi kéo vào chiếm giữ dinh tổng thống Afghanistan tại Kabul hôm 15/8 vừa qua, hình ảnh về một Taliban thế hệ mới đã hiển hiện khi trên tay nhiều thành viên của họ là những khẩu súng hiện đại do Mỹ sản xuất, bên cạnh những khẩu AK quen thuộc cách đây hơn 20 năm.
Những gì công chúng nhìn thấy như trên chỉ là một phần rất nhỏ trong kho vũ khí hiện đại mà Taliban đã thu giữ trong quá trình họ đánh chiếm các thành phố và căn cứ quân sự. Số khí tài này là kết quả của việc Mỹ và đồng minh trong hai thập kỷ qua thực thi tham vọng xây dựng một quân đội hiện đại theo chuẩn phương Tây tại Afghanistan để chống phiến quân.
Nhưng kết quả là ngay khi Mỹ và đồng minh triển khai rút quân đợt cuối từ tháng 5, quân đội chính phủ Afghanistan đã tan rã chóng vánh và kho vũ khí hiện đại họ bỏ lại đã trở thành “kho báu” thực sự đối với Taliban. Nói cách khác, với sự bạc nhược của quân chính phủ Afghanistan thì Mỹ lại giống như đã gián tiếp trang bị vũ khí cho lực lượng Taliban.
Chính cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Jake Sullivan hôm 17/8 phải thừa nhận trong cuộc họp báo rằng, có một số lượng lớn vũ khí Mỹ bị Taliban chiếm giữ và lực lượng này không hề có ý định trả lại. Trong khi đó, thiếu tướng Hank Taylor phụ trách hậu cần của Hội đồng tham mưu trưởng liên quân Mỹ thì né tránh khi được báo chí hỏi về vấn đề này.
Trên thực tế trong những ngày qua, chiến binh Taliban liên tục đăng tải các video ăn mừng khi thu giữ hàng loạt xe thiết giáp Humvee, pháo, súng bắn tỉa, súng máy, xe tăng và máy bay các loại của Mỹ trang bị cho quân chính phủ. Trong một video của Taliban còn xuất hiện các container chứa điện thoại vệ tinh, lựu đạn và súng cối dán nhãn “tài sản của chính phủ Mỹ”.
Trong tổng ngân sách khoảng 145 tỷ USD mà chính phủ Mỹ đã chi để tái thiết Afghanistan trong những năm qua thì có đến 83 tỷ USD được dùng để trang bị và phát triển lực lượng quân đội và cảnh sát. Con số này cho thấy những video ăn mừng nói trên chỉ là phần nổi của tảng băng chìm so với thực tế kho vũ khí hiện đại mà Taliban thu được.
Đặc biệt, Taliban chưa từng có lực lượng không quân thì nay họ đã thu được những chiếc trực thăng chiến đấu UH-60 Black Hawk và phi cơ cường kích A-29 Super Tucano hiện đại bị bỏ lại sân bay Kandahar.
Theo báo cáo chính thức, tính đến tháng 6 vừa qua, không quân Afghanistan đang vận hành 211 máy bay quân sự các loại. Hiện, Mỹ chưa thể thống kê chính xác có bao nhiêu chiếc trong số này còn hoạt động bị rơi vào tay Taliban.
Hiện, Taliban không có sẵn phi công hay nhân viên kỹ thuật để có thể vận hành những khí tài không quân hiện đại thu được. Nhưng việc các máy bay quân sự Mỹ rơi vào tay
Taliban đang gây ra không ít lo ngại rằng lực lượng này sẽ sớm có thêm binh chủng mới trong thời gian tới. Qua đó, sức mạnh của Taliban sẽ được cải thiện đáng kể so với chính họ khi bị lật đổ năm 2001.
Những nguy cơ trên là hệ quả từ sự sụp đổ nhanh ngoài dự đoán của chính phủ Afghanistan. Diễn biến này đã khiến mọi kế hoạch hậu rút quân của Mỹ bị phá sản, trong đó việc chưa kịp xử lý số khí tài phải bỏ lại và để chúng rơi vào tay Taliban trong điều kiện vẫn còn sử dụng được. Washington đang hứng chịu chỉ trích vì điều này nhưng việc kho vũ khí đó sẽ được Taliban sử dụng ra sao trong tương lai mới thật sự gây lo ngại.
