Giáo dục theo truyền thống trong kỷ nguyên AI

Xu hướng này không chỉ mang lại nhiều lợi ích về mặt kỹ năng và cảm xúc cho học sinh, mà còn đặt ra câu hỏi về vai trò của công nghệ trong giáo dục.

Sách giấy “lên ngôi”

Trong khi bạn bè nhiều quốc gia trên thế giới đang học cách làm quen với thiết bị công nghệ, Liveon Palmer, 9 tuổi, học sinh Trường Tiểu học Djurgardsskolan (Stockholm, Thụy Điển) lại luyện viết chữ đẹp mỗi ngày.

Với Palmer và học sinh Thụy Điển nói chung, các môn học truyền thống chưa từng có dấu hiệu bị thay thế bởi các phương pháp giáo dục hiện đại. Liveon Palmer chia sẻ: “Cháu thích luyện viết tay vì viết trên giấy mang lại cảm giác dễ chịu hơn. Vì thế, cháu rất thích những giờ học truyền thống”.

Khi thế giới đang chứng kiến sự phát triển vượt bậc của trí tuệ nhân tạo (AI) và công nghệ số, một xu hướng thú vị xuất hiện tại Thụy Điển: Học sinh nước này dần quay trở lại với các phương pháp học truyền thống. Đây là sự lựa chọn đáng chú ý khi hầu hết các quốc gia khác đang tích cực tích hợp công nghệ vào giáo dục.

Các trường học tại Thụy Điển đang ưu tiên các phương pháp giảng dạy truyền thống, trong đó tập trung vào việc học qua sách giấy, viết tay và thảo luận trực tiếp trên lớp. Thay vì sử dụng các công cụ học trực tuyến hay ứng dụng AI hỗ trợ, học sinh được khuyến khích đọc sách giấy, ghi chép bằng tay và tham gia các buổi học tương tác với giáo viên.

Một số trường đã giảm thời lượng sử dụng máy tính và thiết bị điện tử trong lớp học, chỉ sử dụng chúng khi thật sự cần thiết. Điều này nhằm đảm bảo học sinh không bị phụ thuộc quá mức vào công nghệ mà thay vào đó phát triển các kỹ năng tư duy phản biện và khả năng giao tiếp.

Các nghiên cứu gần đây chỉ ra rằng việc sử dụng quá nhiều công nghệ trong giáo dục có thể làm giảm khả năng tập trung và tư duy độc lập của học sinh. Vì vậy, với quyết định điều chỉnh mô hình học truyền thống, Chính phủ Thụy Điển muốn giảm các tác động tiêu cực, đặc biệt khi học sinh đang ngày càng phụ thuộc vào các ứng dụng AI để làm bài tập hoặc tra cứu thông tin.

Quyết định đã nhận được sự ủng hộ từ giáo viên, phụ huynh. Họ cho rằng, việc học trực tiếp trên lớp, thông qua trao đổi giữa giáo viên và học sinh, đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng kỹ năng xã hội và cảm xúc. Trong khi AI có thể hỗ trợ cá nhân hóa việc học, nó không thể thay thế hoàn toàn yếu tố con người trong quá trình giáo dục.

Cô Catarina Branelius - giáo viên lớp 3 Trường Tiểu học Djurgardsskolan, cho biết cô hướng dẫn học sinh sử dụng máy tính bảng một cách phù hợp, có chọn lọc thay vì sử dụng toàn thời gian.

“Khi dạy môn Toán, tôi tạo trò chơi trên máy tính bảng để học sinh làm quen với kỹ năng tính toán. Nhưng sang môn Ngôn ngữ, tôi không sử dụng máy tính để hướng dẫn học sinh cách viết. Học sinh dưới 10 tuổi cần thời gian để rèn luyện cách viết tay trước khi các em sử dụng bàn phím”, cô Catarina cho hay.

Một yếu tố khác thúc đẩy xu hướng trên là mối lo ngại về quyền riêng tư. Các ứng dụng AI thường thu thập dữ liệu người dùng, và việc sử dụng chúng trong giáo dục có thể khiến thông tin cá nhân của học sinh bị lạm dụng hoặc rò rỉ.

Việc quay lại với học truyền thống đã mang lại những thay đổi đáng kể trong hệ thống giáo dục và cuộc sống của học sinh Thụy Điển.

Thứ nhất, các kỹ năng cơ bản của học sinh được cải thiện. Giáo viên nhận thấy học sinh viết chữ đẹp hơn, khả năng đọc hiểu cũng được cải thiện rõ rệt khi học qua sách giấy thay vì màn hình điện tử. Những kỹ năng này không chỉ quan trọng trong học tập, mà còn giúp học sinh phát triển tư duy logic và tổ chức.

Thứ hai, học sinh được giảm căng thẳng, áp lực. Các em cảm thấy thoải mái hơn khi không phải đối mặt với áp lực từ các công cụ công nghệ hay những kỳ vọng cao về việc sử dụng AI. Thay vào đó, các em tập trung vào việc hiểu bài và phát triển bản thân một cách tự nhiên.

Cuối cùng, việc học trực tiếp tạo điều kiện để giáo viên hiểu rõ hơn về từng học sinh, từ đó đưa ra các phương pháp giảng dạy phù hợp. Học sinh cũng có cơ hội trao đổi, thảo luận và nhận được phản hồi ngay lập tức từ giáo viên, điều mà công nghệ không thể hoàn toàn thay thế.

Học từ thiên nhiên

Tại Canada, trường học đang tích cực phối hợp với các tổ chức thiên nhiên, tổ chức cộng đồng tổ chức chương trình dã ngoại thực tế cho học sinh. Hoạt động này vốn là một phần trong chương trình học nhưng các trường đang tăng cường số tiết dã ngoại thay vì để học sinh sử dụng thiết bị công nghệ quá nhiều.

Đơn cử, Đại học Lakehead và Viện Nghiên cứu Giáo dục Ontario thuộc Đại học Toronto, Canada, đang tổ chức các chương trình dã ngoại thực tế trong rừng dành cho học sinh phổ thông trên cả nước.

Chương trình học không chỉ giúp học sinh hiểu hơn về môi trường và biến đổi khí hậu, mà còn gần gũi, kết nối hơn với thiên nhiên. Nhu cầu này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh công nghệ phát triển khiến thanh thiếu niên dành nhiều thời gian cho việc “online”.

Trong một tiết học ngoài trời tại bang Ontario, giáo viên mẫu giáo Wilma Armstrong đưa học sinh đi “tắm rừng” trong không gian ngoài trời. Các em được đắm mình trong cảnh vật, âm thanh và mùi hương của khu rừng trong khi ngắm nhìn, quan sát thiên nhiên xung quanh.

“Mỗi khi tôi thông báo các em sẽ vào rừng, đôi mắt lũ trẻ ánh lên niềm vui. Các em hò reo mỗi khi phát hiện ra một loại cây mới và chia sẻ nó với bạn bè. Tôi hi vọng những hoạt động nhỏ sẽ giúp các em ngày càng yêu quý môi trường, thiên nhiên và trân trọng những giá trị thực”, cô Armstrong cho hay.

Trong bối cảnh AI và công nghệ số đang làm thay đổi nền giáo dục toàn cầu, một mô hình giáo dục truyền thống nhưng đầy sáng tạo lại thu hút sự chú ý. Đó là trường học ngoài trời. Đây là xu hướng không chỉ xuất hiện ở các nước phát triển như Thụy Điển, Đức, hay Mỹ, mà còn lan tỏa đến nhiều quốc gia khác trên thế giới. Sự phát triển của các trường học ngoài trời trong bối cảnh AI phát triển mạnh mẽ đã mang đến những góc nhìn mới mẻ về giáo dục và tương lai của thế hệ trẻ.

Trường học ngoài trời (forest schools) ở nhiều nước phương Tây, là mô hình giáo dục nơi học sinh được học tập chủ yếu trong không gian thiên nhiên, thay vì trong các phòng học truyền thống. Các hoạt động học tập thường bao gồm khám phá môi trường tự nhiên, thực hành kỹ năng sinh tồn, và tham gia các dự án nhóm ngoài trời. Giáo viên đóng vai trò hướng dẫn, giúp học sinh kết nối với thiên nhiên và học qua trải nghiệm thực tế.

Sự bùng nổ của công nghệ và AI đang khiến các quốc gia đặt câu hỏi về vai trò của con người trong một thế giới tự động hóa. Trong bối cảnh này, trường học ngoài trời xuất hiện như một giải pháp để cân bằng giữa công nghệ và những giá trị nhân văn cốt lõi, đồng thời cung cấp cơ hội để học sinh tạm rời xa màn hình, hòa mình vào thiên nhiên và phát triển tư duy qua các trải nghiệm thực tế.

Định hình lại giáo dục

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng hoạt động ngoài trời giúp giảm căng thẳng, cải thiện sức khỏe tinh thần và tăng cường sự tập trung. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh học sinh ngày nay dễ bị ảnh hưởng bởi áp lực học tập và các yếu tố tiêu cực từ mạng xã hội.

Một trong những ví dụ nổi bật là hệ thống trường học ngoài trời ở Na Uy, Anh. Tại đây, học sinh dành phần lớn thời gian trong ngày để học ngoài trời, bất kể thời tiết. Các em được học cách chăm sóc cây cối, quan sát động vật hoang dã và thực hành các kỹ năng thực tế như dựng lều hoặc nấu ăn ngoài trời. Giáo viên tại Thụy Điển nhận xét rằng học sinh không chỉ tiến bộ về mặt học thuật, mà còn trở nên tự tin, tự lập và sáng tạo hơn.

Tại Mỹ, một trường học nổi tiếng với mô hình này là Treetop Nature School ở bang Oregon. Học sinh trải nghiệm các lớp học sinh thái, khám phá hệ động thực vật địa phương và học cách bảo vệ môi trường. Em Alexander Philips chia sẻ: “Em cảm thấy mình học được nhiều hơn khi ở ngoài thiên nhiên. Em không chỉ hiểu về sách vở mà còn cảm nhận được ý nghĩa thực sự của việc sống hài hòa với môi trường”.

Với học sinh, trường học ngoài trời là cơ hội cho học sinh phát triển toàn diện cả về thể chất, tinh thần và kỹ năng xã hội. Bên cạnh đó là tăng cường khả năng sáng tạo và tư duy phản biện thông qua các hoạt động thực tế. Cuối cùng là giảm căng thẳng và cải thiện sức khỏe tinh thần, đặc biệt là trong bối cảnh áp lực từ công nghệ và mạng xã hội gia tăng.

Với ngành giáo dục, mô hình giáo dục ngoài trời sẽ thúc đẩy phương pháp học tập qua trải nghiệm, bổ sung cho các mô hình học trực tuyến và học qua AI. Ngoài ra, nó tạo ra môi trường học tập cân bằng giữa công nghệ và thiên nhiên, giúp học sinh không bị phụ thuộc quá nhiều vào máy móc.

Với xã hội, giáo dục ngoài trời góp phần nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường. Mô hình này đồng thời trang bị cho thế hệ trẻ các kỹ năng mềm và tư duy bền vững, phù hợp với tương lai đầy biến động.

Trường học ngoài trời không chỉ là một phản ứng trước sự phát triển của AI, mà còn là lời nhắc nhở về tầm quan trọng của việc kết nối con người với thiên nhiên. Trong thời đại công nghệ số, mô hình này mang đến một cách tiếp cận toàn diện, giúp học sinh phát triển toàn diện và sẵn sàng đối mặt với những thách thức của thế kỷ 21. Đây không chỉ là xu hướng, mà còn là một bước tiến quan trọng trong việc định hình lại giáo dục.