Chẳng ai nhớ nghề trồng dâu, nuôi tằm, ươm tơ có từ bao giờ. Chỉ nghe các cụ cao niên trong làng kể lại, nghề này ở Cổ Chất bắt nguồn từ việc người dân lấy tơ tằm đan lưới đánh bắt cá trên sông nước.
Bước chân đến ngôi làng cổ, đâu đâu cũng thấy những bó tơ vàng phơi trên thanh sào tre. Để có bó tơ phải trải qua nhiều công đoạn, từ trồng dâu, nuôi tằm, kéo kén. Những kén tằm vàng óng (trưởng thành trong khoảng thời gian từ 20 - 25 ngày) sẽ được đem đi kéo sợi.
Trong xưởng kéo tơ, người thợ miệt mài làm việc cạnh nồi nước luộc kén. Kén được luộc trong nước sôi 100 độ C, cho keo tơ tan ra để dễ dàng rút thành từng sợi, chui qua một lỗ nhỏ rồi cuốn mình vào guồng đang quay.
Kéo tơ xong người thợ còn phải chỉnh tơ (nhặt tạp chất, quấn cho khuôn tơ được suôn và đều). Những cuộn tơ sau khi nhặt sạch tạp chất được cuộn thành từng bó, phơi khô dưới nắng. Từ những bó tơ này, thương lái khắp nơi đến thu mua để dệt thành lụa. Tơ làng Cổ Chất theo chân thương lái, du khách vào Nam, ra Bắc và một số nước trong khu vực.
 |
 |
| Kén được luộc trong nước sôi. |
 |
| Kéo tơ. |
 |
| Sợi tơ sau khi bó thành cuộn được mang ra phơi sấy cho khô. |
