Dự án phát triển dân sinh “tiêu tan” bởi... điện

Mục tiêu tốt đẹp của dự án này là nhằm tạo công ăn việc làm cho người dân tại Hợp tác xã dệt thổ cẩm Na Sang 2, huyện Điện Biên (Điện Biên). Song niềm vui “ngắn chẳng tày gang” bởi chính sự chủ quan của người làm “khoa học” đã khiến cho dự án tiêu tan trong nỗi thất vọng và sự hoài nghi của nhân dân trong vùng...

Xây “giấc mộng” ban đầu

Tại Quyết định số 501 ngày 12/12/2014 của Sở Khoa học - Công nghệ tỉnh Điện Biên về việc phê duyệt kinh phí thực hiện dự án: “Phát triển sản xuất các sản phẩm từ giấy dó” cùng với Hợp đồng thực hiện dự án khoa học và công nghệ số 581 ngày 31/12/2014 giữa Sở Khoa học - Công nghệ Điện Biên và Chi cục Phát triển Nông thôn (PTNT) Điện Biên, trong thời gian 24 tháng, Chi cục PTNT sẽ thực hiện dự án phát triển sản xuất các sản phẩm từ giấy dó với tổng kinh phí 755 triệu đồng.

Với bản thuyết minh 24 trang (chưa kể phụ biểu đính kèm), trên cơ sở những luận cứ khoa học về tính cấp thiết, khả thi của dự án, Chi cục PTNT đã xác định các mục tiêu cụ thể của dự án. Tất cả những gì tốt đẹp nhất đã được người ta “tô vẽ” lên trong ngần ấy trang giấy, tạo nên “viễn cảnh” một “bức tranh” với đủ gam màu tươi sáng về sự đổi đời của đồng bào trong vùng.

Nào là sau khi dự án hoàn thành sẽ xây dựng được cơ sở sản xuất giấy dó và phát triển các sản phẩm từ giấy dó tại hợp tác xã (HTX) dệt thổ cẩm Na Sang 2, xã Núa Ngam, huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên; từ việc tận dụng nguồn nguyên liệu sẵn có tại địa phương để mỗi năm sản xuất hơn 70.000 sản phẩm từ giấy dó có chất lượng tốt, thân thiện môi trường... Điều đặc biệt hấp dẫn là dự án sẽ tạo cơ hội việc làm ổn định cho 20 lao động người địa phương, với mức lương hứa hẹn từ 1,5 - 2 triệu đồng/người/tháng...

Lễ khởi công xây dựng nhà xưởng sản xuất giấy dó đã long trọng diễn ra vào một ngày đẹp trời hồi cuối tháng 9/2015, tại bản Na Sang 2. Tham dự buổi lễ này, bên cạnh những “yếu nhân” của hai sở Khoa học - Công nghệ và Nông nghiệp - Phát triển nông thôn Điện Biên; đương nhiên là có sự góp mặt của cán bộ và nhân dân xã Núa Ngam nói chung và nhân dân bản Na Sang 2 nói riêng. Họ tới đây để chứng kiến một sự kiện hy hữu và nhất là để mừng cho cơ hội đổi đời của những đồng bào sắp thoát khỏi cảnh đói nghèo.

Ông Lò Văn Thoong - Chủ nhiệm HTX dệt thổ cẩm xã Na Sang, huyện Điện Biên (Điện Biên) giới thiệu sản phẩm giấy dó mẫu

Vỡ “mộng”...

Điều mà chẳng ai ngờ tới là ngay sau khi hoàn thành việc xây dựng nhà xưởng và mua sắm đầy đủ máy móc để làm giấy thì “vấn đề” mới bị phơi bày. Nó chính là vì máy móc cồng kềnh, công suất lớn trong khi nguồn điện hiện có lại không đủ tải nên máy móc cũng chẳng thể vận hành.

Bởi thế, suốt hai năm ròng, Chi cục PTNT Điện Biên cứ loay hoay đi tìm lời giải đáp. Ngày 21/6/2016, Chi cục trưởng PTNT Điện Biên, Phan Mạnh Kha đã ký Tờ trình 97/TTr-CCPTNT, gửi đồng thời hai sở là Khoa học - Công nghệ và Tài chính, đề nghị bổ sung 181.314.184 đồng để lắp đặt đường điện ba pha đến nhà xưởng sản xuất giấy dó.

Hồi đáp Tờ trình 97/TTr-CCPTNT, tại Công văn 357, ngày 28/6/2016, Sở Khoa học - Công nghệ Điện Biên nêu rõ: “Không nhất trí với đề nghị của Chi cục PTNT…; đề nghị đơn vị huy động đủ các nguồn tài chính hợp pháp và các điều kiện khác để bảo đảm thực hiện nhiệm vụ theo hợp đồng đã ký. Đồng thời có báo cáo giải trình nội dung trên và làm rõ lý do chậm tiến độ thực hiện các nội dung trong hợp đồng trước ngày 1/7/2016…”.

Cứ như thế suốt từ bấy đến nay đã hơn hai năm trôi qua, thay vì tìm cách khắc phục, đưa máy móc nhà xưởng sản xuất giấy dó vào vận hành thì những người “thiết tha” với dự án giấy dó ở Chi cục PTNT lại tự biến cơ quan mình trở thành “nhà máy sản xuất” văn bản từ bao giờ mà bản thân họ cũng chẳng biết. Bao nhiêu văn bản “sản xuất” ra chỉ gửi đến những cơ quan có liên quan để đề nghị được… dừng sản xuất giấy dó.

Trong khi đó, tại bản Na Sang 2, ông Chủ nhiệm HTX dệt thổ cẩm Lào - Lò Văn Thoong ngày nào cũng tiếp hàng chục người đến hỏi: “Khi nào bà con được làm việc ở nhà xưởng?”; “Khi nào mới vận hành thử rồi làm thật…?”. Nghe theo cán bộ dự án, ban đầu ông Thoong giải thích với bà con là do vướng nguồn điện nên phải chờ kéo điện ba pha mới thì làm, nhưng sau rồi chính ông Thoong cũng chán với câu trả lời ấy, bởi ông biết có loại máy nhỏ hơn, tiện hơn làm được giấy dó mà chẳng cần đến điện ba pha.

Thấy chúng tôi vẻ nghi ngờ loại máy ấy, ông Thoong mới nói chi tiết: “Tôi không hiểu cán bộ dự án tính toán kiểu gì mà lại mua cái máy mấy chục người khiêng. Trong khi tôi biết tại Trường Đại học Nông nghiệp I Hà Nội có bán máy làm giấy nhỏ, gọn lại rẻ hơn rất nhiều. Tính giá trị thì tiền một cái máy cán bộ dự án mua tôi có thể mua được 10 cái máy làm giấy mà không cần phải kéo thêm nguồn điện. Nhưng tôi không hiểu sao cán bộ dự án làm như thế…?”.

Ngày 3/11/2017, khu nhà xưởng để phục vụ sản xuất giấy dó đã được chuyển chủ từ Chi cục PTNT sang cho UBND huyện Điện Biên và huyện Điện Biên lại giao cho HTX thổ cẩm Lào Na Sang 2 quản lý. Trong diện tích khoảng 100m2 nhà xưởng giờ đã là nhà kho, chứa rất nhiều loại phân bón và cả những vật dụng ít dùng đến của gia đình ông Lò Văn Thoong.

Mấy chiếc máy đồ sộ đã được cán bộ dự án đem đi bán đấu giá... sắt vụn. Giờ nhà xưởng còn đó, ông Thoong cũng còn đó và tiếng bấc tiếng chì cũng đổ hết cho vợ chồng ông Thoong. Một số người không hiểu vì sao dừng sản xuất giấy dó, cho rằng, gia đình ông Thoong chiếm xưởng. Có người còn nói ông Thoong bán máy không cho dân làm trong khi chính bản thân ông còn chẳng hiểu vì sao...?