Tình trạng khan hiếm sinh viên vào năm 2025 được đánh giá là nghiêm trọng nhất trong nhiều năm trở lại đây.
Sau kỳ thi tuyển sinh đại học gaokao, nhiều trường đại học tư thục tại Quảng Đông, Quảng Tây, Hồ Nam, Sơn Đông, Thiểm Tây (Trung Quốc) đã giảm điểm chuẩn tới 30 điểm, gấp 3 lần mức trung bình của năm ngoái. Tuy nhiên, tuyển sinh vẫn không đạt chỉ tiêu đề ra.
Riêng tại Quảng Đông, 14 trong số 23 trường tư không đạt chuẩn tuyển sinh, thiếu tổng cộng hơn 25 nghìn chỉ tiêu. Tình trạng tương tự cũng xảy ra tại Sơn Đông và Thiểm Tây, với hàng nghìn chỗ ngồi còn trống sau vòng tuyển sinh đầu tiên.
Một trong những nguyên nhân sụt giảm là cải cách hệ thống gaokao. Các thí sinh có thể đăng ký nhiều trường và ngành, cho phép lựa chọn linh hoạt và phù hợp hơn với sở thích cá nhân. Tuy nhiên, điều này cũng khiến những chuyên ngành ít phổ biến và các trường tư thục kém tên tuổi khó cạnh tranh trong việc thu hút sinh viên.
Trước đây, thí sinh có thể bị chuyển sang ngành ít người học nếu trượt nguyện vọng yêu thích. Giờ đây, quy định hạn chế điều chuyển khiến những ngành “khó bán” gần như không còn người theo học, làm trầm trọng thêm tình trạng tuyển sinh mất cân đối.
Bên cạnh đó, yếu tố tài chính là rào cản lớn. Học phí đại học tư thục ở Trung Quốc cao gấp 5 - 10 lần so với trường công, dao động từ 20 nghìn đến 40 nghìn nhân dân tệ mỗi năm, trong khi trường công lập chỉ khoảng 3 - 8 nghìn nhân dân tệ. Mức chi này không đi kèm với cam kết chắc chắn về việc làm, khiến phụ huynh và sinh viên đặt dấu hỏi về giá trị thực sự của bằng cấp tư thục.
Trái lại, các trường cao đẳng nghề công lập với mức học phí thấp hơn và chương trình đào tạo thực hành sát thực tế đang thu hút đông đảo học sinh. Tại Hồ Nam, một trường cao đẳng nghề báo cáo số lượng tuyển sinh năm nay cao vượt mức thông thường, cho thấy xu hướng chuyển dịch sang giáo dục nghề đang gia tăng.
Không chỉ vậy, Bộ Giáo dục Trung Quốc cũng nâng cấp một số cao đẳng nghề thành cơ sở đào tạo bậc cử nhân. Năm 2024, 188 chuyên ngành nghề đã được cấp phép đào tạo ở trình độ đại học, củng cố thêm vị thế của khối giáo dục nghề trong hệ thống đào tạo quốc gia.
Giới chuyên gia cảnh báo việc hạ điểm đầu vào chỉ là biện pháp tạm thời. Ông Xiong Bingqi, Giám đốc Viện Nghiên cứu Giáo dục Thế kỷ 21, nhận định: “Nếu các trường đại học tư không cải thiện chất lượng đào tạo và không xây dựng thế mạnh riêng biệt, họ sẽ tiếp tục bị bỏ lại phía sau”.
Sự phát triển nhanh chóng của các trường tư thục trong thập kỷ trước là hệ quả trực tiếp của cơn sốt giáo dục đại học. Tuy nhiên, khi tỷ lệ sinh của Trung Quốc giảm và xã hội thay đổi quan niệm về giá trị của bằng cử nhân, các trường có thể phải đóng cửa. Theo Hiệp hội Giáo dục phi chính phủ Trung Quốc, chỉ trong giai đoạn 2020 - 2025, 17 trường đại học tư thục đã ngừng hoạt động.
