Phó Chánh Văn phòng Ủy ban ATGT quốc gia, TS Trần Hữu Minh cho rằng, đã đến lúc cần giảm thời gian làm việc liên tục ban đêm của tài xế vào khoảng thời gian này.
Hai tuần, ba vụ TNGT nghiêm trọng
Khoảng 1 giờ sáng ngày 21/7, một vụ tai nạn thảm khốc xảy ra tại Bình Thuận. Xe ô tô khách 16 chỗ BKS 86B - 01087 (xe Anh Trinh - Hàm Thắng) đi hướng Phan Thiết - Đồng Nai va chạm với ô tô tải BKS 79N - 0315 đi hướng ngược lại, tại Km 1767 quốc lộ 1A, đoạn qua xã Tân Đức, huyện Hàm Tân. Vụ tai nạn nghiêm trọng trên khiến 8 người chết và 7 người bị thương.
Trước đó, khoảng 4 giờ 30 phút sáng 11/7, ở Kon Tum, xảy ra một vụ tai nạn đặc biệt nghiêm trọng khác. Xe khách giường nằm BKS 36B - 022.32 của nhà xe Minh Thắng (Thanh Hoá), lao xuống vực tại Km 23+800, quốc lộ 14C, thuộc địa phận xã Kờ Rơi, huyện Sa Thầy. Vụ tai nạn làm 6 người chết và 34 người bị thương. Xe khách giường nằm khi đó chở theo 40 hành khách, trong đó có 31 người lớn và 9 trẻ em.
Một vụ tai nạn đau lòng khác cũng chỉ xảy ra trước đó chưa đầy một ngày khi xe ô tô nhãn hiệu Madaz BKS 30F - 171.15 do anh T.T.A. (SN 1983), trú tại quận Bắc Từ Liêm, TP Hà Nội điều khiển hướng Cột 8 - Cột Đồng hồ, TP Hạ Long (Quảng Ninh) bất ngờ tự lao xuống biển. Vụ tai nạn làm bốn trong số năm người trên xe tử vong, chỉ người lái xe còn sống. Trong số những người thiệt mạng, có vợ và con của lái xe. Đáng chú ý là vụ tai nạn trên cũng xảy ra vào lúc đêm khuya...
Theo TS Trần Hữu Minh, mỗi vụ tai nạn có nguyên nhân khác nhau nhưng nhìn chung nhịp sinh học của con người thường nghỉ ngơi vào ban đêm, tài xế mệt mỏi và buồn ngủ sau khi lái xe một quãng đường dài. Lái xe trong trạng thái buồn ngủ thì chỉ sau vài giây là có thể xảy ra tai nạn. Mức độ chiếu sáng về đêm kém nên khả năng nhận diện tình huống và phản ứng của tài xế đều kém và chậm.
Việc tuần tra, kiểm soát, xử lý vi phạm vào khung thời gian này của lực lượng chức năng cũng rất ít nên tạo tâm lý chủ quan cho lái xe, có vi phạm cũng không bị xử lý. Cùng với đó, ban đêm đường vắng tài xế dễ lái ẩu, chạy quá tốc độ, lấn làn gây tai nạn thảm khốc với số người tử vong cao.
Giảm thời gian lái xe liên tục ban đêm
Theo quy định của pháp luật hiện hành, tài xế xe khách làm việc không quá 10 giờ mỗi ngày và không lái xe liên tục quá 4 giờ, không quy định riêng đối với thời gian lái xe vào ban đêm. Dẫn kinh nghiệm thực tế, tại các quốc gia khác, TS Trần Hữu Minh đề nghị cơ quan quản lý cần nghiên cứu giảm thời gian làm việc liên tục không quá 2 giờ vào ban đêm, để lái xe có thời gian nghỉ ngơi, bảo đảm tỉnh táo khi tham gia giao thông. Các doanh nghiệp vận tải có thể bố trí lái xe luân phiên đổi ca tại điểm dừng trên tuyến, thay vì phải đưa nhiều tài xế trên xe.
Ngoài ra, cần bổ sung quy chuẩn trên các tuyến đường quốc lộ có tốc độ cao, thí dụ như từ 60km trở lên, bắt buộc phải có đinh phản quang ở trên đường để hỗ trợ người lái xe ban đêm. Một giải pháp quan trọng khác là cần tiếp tục lắp đặt thêm camera phạt nguội với mật độ cao trên các quốc lộ nhằm tăng cường hiệu quả kiểm tra, kiểm soát các phương tiện vận tải vào ban đêm...
Trái ngược với quan điểm đề xuất trên, Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam Nguyễn Văn Quyền thì cho rằng thời gian làm việc của lái xe ban đêm tối đa 4 giờ là hợp lý, bởi nhiều nước trên thế giới đã áp dụng. Tuy vậy, quy định này không bắt buộc đối với tất cả lái xe. Tài xế nào mệt mỏi thì phải dừng chạy ngay và nghỉ ngơi.
Nhà xe cũng không thể thúc ép tài xế khi xe chạy chậm hơn lịch trình. Ông Nguyễn Văn Quyền cho biết, thời gian làm việc của lái xe đã được giám sát qua thiết bị giám sát hành trình, song thời gian qua, nhiều tài xế chạy quá giờ vào ban đêm mà không được nhà xe hay cơ quan quản lý nhắc nhở kịp thời. Vì vậy, ông Quyền cũng đồng tình với quan điểm cần tăng cường phạt nguội để lái xe không phóng nhanh vượt ẩu.
TS Trần Hữu Minh nhấn mạnh, đã đến lúc cần siết chặt các quy định khi vận chuyển trong thời gian ban đêm. Trong đó, quy định rõ lái xe phải được nghỉ ngơi đầy đủ và có người chịu trách nhiệm giám sát về việc này. Có thể thực hiện một số giải pháp cụ thể như: Xây dựng quy định pháp luật nghiêm cấm gây sức ép về thời gian với lái xe, người lái xe cần được cung cấp đầy đủ phân tích về các rủi ro trên lộ trình, thời gian buộc phải chuyển lái không quá hai tiếng, tốc độ ban đêm cần chậm hơn tốc độ giới hạn 10km/giờ… Bên cạnh đó, cần đưa thêm các kiến thức kỹ năng lái xe ban đêm vào trong đào tạo sát hạch lái xe, đặc biệt với lái xe kinh doanh vận tải.
