Dạy tính tự chủ là một trong những điều quan trọng nhất mà cha mẹ có thể làm cho con mình (hình minh họa)
Bằng cách học cách tự chủ, trẻ có thể đưa ra quyết định phù hợp và phản ứng với các tình huống căng thẳng theo những cách có thể mang lại kết quả tích cực. Dưới đây là một số gợi ý về cách giúp trẻ học cách kiểm soát hành vi của mình:
Trẻ 2 tuổi
Trẻ sơ sinh và trẻ mới biết đi cảm thấy thất vọng bởi khoảng cách quá lớn giữa những việc chúng muốn làm và những gì chúng có thể làm. Chúng thường đáp lại bằng những cơn giận dữ với người lớn. Làm cha mẹ, bạn cần cố gắng ngăn chặn cơn bùng phát bằng cách đánh lạc hướng con, có thể bằng đồ chơi hoặc các hoạt động khác.
Đối với những đứa trẻ 2 tuổi, hãy thử cho con dành thời gian ngắn (5 phút) ở một khu vực như ngồi ở bếp hoặc cầu thang - để chỉ ra hậu quả của những cơn bùng phát và dạy con, rằng tốt hơn nên dành thời gian ở tạm nơi này vì nổi cơn thịnh nộ.
Tuổi từ 3 đến 5
Bạn hãy kiên nhẫn chờ đợi cho con qua đi sự giận dữ bằng phương pháp như trẻ 2 tuổi nhưng thời gian có thể tăng hơn vài phút để con bạn bình tĩnh lại. Điều này giúp trẻ nâng cao ý thức tự chủ. Và điều quan trọng không kém là khen ngợi con vì đã không mất kiểm soát trong những tình huống khó khăn bằng cách nói những câu như "Mẹ thích cách con giữ bình tĩnh như vậy" hoặc "Con làm tốt việc giữ bình tĩnh, thật đáng khen".
Tuổi từ 6 đến 9
Khi trẻ đến tuổi đến trường, chúng có khả năng hiểu rõ hơn về hậu quả và có thể lựa chọn hành vi tốt hoặc xấu. Nó giúp con bạn hình dung ra một biển báo dừng phải tuân theo kỷ luật và suy nghĩ về một tình huống kết quả trước khi phản ứng. Hãy quan sát và khen ngợi trẻ khi chúng hạ nhiệt và thưởng cho chúng một phần thưởng nho nhỏ. Điều này khuyến khích con ứng dụng nhiều hơn kỹ năng quản trị cảm xúc trong tương lai.
Tuổi từ 10 đến 12
Những đứa trẻ lớn hơn thường hiểu rõ hơn cảm xúc của chúng. Khuyến khích chúng nghĩ về những gì khiến bị mất kiểm soát và sau đó phân tích, giải thích rằng đôi khi những tình huống khiến con khó chịu lúc đầu nhưng không có nghĩa điều ấy là tồi tệ. Khuyến khích trẻ dành thời gian suy nghĩ trước khi phản ứng với một tình huống.
Giúp con hiểu rằng không phải tình huống khiến khó chịu đều tiêu cực, có thể điều ấy làm con khó chịu nhưng lại mang lại sự dễ chịu có người khác (ví dụ, có người chen ngang khi xếp hàng, đôi khi là họ đang trong trường hợp khẩn cấp, cần thông cảm và hỗ trợ họ). Hãy khen ngợi con khi con sử dụng các kỹ năng kiểm soát bản thân.
Tuổi từ 13 đến 17
Giờ đây, trẻ em đã có thể kiểm soát hầu hết các hành động của mình. Nhưng hãy nhắc nhở thanh thiếu niên ít suy nghĩ về những hậu quả lâu dài. Hãy giúp con đánh giá các tình huống khó chịu trước khi phản hồi và giải quyết vấn đề thay vì mất kiểm soát (ví dụ bố mẹ không đồng ý cho con đi chơi khuya với bạn đua đòi và con đóng sầm cửa hoặc la hét).
Hãy kiên nhẫn giảng giải cho con về hậu quả khi kết bạn không chọn lọc.. Nếu cần, hãy kỷ luật con bạn bằng cách tước bỏ một số đặc quyền nhất định để củng cố thông điệp rằng tự chủ là một kỹ năng quan trọng (ví dụ, nếu con cố tình đi chơi khuya cùng bạn đó, bố mẹ sẽ không cho con sử dụng chiếc xe yêu thích…). Và chỉ cho phép con giành lại các đặc quyền sử dụng xe bằng cách thể hiện sự tự chủ.
Khi trẻ mất kiểm soát
Trong thời gian con mất kiểm soát, bạn phải là người giữ được bình tĩnh đầu tiên, giải thích cho con rằng la hét, nổi cơn thịnh nộ và đóng sầm cửa là những hành vi không thể chấp nhận được. Điều ấy gây ra hậu quả nghiêm trọng tới người thân và cả gia đình.
Ví dụ, nếu con tỏ ra khó chịu trong cửa hàng tạp hóa bởi bạn không mua con gấu bông yêu thích. Bạn giải thích lý do tại sao bạn không (con đã có 1 con ở nhà, mẹ cần tiết kiệm tiền cho sửa nhà…), đừng nhượng bộ. Ngoài ra, hãy cân nhắc nói chuyện với giáo viên của con về bối cảnh lớp học và hành vi phù hợp. Hỏi xem cách giải quyết vấn đề có được dạy ở trường không. Nhờ giáo viên giúp đỡ, trợ giúp những bài giảng tương tự cho con.
Làm gương cho con
Hãy bảo đảm tự kiểm soát tốt bản thân. Ví dụ, bạn làm thất lạc chìa khóa của mình, thay vì bực bội hoặc nhăn mặt, hãy nói cho con bạn biết và sau đó cùng nhau tìm kiếm chúng. Nếu không tìm thấy, hãy thực hiện bước tiếp theo (gọi điện cho bố xem bố có cầm chìa khóa phụ không; đến cửa hàng thay khóa mới… lần lượt thực hiện các bước cho đến khi có chìa khóa trong tay). Như vậy, để cho con học được cách kiểm soát cảm xúc và giải quyết vấn đề để đối phó với một tình huống khó khăn.
