Tăng cường đánh giá bằng nhận xét
Thông tư số 26/2020/TT-BGDĐT sửa đổi, bổ sung một số điều của Quy chế đánh giá, xếp loại HS THCS, THPT ban hành kèm theo Thông tư số 58/2011/TT-BGDĐT vừa được Bộ GD&ĐT ban hành nhằm thực hiện mục tiêu kép. Trong đó thể hiện rõ quan điểm đổi mới về hoạt động kiểm tra, đánh giá theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực của HS; bảo đảm hoạt động kiểm tra, đánh giá như một hoạt động học tập, vì hoạt động học tập và sự tiến bộ của HS.
Đây cũng là bước đệm giúp giáo viên, cán bộ quản lý chuyển dần sang kiểm tra, đánh giá theo hướng hình thành, phát triển phẩm chất, năng lực người học; từ đó không bỡ ngỡ khi triển khai hoạt động kiểm tra đánh giá trong Chương trình GDPT 2018.
Ông Sái Công Hồng, Phó Vụ trưởng Vụ Trung học (Bộ GD&ĐT), cho biết: Điểm mới đáng chú ý đầu tiên của Thông tư này là tất cả các môn học đều có đánh giá bằng nhận xét, thay vì chỉ đánh giá bằng nhận xét ở một số môn học như trước đây.
Việc đánh giá bằng nhận xét nhằm hiện thực mục tiêu theo định hướng đánh giá phẩm chất, năng lực người học; hay nói cách khác là đánh giá vì sự tiến bộ của HS. HS sẽ được đánh giá nhiều lần, bằng nhiều hình thức đánh giá khác nhau và cho HS có nhiều cơ hội để thể hiện bản thân. Từ đó, kết quả của hoạt động kiểm tra, đánh giá sẽ sát thực với năng lực HS hơn, giúp các em hình thành, phát triển được phẩm chất, năng lực cơ bản cần thiết trong cuộc sống.
Đáng chú ý, không chỉ yêu cầu đánh giá bằng nhận xét chung chung, Thông tư 26 còn quy định cụ thể: đánh giá bằng nhận xét sự tiến bộ về thái độ, hành vi và kết quả thực hiện các nhiệm vụ học tập của HS trong quá trình học tập môn học, hoạt động giáo dục quy định trong Chương trình giáo dục phổ thông (GPDT) do Bộ trưởng Bộ GD&ĐT ban hành.
“Bộ GD&ĐT đã tổ chức tập huấn, hướng dẫn về đổi mới kiểm tra, đánh giá theo định hướng phát triển phẩm chất năng lực của người học, trong đó chú trọng đến nội dung về kỹ thuật đánh giá bằng nhận xét; giúp cho các GV một vài môn học dù phải dạy nhiều lớp vẫn thực hiện tốt hoạt động đánh giá bằng nhận xét. Tới đây, Bộ GD&ĐT sẽ tiếp tục tập huấn hướng dẫn GV đẩy mạnh những hoạt động đa dạng hóa các hình thức kiểm tra, đánh giá; bảo đảm thực hiện thành công hoạt động kiểm tra, đánh giá cho chương trình GDPT hiện hành và chương trình GDPT 2018.” - ông Sái Công Hồng cho hay.
Đa dạng hóa các hình thức kiểm tra đánh giá
Ở Thông tư 26, các hoạt động đánh giá được cụ thể hóa hơn so với Thông tư 58. Trong đó, kiểm tra, đánh giá thường xuyên được thực hiện theo hình thức trực tiếp hoặc trực tuyến thông qua: hỏi - đáp; viết ngắn; thuyết trình; thực hành, thí nghiệm, sản phẩm học tập gắn với chủ đề dạy học cụ thể.
Kiểm tra, đánh giá định kì gồm: kiểm tra, đánh giá giữa kì và kiểm tra, đánh giá cuối kì, cũng được đa dạng hóa thông qua bài kiểm tra (có thể thực hiện trên giấy, hoặc trên máy tính với thời gian từ 45 đến 90 phút, đối với môn chuyên tối đa là 120 phút); bài thực hành; dự án học tập. Theo ông Sái Công Hồng, vì là bài thực hành, dự án học tập, nên mức độ đánh giá rộng hơn, cao hơn, sâu hơn so với nội dung kiểm tra, đánh giá thực hành, thí nghiệm, sản phẩm học tập trong đánh giá thường xuyên. Đặc biệt, với các loại hình kiểm tra, đánh giá bằng sản phẩm học tập, bài thực hành, dự án học tập…, trước khi kiểm tra, đánh giá cần có hướng dẫn và có tiêu chí đánh giá, để bảo đảm khách quan, công bằng, tương đương về mức độ hay yêu cầu cần đạt so với các hình thức kiểm tra, đánh giá khác.
Nhấn mạnh thêm đến việc lần đầu tiên hình thức kiểm tra viết có thể thực hiện trên máy tính, ông Sái Công Hồng cho rằng, điều này nhằm tận dụng thế mạnh của công nghệ thông tin (CNTT) trong giảng dạy nói chung và hoạt động kiểm tra, đánh giá nói riêng.
Khi ứng dụng CNTT trong kiểm tra đánh giá hợp lý sẽ đẩy mạnh hoạt động đánh giá vì sự tiến bộ của HS và đặc biệt phát triển rất tốt năng lực tự học của người học. Hơn nữa, hoạt động này sẽ giúp HS làm quen với làm bài kiểm tra trên máy tính, làm tiền đề cho việc các địa phương đủ điều kiện có thể tổ chức thi tốt nghiệp THPT trên máy tính những năm tới đây.
“Tuy nhiên, hoạt động này chỉ nên thực hiện ở những trường bảo đảm đủ các điều kiện về cơ sở vật chất, trang thiết bị. Do đó, khi áp dụng Thông tư 26, các trường cần linh hoạt, không cứng nhắc khi sử dụng phương thức tổ chức bài kiểm tra giữa kỳ và cuối kỳ trên máy tính” – ông Sái Công Hồng lưu ý.
Một điểm nhấn khác của Thông tư 26 là đề kiểm tra được xây dựng dựa trên ma trận, đặc tả của đề, đáp ứng theo mức độ cần đạt của môn học, hoạt động giáo dục quy định trong Chương trình GPDT do Bộ trưởng Bộ GD&ĐT ban hành.
Theo ông Sái Công Hồng, việc xây dựng đề kiểm tra cho các bài kiểm tra giữa kỳ, cuối kỳ dựa trên ma trận và đặc tả theo chuẩn kiến thức kĩ năng quy định sẽ đánh giá sát thực hơn việc học tập đáp ứng chuẩn đầu ra của HS và tạo công bằng cho HS giữa các lớp, các trường, các vùng miền.
“Trong thời gian tới, Bộ GD&ĐT sẽ triển khai tập huấn, hướng dẫn thống nhất việc xây dựng, sử dụng ma trận, đặc tả bài kiểm tra giữa kỳ và cuối kỳ cho các môn học. Bảo đảm chuẩn đánh giá các bài kiểm tra giữa kỳ và cuối kỳ theo mức độ cần đạt của các môn học thống nhất trong toàn quốc.” – Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục Trung học thông tin.
Thống nhất số đầu điểm đánh giá thường xuyên, đánh giá định kỳ
Theo quy định tại Thông tư 26, điểm kiểm tra, đánh giá thường xuyên được tính hệ số 1; điểm kiểm tra, đánh giá giữa kì tính hệ số 2 và điểm kiểm tra, đánh giá cuối kì tính hệ số 3.
Trong mỗi học kì, số điểm kiểm tra đánh giá thường xuyên, đánh giá giữa kỳ và đánh giá cuối kỳ của một HS đối với từng môn học, hoạt động giáo dục (bao gồm cả chủ đề tự chọn) được quy định cụ thể.
Theo đó, môn học có từ 35 tiết trở xuống/năm học: quy định 2 đầu điểm kiểm tra đánh giá thường xuyên. Môn học có từ trên 35 tiết đến 70 tiết/năm học: quy định 3 đầu điểm kiểm tra đánh giá thường xuyên. Môn học có từ trên 70 tiết/năm học: quy định 4 đầu điểm kiểm tra đánh giá thường xuyên.
Trong mỗi học kì, một môn học có 1 điểm kiểm tra đánh giá giữa kỳ và 1 điểm kiểm tra đánh giá cuối kỳ; không còn điểm 1 tiết. Điểm trung bình môn học kì là trung bình cộng của điểm kiểm tra, đánh giá thường xuyên, điểm kiểm tra, đánh giá giữa kì và điểm kiểm tra, đánh giá cuối kì với các hệ số quy định.
“Có thể thấy, theo quy định trong Thông tư 26, tổng số đầu điểm đã giảm so với quy định hiện hành. Môn nhiều nhất cũng chỉ có 6 đầu điểm” – ông Sái Công Hồng cho biết.
Tăng cường khen thưởng toàn diện hoặc theo lĩnh vực
Một trong những điểm mới đáng chú ý của Thông tư 26, theo ông Sái Công Hồng, còn là việc tăng cường khen thưởng toàn diện hoặc theo lĩnh vực nhằm khích lệ, động viên HS học tập và rèn luyện.
Hiện nay, việc xét công nhận đạt danh hiệu HS giỏi học kỳ hoặc cả năm học, nếu đạt hạnh kiểm loại tốt và học lực loại giỏi; công nhận đạt danh hiệu HS tiên tiến học kỳ hoặc cả năm học, nếu đạt hạnh kiểm từ loại khá trở lên và học lực từ loại khá trở lên. Nhưng theo quy định mới ở Thông tư 26, ngoài danh hiệu HS giỏi, HS tiên tiến như hiện hành, còn có thêm danh hiệu HS đạt thành tích nổi bật hoặc có tiến bộ vượt bậc trong học tập, rèn luyện, được hiệu trưởng tặng giấy khen.
Điều kiện để được công nhận HS giỏi được mở rộng. Theo đó, môn Ngoại ngữ được đưa vào tương xứng với môn Toán và Ngữ văn; nhằm đẩy mạnh phát triển mạnh năng lực ngoại ngữ HS phổ thông, đáp ứng nhu cầu cấp thiết của việc sử dụng ngoại ngữ trong cuộc sống theo chủ trương của Đảng, Chính phủ.
Ngoài ra, trong Thông tư 26 cũng quy định cụ thể hơn về đánh giá HS khuyết tật; bổ sung nội dung xét lên lớp đối với HS khuyết tật. Theo đó, việc đánh giá kết quả giáo dục của HS khuyết tật được thực hiện theo nguyên tắc động viên, khuyến khích sự nỗ lực và tiến bộ của người học.
Thông tư 26/2020/TT-BGDĐT có hiệu lực thi hành từ ngày 11/10/2020.
