Đại biểu Vũ Thị Lưu Mai (đoàn TP Hà Nội) cho biết, có thể nói phạm vi sửa đổi chỉ trong một khoản tại Điều 4 nhưng là sự thay đổi lớn về chính sách.
Trước hết, về sự cần thiết sửa đổi, bà Mai cho rằng, việc thể chế hóa Nghị quyết 55 của Bộ Chính trị, cho phép khối tư nhân được tham gia xây dựng hệ thống truyền tải điện là cần thiết.
Tuy nhiên, thể chế hóa như thế nào cho đúng và thể chế hóa như thế nào cho phù hợp với thực tế. Đó lại là vấn đề cần được cân nhắc thận trọng để đảm bảo tính hợp lý, khả thi. Bảo đảm hài hòa lợi ích giữa người dân, doanh nghiệp và Nhà nước.
Bà Mai cũng đề cập đến tính nghiêm minh trong thực thi pháp luật. Đó là ngày hôm nay, Quốc hội mới bàn về việc nên hay không nên cho phép khối tư nhân tham gia xây dựng hệ thống truyền tải điện.
Tuy nhiên, trước đó, ngay cả khi chưa có Nghị quyết 55 thì một doanh nghiệp tư nhân đã được tham gia hệ thống xây dựng hệ thống truyền tải điện, đó là doanh nghiệp Trung Nam, vào tháng 10/2020 đã khánh thành hơn 17km đường dây 500KV từ tỉnh Ninh Thuận đến tỉnh Bình Thuận.
“Tôi nghĩ rằng những đóng góp của doanh nghiệp là thực sự rất đáng trân trọng, nhưng chúng ta cũng ý thức được rằng, hiện nay yêu cầu cấp bách của việc xây dựng Nhà nước pháp quyền và nghị quyết của Đảng là định hướng vô cùng quan trọng nhưng cần thiết phải được thể chế hóa bằng pháp luật thì mới được phép áp dụng và việc áp dụng trước đó là chưa phù hợp với quy định của pháp luật”, bà Mai nhấn mạnh.
Đại biểu Vũ Thị Lưu Mai cũng đề cập vấn đề liên quan đến phạm vi mở cửa. Dự thảo luật quy định: "Nhà nước thu hút mọi thành phần kinh tế tham gia đầu tư xây dựng lưới điện truyền tải, Nhà nước vận hành lưới điện truyền tải, trừ lưới điện do các thành phần kinh tế ngoài Nhà nước đầu tư xây dựng".
Theo đại biểu đoàn Hà Nội, quy định như trên là chưa rõ về mặt nội dung, chưa phân định cụ thể giữa phạm vi độc quyền và không độc quyền, có thể sẽ dẫn đến tùy tiện trong áp dụng.
Vấn đề tiếp theo liên quan đến giá điện, bà Mai nêu, trong tờ trình có nêu việc tư nhân hóa tại một số nước dẫn đến giá điện có lúc rất cao. Vì vậy, đại biểu này cho rằng cần có đánh giá tác động để đảm bảo bình ổn giá, không tác động đến người tiêu dùng.
“Để đảm bảo tính công khai, minh bạch, cạnh tranh bình đẳng thì cần xây dựng cơ chế, tiêu chuẩn cụ thể để tất cả các doanh nghiệp có thể cạnh tranh tham gia”, Đại biểu Mai nhấn mạnh.
Đại biểu Trần Quang Minh (đoàn Quảng Bình) cho rằng, việc xây dựng hệ thống truyền tải và sự cho phép tư nhân tham gia sẽ nâng cao vai trò của kinh tế tư nhân. Đồng thời, việc xã hội hóa, huy động mọi nguồn lực sẽ hỗ trợ phát triển nhanh chóng hệ thống truyền tải.
Tuy nhiên, trước lo ngại việc xã hội hóa phân bổ nguồn điện sẽ ảnh hưởng đến an ninh, đại biểu cho rằng, nếu Nhà nước quản lý, vận hành tốt sẽ không ảnh hưởng gì mà còn có lợi cho dân.
Chính vì thế, cần có quy hoạch mạng lưới truyền tải điện rõ ràng, phân định công đoạn nào là độc quyền của Nhà nước, công đoạn nào tư nhân có thể tham gia xã hội hóa để có quản lý rõ ràng, vừa đảm bảo an ninh năng lượng, vừa phát triển được hệ thống điện quốc gia nhưng doanh nghiệp sản xuất kinh doanh và người dân cùng được hưởng lợi.
