Chọn hóa học vì thiết thực
Sinh ra trong gia đình có bố mẹ đều làm ngành Y, từ nhỏ Dương có duyên với môn Hóa học. Dù những năm cấp 2, Dương học chuyên Toán, giành nhiều thành tích như giải Nhất kỳ thi Toán giữa các thành phố tổ chức tại Nga, giải Xuất sắc cuộc thi Toán học Australia... nhưng Dương vẫn lựa chọn theo môn Hóa ngay từ lần đầu tiếp xúc năm lớp 8.
Khi đó, chương trình học ở trường chủ yếu là lý thuyết, cả năm chỉ được xuống phòng thí nghiệm 2 - 3 lần, do đó, em phải mày mò, tìm thêm các thí nghiệm trên mạng. Dương kể: Em thích thú khi thấy sự biến chuyển chất này sang chất khác, muốn tìm hiểu thành phần hóa học của những viên thuốc mà bố kê cho bệnh nhân. Dần dần, em thấy Hóa học thiết thực với đời sống và đam mê môn học này.
Kể về con trai, chị Nguyễn Phương Thanh cho biết: Ngoài niềm đam mê bộ môn Hóa học, Dương còn có “năng khiếu” đặc biệt trong việc lập kế hoạch học tập. Ví dụ, trước khi thi quốc tế, con bảo sẽ giải toàn bộ đề các năm trước, tìm bài báo của chủ nhân giải Nobel Hóa học của nước chủ nhà để đọc.
“Hay việc con thích và tự giác đọc sách, đến mức mọi ngóc ngách trong nhà, kể cả toilet, đều thấy sách của Dương, từ truyện tranh đến sách khoa học. Huy chương Vàng Olympic Hóa học quốc tế xứng đáng với những nỗ lực của con”, chị Thanh nói.
Lớp 9, Dương gặt hái thành tích đầu tiên với môn Hóa, gồm giải Nhất cấp quận và giải Ba cấp thành phố. Thi vào THPT, em đỗ ba trường chuyên hàng đầu của Thủ đô là Hà Nội - Amsterdam, Chuyên Đại học Sư phạm và Chuyên Khoa học Tự nhiên. Dương chọn Trường THPT chuyên Khoa học Tự nhiên vì thấy đây là môi trường học thích hợp với bản thân.
Vào trường, Dương được thầy giáo phát hiện có năng khiếu nên cho đi học dự thính cùng các anh chị lớp 11, 12 rồi thi chọn đội tuyển thi quốc gia. Dương vẫn nhớ khi đó có 4 tháng chuẩn bị kiến thức. Em phải học các chuyên đề trọng tâm rải rác ở lớp 10, 11 và 12 để đủ khả năng tranh suất dự vòng quốc gia.
Ngoài thời gian học trên lớp, em dành gần hết quỹ thời gian ở nhà cho Hóa. Lúc mới đầu, gặp nhiều bài khó, Dương stress nhưng cứ nghĩ đến mục tiêu phải có mặt trong đội tuyển thi quốc gia, em lại cố gắng hơn để rồi mỗi khi giải được bài khó, thu nạp thêm kiến thức mới, lại càng hứng thú đào sâu. Lúc đó, không ngày nào Dương đi ngủ trước 12h đêm và chưa bao giờ em đạt cường độ cao như vậy.
Kết quả, Dương được lựa chọn đi thi học sinh giỏi cấp quốc gia và giành giải Ba ngay trong năm học lớp 10. Năm lớp 11, Dương tiếp tục được thi quốc gia đạt giải Nhất và được lựa chọn vào đội tuyển. Tuy nhiên, sau Tết năm 2020, đại dịch Covid-19 bùng phát, các Kỳ thi Olympic quốc tế đều báo hoãn hoặc hủy, Dương xác định cơ hội thi quốc tế sẽ chỉ đến với em sau một năm nữa.
Kỳ Olympic đáng nhớ
Đang trong thế nghỉ “xả hơi”, đầu tháng 7, Dương nhận được thông báo là thành viên đội tuyển thi Olympic Hóa học quốc tế bởi nước chủ nhà Thổ Nhĩ Kỳ sẽ tổ chức thi trực tuyến. Trở thành một trong bốn thí sinh của đội tuyển Việt Nam, Dương chỉ có 20 ngày để chuẩn bị cho kỳ thi tầm cỡ quốc tế.
Dương mô tả 20 ngày cấp tốc ôn thi quốc tế bằng câu “Xung quanh em toàn là Hóa”. Thời gian đó, ngày nào em cũng học cùng các anh chị từ 8 giờ - 20 giờ, thậm chí 22h. Các thầy cô phụ trách đội tuyển cũng rất áp lực khi phải hướng dẫn đào sâu 25 vấn đề mà ban tổ chức đưa ra trong thời gian gấp gáp.
Dương và các bạn trong đội tuyển phải làm rất nhiều bài khó. Thế nhưng, em luôn vui vẻ vì được thỏa mãn đam mê. Dương kể: Em học hỏi được nhiều kinh nghiệm từ các bạn trong đội tuyển, có người mạnh về tư duy, người cẩn thận, người lại tốc độ. Khi giải bài khó, bốn người tìm ra bốn cách, em lại so sánh, thấy cách nào hay sẽ học hỏi. Điều này giúp Dương tìm ra tốc độ, chiến thuật tư duy phù hợp khi làm bài.
Hôm thi trực tuyến, bốn thí sinh ngồi bốn góc trong căn phòng rộng ở Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, có camera trước, sau và camera online để thầy cô và Ban tổ chức quan sát. Sau 5 tiếng hoàn thành bài thi (từ 16h - 21h, tương ứng với thời gian thi thực từ 13 giờ - 18 giờ ở Thổ Nhĩ Kỳ), các thầy cô có 5 phút để scan bài ngay trong phòng và gửi cho Ban tổ chức.
Kết quả, Dương làm được hết câu hỏi trong đề, là một trong 4 thí sinh Việt nam xuất sắc đoạt huy chương Vàng. Dù có một số ý không chắc chắn, em vẫn vào tốp 10 thí sinh có điểm cao nhất. Dương cho biết: Năm nay, Việt Nam đạt thành tích cao nhất trong lịch sử Kỳ thi Olympic Hóa học (IChO) có lẽ do thi trực tuyến, chỉ thi lý thuyết, không có phần thực hành.
Tuy nhiên, điều này không đồng nghĩa học sinh Việt Nam không có kỹ năng thực hành. Bởi đề thi có những câu lý thuyết thực hành rất khó, nếu thí sinh không biết làm thực hành sẽ không thể trả lời được.
Dương nhớ lại lễ công bố kết quả IChO 2020: Các thành viên trong đội tuyển được mời đến Trường Đại học Sư phạm Hà Nội để cùng nghe kết quả được livestream trực tuyến từ Thổ Nhĩ Kỳ. Khi Ban tổ chức công bố lần lượt thí sinh đoạt huy chương Đồng, Bạc mà chưa thấy thí sinh Việt Nam, lúc đó tất cả đều nghĩ đến kết quả sẽ có 4 huy chương vàng. Khi Ban tổ chức đọc đến tên từng thí sinh, khuôn mặt ai nấy đều rạng rỡ.
