Chìa khóa vạn năng cho thành công giáo dục

Cách thu hút người giỏi nhất

Đức, Anh, Mĩ rút ra bài học đó từ thất bại trong nỗ lực nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông; Phần Lan, Canada, Nhật, Hàn Quốc bài học rút ra từ thành công.

Dẫn kết luận rút ra từ nghiên cứu của tổ chức McKinsey sau cú sốc PISA của nhiều nước thuộc OECD, theo GS Đinh Quang Báo - nguyên Hiệu trưởng Trường ĐH Sư phạm Hà Nội - bài học rút ra từ nghiên cứu này là không phải cứ chi nhiều tiền hơn thì thành công nhiều hơn khi giải bài toán nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông.

Nước Anh đã tăng chi tiêu cho giáo dục trên mỗi đầu học sinh gần gấp 3 lần kể từ năm 1970 đến nay, đã thực hiện tăng quyền tự chủ cho trường; đổi mới sách giáo khoa, kiểm tra đánh giá, giảm sĩ số lớp học, tuyển sinh,... Dù kiên trì các giải pháp đó nhiều năm nhưng kết quả giáo dục vẫn không thay đổi. Mĩ, Úc cũng có chính sách như Anh nhưng kết quả cũng tương tự.

Nghiên cứu của McKinsay đã chỉ ra bài học từ các nước có thành công nổi bật trong chất lượng giáo dục phổ thông như Phần Lan, Canada, Nhật, Singapore, Hàn Quốc là cần thực hiện 3 chính sách: Tuyển những giáo viên giỏi nhất, tạo điều kiện để giáo viên phát huy hết năng lực, trợ giúp kịp thời khi học sinh có sa sút trong học tập.

Tuyển giáo viên giỏi nhất bằng cách thu hút sinh viên tốt nghiệp sư phạm giỏi nhất, tuyển sinh vào sư phạm những học sinh phổ thông giỏi nhất, tăng trình độ đào tạo giáo viên tối thiểu là cử nhân đại học sư phạm và thạc sĩ.

GS Đinh Quang Báo ví dụ: Phần Lan, giáo viên tối thiểu có bằng thạc sĩ; Hàn Quốc tuyển dụng giáo viên tiểu học trong tốp 5% cử nhân giỏi nhất; Singapore, Hàn Quốc tuyển sinh vào sư phạm trong tốp 30% giỏi nhất.

Để thu hút nhiều ứng viên giỏi nhất vào sư phạm, thu hút giáo viên giỏi nhất, các nước này đã đào tạo giáo viên cân bằng giữa cung và cầu.

Ngay sau khi được tuyển chọn, Bộ giáo dục đảm bảo chắc chắn có việc làm. Và như trên đã nói, ở một số nước, trong khi học ở giai đoạn cuối sinh viên đã được hợp đồng làm công chức nhà nước.

Bằng cách này vừa không tạo áp lực thừa - thiếu giáo viên, kích thích thu hút được tinh hoa vào sư phạm, vừa làm cho dạy học là một nghề cao quý do tính cạnh tranh cao để vinh dự được làm giáo viên.

Đào tạo có qui hoạch cân đối cung-cầu là giải pháp để đầu tư kinh phí cao cho đào tạo mỗi sinh viên sư phạm. Tiền đầu tư cho sinh viên sư phạm ở các nước này là rất cao.

Lương giáo viên ở các nước thành công nhất trong giáo dục không cao hơn một số ngành nhưng họ đủ sống trên mức trung bình cộng với môi trường làm việc thực sự dân chủ khuyến khích tự do sáng tạo nghề nghiệp là bí quyết để có đội ngũ giáo viên chất lượng cao – chìa khóa vạn năng thành công giáo dục.

Tạo điều kiện giáo viên được bồi dưỡng và tự bồi dưỡng

GS Đinh Quang Báo cho biết: Các nước có thành tích giáo dục phổ thông hàng đầu thế giới nêu trên có chính sách tạo điều kiện giáo viên được bồi dưỡng và tự bồi dưỡng.

Ví dụ, Singapore dành cho giáo viên 100 giờ mỗi năm để được bồi dưỡng. Phần Lan mỗi tuần giáo viên được dành 1 buổi để bồi dưỡng; tạo môi trường học hỏi, chia sẻ kinh nghiệm dạy học cũng là biện pháp quan trọng để liên tục bồi dưỡng phát triển nghề nghiệp giáo viên.

Mỗi trường là một tổ chức phát triển nghề nghiệp. GS Đinh Quang Báo ví dụ: Singapore phân công giáo viên giỏi giám sát, bồi dưỡng giáo viên khác; Phần Lan, Nhật tổ chức các nhóm giáo viên dự giờ lớp học của nhau và cùng chuẩn bị bài giảng, cùng nghiên cứu tác động cải tạo thực tiễn hoạt động giáo dục của chính mình và của nhà trường.

Đó là lí do để một nhà giáo rút ra nhận xét: “Khi một giáo viên giỏi người Mĩ nghỉ hưu, gần như tất cả các kế hoạch giảng dạy và phương pháp giảng dạy mà giáo viên đó tạo được cũng nghỉ hưu theo. Khi một giáo viên Nhật nghỉ hưu, giáo viên đó để lại một di sản". (trích theo Nguyễn Thành Huy từ “The ECONOMIST”).