Ngày 20/6, cuộc xung đột giữa Israel và Iran bước sang tuần thứ 2, trong bối cảnh các quan chức châu Âu tìm cách đưa Tehran quay lại bàn đàm phán, sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố bất kỳ quyết định nào về việc Mỹ can dự sẽ được đưa ra trong vòng 2 tuần tới.
Israel bắt đầu tấn công Iran từ 13/6, với tuyên bố nhằm ngăn chặn đối thủ lâu năm phát triển vũ khí hạt nhân. Iran đáp trả bằng loạt tên lửa và UAV nhắm vào Israel, khẳng định chương trình hạt nhân của mình chỉ phục vụ mục đích hòa bình.
Theo Tổ chức Tin tức Các nhà hoạt động Nhân quyền (Human Rights Activists News Agency), các đợt không kích của Israel đã khiến 639 người tại Iran thiệt mạng, gồm các sĩ quan quân đội cấp cao và các nhà khoa học hạt nhân.
Phía Israel cho biết ít nhất 20 dân thường nước này đã thiệt mạng trong các vụ tấn công bằng tên lửa của Iran.
Israel muốn “làm lung lay chính quyền" Iran
Ngoài các mục tiêu hạt nhân và năng lực tên lửa, Israel còn nhắm đến việc làm suy yếu chính quyền của Lãnh tụ Tối cao Ayatollah Ali Khamenei, theo các quan chức phương Tây và khu vực.
“Chúng tôi có nhắm đến việc lật đổ chế độ không? Điều đó có thể là một hệ quả, nhưng tùy thuộc vào nhân dân Iran đứng lên vì tự do của họ,” Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu phát biểu hôm 19/6.
Về phía mình, Iran tuyên bố đang nhắm vào các mục tiêu quân sự và quốc phòng tại Israel, nhưng cũng đã tấn công một bệnh viện và nhiều cơ sở dân sự khác.
Israel cáo buộc Iran cố tình tấn công dân thường bằng cách sử dụng bom chùm – loại vũ khí phân tán các bom nhỏ trên diện rộng. Phái bộ Iran tại Liên Hợp Quốc chưa phản hồi yêu cầu bình luận.
Châu Âu và Nga – Trung vào cuộc ngoại giao
Khi cả 2 bên đều chưa có dấu hiệu nhượng bộ, các ngoại trưởng Anh, Pháp và Đức cùng Đại diện cấp cao phụ trách chính sách đối ngoại của Liên minh châu Âu đã lên kế hoạch gặp Ngoại trưởng Iran Abbas Araqchi tại Geneva ngày 20/6 nhằm tìm cách giảm căng thẳng.
“Giờ là lúc chấm dứt những cảnh tượng nghiêm trọng ở Trung Đông và ngăn chặn một cuộc leo thang khu vực mà không ai được lợi,” Ngoại trưởng Anh David Lammy tuyên bố trước cuộc họp.
Tổng thống Nga Vladimir Putin và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình cùng lên án Israel và đồng thuận rằng cần phải giảm leo thang, theo thông báo của Điện Kremlin hôm 19/6.
Vai trò Mỹ: Chưa rõ ràng, ông Trump úp mở hành động
Vai trò của Mỹ vẫn chưa được xác định rõ. Tại Washington, ông Lammy đã gặp Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio và đặc phái viên khu vực của Tổng thống Trump, ông Steve Witkoff, để thảo luận về một thỏa thuận tiềm năng.
Các nguồn tin cho biết ông Witkoff đã nhiều lần liên lạc với Ngoại trưởng Iran Abbas Araqchi kể từ tuần trước. Trong khi đó, Tổng thống Trump liên tục thay đổi lập trường, khi thì đe dọa Tehran, khi lại kêu gọi nối lại các cuộc đàm phán hạt nhân bị đình trệ vì xung đột.
Ông Trump từng đề cập khả năng tấn công Iran bằng bom xuyên phá boongke – loại vũ khí có khả năng phá hủy các cơ sở hạt nhân nằm sâu dưới lòng đất.
Hôm 19/5, Nhà Trắng thông báo ông Trump sẽ quyết định việc Mỹ có can dự vào cuộc chiến hay không trong vòng 2 tuần tới.
Tuy nhiên, đây có thể không phải là thời hạn cứng, bởi ông Trump thường sử dụng mốc “2 tuần” như một cách trì hoãn quyết định trong nhiều vấn đề kinh tế và ngoại giao trước đây.
