Căng thẳng lan nhanh
Mỹ đã đưa thêm “ngòi nổ” chiến tranh tới khu vực này sau khi Iran đình chỉ các phần của thỏa thuận hạt nhân sau một thời gian ngắn chấm dứt sự cô lập về kinh tế và ngoại giao.
Nhiều người Iran, với mong muốn được giải thoát khỏi những khó khăn tài chính một phần do các lệnh trừng phạt của Mỹ gây ra, đang thể hiện sự bất chấp, thay vì đối kháng, khi hai quốc gia này đang tiến tới đối đầu.
Vị lãnh đạo tối cao Iran Ali Khamenei đã cố gắng trấn an tinh thần với người nước này hồi đầu tuần rằng Mỹ “không muốn chiến tranh”, nhưng không phải ai cũng bị thuyết phục.
Nhiều người ở đây tin rằng, kẻ thù của Iran - cụ thể là Mỹ và các đồng minh vùng Vịnh, Các Tiểu Vương quốc Ả Rập Thống nhất và Ả-rập Xê-út - từ lâu đã cảnh giác. Mặc dù Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đã nói rằng Mỹ không muốn chiến tranh, nhưng một số người vẫn tin rằng chiến dịch ngoại giao và kinh tế của chính quyền Mỹ nhằm chống lại đất nước này đang gây một cơn sốt vô cùng căng thẳng.
Một năm trước, Tổng thống Mỹ
Donald Trump đã rút khỏi thỏa thuận hạt nhân mang tính bước ngoặt và áp đặt lên Iran một số lệnh trừng phạt nghiêm ngặt nhất trong lịch sử nước này, khiến các công ty nước ngoài đã rời khỏi Iran, đồng riyal lao dốc, còn giá cả tăng vọt.
“Tôi không sợ chiến tranh vì tôi đã từng thấy chiến tranh” - Majid Haqiqi (57 tuổi) nói về cuộc xung đột kéo dài 8 năm của nước này với nước láng giềng Iraq năm 1980 - “Tôi tin rằng, Mỹ không muốn tấn công Iran và chỉ cố gắng làm chúng tôi khiếp sợ”.
Ông Haqiqi đề xuất một giải pháp mà nhiều người ở Tehran cho rằng sẽ gây tranh cãi. “Cách duy nhất để thoát khỏi tình huống này là có đối thoại. Có gì sai khi có Mỹ hiện diện ở đây?” - Haqiqi nói - “Mỹ có thể bắt đầu các doanh nghiệp ở Iran và sử dụng lực lượng lao động của chúng tôi. Nếu họ tiến một bước về phía chúng tôi, chúng tôi cũng có thể tiến một bước”.
Tuần trước, ông Trump đã thực hiện một số cuộc giám sát nhằm “nắn gân” Tehran. Theo một nguồn tin ngoại giao, ông Trump thậm chí đã liên lạc với Thụy Sĩ vào tuần trước và để lại số điện thoại cho Tehran có thể liên lạc với mình.
Động thái này dường như không đồng bộ với lập trường “diều hâu” của Cố vấn An ninh quốc gia John Bolton, người nổi tiếng cứng rắn, cũng như Ngoại trưởng Mike Pompeo, người đã cố gắng tập hợp các hỗ trợ ngoại giao cho chiến dịch chống lại chế độ của Iran của Mỹ.
Phía Iran cũng có những người cứng rắn, chẳng hạn như Khamenei. “Các cuộc đàm phán giống như một chất độc, khi Mỹ vẫn giữ nguyên lập trường như vậy. Và chính phủ Mỹ hiện tại cũng độc hại”, ông Khamenei phát biểu.
Không có gì để mất
Tuy nhiên, nhiều người Iran lo ngại về các vấn đề hàng ngày. “Tôi không nghĩ đến chiến tranh khi tôi phải nghĩ đến những nhu cầu cơ bản”, ông Janati, một sĩ quan quân đội đã nghỉ hưu (70 tuổi) nói: “Người dân thường ở Iran không nghĩ về kẻ thù hay người theo chủ nghĩa Zion. Họ chỉ cần một cuộc sống tốt hơn”.
“Chúng tôi không có gì để mất”, Alireza Sahraiee (37 tuổi) cho biết. Sahraiee là một doanh nhân, là chủ sở hữu xe hơi hạng sang. Một năm sau khi bắt đầu lệnh trừng phạt của ông Trump, ông là nhân viên thu ngân tại một cửa hàng.
“Tôi tin rằng, chúng ta phải sửa đổi chính sách đối ngoại của mình” - Sahraiee nói thêm - “Chúng tôi phải để đầu tư nước ngoài đến với chúng tôi”.
Còn Saba, một học sinh trung học 19 tuổi, nói rằng, trong trường hợp chiến tranh, “Em sẽ không rời Iran nhưng sẽ đi đến một vùng xa xôi cùng gia đình và chỉ quay về khi hòa bình trở lại”.
Các chính trị gia cứng rắn của Iran vẫn thách thức, tiếp tục chống lại Tổng thống Iran Hassan Rouhani và các cải cách của ông để xây dựng thỏa thuận hạt nhân năm 2015. Họ cũng tin rằng Mỹ và các đồng minh có quá nhiều để mất từ một cuộc xung đột tiềm tàng.
“Chúng tôi có rất nhiều tiềm năng” - ông Hossein Kanani Moghadam, cựu Tư lệnh Quân đoàn Vệ binh Cách mạng Hồi giáo ưu tú của Iran, nói - “Các tuyến vận chuyển dầu rất dễ bị tổn thương trong khu vực Vịnh Ba Tư... vì vậy chúng tôi cũng chẳng cần sử dụng vũ khí tối tân”.
Theo ông, nếu một cuộc đối đầu trực tiếp xảy ra, Iran có thể phá vỡ các tuyến đường thủy quan trọng đối với một số nguồn cung cấp dầu lớn nhất thế giới, như Eo biển Hormuz chẳng hạn. “Tôi tin rằng ông Trump là một người chơi bài giỏi, chơi với các quân bài mở. Nhưng Lãnh tụ tối cao của chúng tôi lại là một người chơi cờ với nhiều nước hay” - ông Moghadam nói - “Có vẻ như đây là trận chiến của ý chí. Và mặc dù dường như ý chí của ông Trump khiến nhiều người sợ hãi, nhưng chúng tôi lại không sợ ông Trump chút nào”.
Nhưng mặt khác, Iran cũng đối mặt với nhiều nguy cơ. “Tôi nghĩ ở giai đoạn này, Iran thực sự không muốn đối đầu trực tiếp, cả với Mỹ và bất kỳ quốc gia nào khác trong khu vực”, Aniseh Bassiri Tabrizi, chuyên gia nghiên cứu cao cấp của RUSI nói: “Đã có một phản hồi nhưng không phải là một sự khiêu khích từ Iran và đã có một cam kết làm rõ rằng, nếu cần, Iran sẽ đáp ứng với tất cả nguồn lực, theo nguyện vọng của người dân”.
