Vẫn thờ ơ
Hàng năm, TNLĐ không chỉ tăng về số vụ, mà số người chết cũng tăng theo, đặc biệt là trong lĩnh vực xây dựng với nhiều vụ nghiêm trọng nhất. Trong đó, mất an toàn vận hành cẩu tháp là nguyên nhân chủ yếu. Điển hình là vụ đứt cáp cẩu tháp tại dự án The Sun tại phường Mễ Trì (quận Nam Từ Liêm, Hà Nội); hay vụ thanh sắt dài khoảng 4m rơi từ tầng 16 tại dự án nhà ở trên đường Lê Văn Lương (quận Thanh Xuân, Hà Nội) mới đây làm 1 người thiệt mạng và 1 người khác bị thương nặng...
Thực tế, quy định về ATLĐ rất chặt chẽ, nhưng người sử dụng lao động vẫn thờ ơ không tuân thủ, thiếu trách nhiệm và không thực hiện đúng quy định. Bởi vậy, mất ATLĐ luôn là nỗi lo thường trực của công nhân cũng như các cơ quan chức năng. Nói về tình hình mất ATLĐ, ông Nguyễn Anh Thơ – Phó Cục trưởng Cục ATLĐ (Bộ LĐ-TB&XH) cho rằng, có 3 nguyên nhân dẫn đến TNLĐ: Không xây dựng quy trình, biện pháp làm việc an toàn (chiếm gần 15% số vụ); thiết bị không đảm bảo ATLĐ (chiếm 10%)... Đặc biệt, không huấn luyện hoặc huấn luyện ATLĐ chưa đầy đủ cho người lao động là nguyên nhân chính dẫn đến các tai nạn lao động chết người.
Theo khảo sát về ngành nghề của Cục ATLĐ (Bộ LĐ-TB&XH), hiện lĩnh vực xây dựng đang có tỷ lệ TNLĐ cao nhất với trên 20% tổng số vụ tai nạn và gần 20% tổng số người chết; lĩnh vực sản xuất vật liệu xây dựng chiếm gần 10% tổng số vụ...
Năm 2015 toàn quốc xảy ra 7.620 vụ TNLĐ, làm hơn 666 người thiệt mạng. Năm 2016 có 7.981 vụ TNLĐ làm 862 người chết. Năm 2017 để xảy ra gần 8.956 vụ làm thiệt mạng 928 người.
Theo ông Thơ, qua khảo sát cho thấy, nguyên nhân TNLĐ đến từ phía người lao động cũng chiếm tỷ lệ khá cao, trên 20%. Trong đó, lỗi vi phạm quy trình quy chuẩn ATLĐ chiếm tới 17% tổng số vụ. Ngoài ra, một số nguyên nhân chủ quan khác như: Biện pháp triển khai tại các công trình chưa triệt để, thậm chí nhiều biện pháp không tuân thủ theo đúng quy chuẩn Nhà nước.
Chẳng hạn theo quy định, hệ thống lan can phải cứng, cao 1m và có 2 thanh ngang. Tuy nhiên, phổ biến ở các công trình xây dựng hiện nay là lan can mềm mang tính cảnh báo chứ không phòng ngừa. Thêm nữa, đào tạo ATLĐ tại các công trình cũng đang có nhiều vấn đề, cả về nội dung và thời gian. Nhiều trường hợp không được học, không được huấn luyện, nhưng vẫn cấp thẻ ATLĐ. Đặc biệt, công tác kiểm tra sức khỏe cho người lao động còn lỏng lẻo, không ít công trình 100% người lao động đi mua giấy khám sức khỏe...
Cần chế tài mạnh
Ông Thơ cho rằng, trước đây xây dựng nhà chỉ từ 2 - 3 tầng nên nguy cơ xảy ra tai nạn thấp, nhưng nay các tòa nhà cao 30 – 40 tầng nên nguy cơ xảy ra tai nạn càng cao. Vì vậy, để đảm bảo an toàn, ngành y tế cần kiểm soát chặt chẽ việc khám sức khỏe cho người lao động làm việc trên các công trình xây dựng; Đồng thời, các nhà thầu tuyển dụng lao động cũng cần sàng lọc nguồn lao động kỹ càng. Bởi nếu nguồn nhân lực thấp thì nhận thức kiến thức ATLĐ cũng sẽ kém, khi đó họ không nhận biết được chỗ nào là nguy hiểm, chỗ nào là an toàn…
Nói về biện pháp tháo gỡ những yếu tố nguy hiểm, mất ATLĐ, ông Thơ cho rằng, ngoài việc gắn trách nhiệm chủ đầu tư và tư vấn giám sát, việc để xảy ra mất ATLĐ còn là do chế tài xử phạt quá nhẹ, chưa đủ sức răn đe dẫn đến bị xem nhẹ.
Hiện nay, chính sách bồi thường còn quá nhẹ, các doanh nghiệp sẵn sàng bỏ ra vài trăm triệu đồng cho một vụ tai nạn chết người. Mức bồi thường cho mỗi vụ chỉ tương đương với 30 - 35 tháng tiền lương. Ông Thơ cho rằng, nếu một doanh nghiệp để xảy ra TNLĐ phải bồi thường từ 4 - 5 tỷ đồng (tương đương 400 - 500 tháng tiền lương), chắc chắn họ sẽ có nhận thức khác. Chính sách bồi thường này đang được nhiều nước trên thế giới áp dụng, nên họ không dám lơ là để xảy ra TNLĐ bởi rất tốn kém, thậm chí doanh nghiệp có thể bị phá sản…
