Nhiều cá nhân, hộ kinh doanh vẫn thắc mắc về kê khai hóa đơn đầu vào khi mua hàng từ cá nhân và hàng tồn kho.
Nỗi lo của tiểu thương
Ông Lê Hữu Trường, hộ kinh doanh giò chả, phở tại Hà Nội cho biết, mua nguyên liệu từ các chợ đầu mối, chợ dân sinh, tuy nhiên không lấy được hóa đơn đầu vào. “Tôi muốn xin hóa đơn đầu vào để chấp hành đúng quy định, nhưng không biết cần làm thế nào”, ông Trường nói.
Kê khai hóa đơn đầu vào không chỉ là nỗi lo của tiểu thương, ngay cả người kinh doanh quy mô lớn, giá trị cao cũng chung băn khoăn.
Anh Trương Văn Trung - kinh doanh ô tô cũ trên đường Nguyễn Xiển, Hà Nội cho biết, theo dự kiến phân loại hộ kinh doanh để quản lý thuế từ năm 2026, hộ kinh doanh của anh thuộc nhóm 3, doanh thu 3 - 50 tỷ đồng/năm. Chủ hộ nêu vấn đề khi kê khai thuế, là không có hóa đơn đầu vào khi mua xe cũ từ cá nhân.
Giải đáp cho hộ kinh doanh, ông Nguyễn Tiến Minh - Phó Trưởng Thuế TP Hà Nội nhấn mạnh, cần hiểu rõ, hiểu hóa đơn chứng từ đầu vào có ý nghĩa như thế nào.
Theo ông Minh, hóa đơn chứng từ đầu vào đối với cơ quan thuế không phải là cơ sở để tính doanh thu đối với các hộ kinh doanh có quy mô nhỏ. Việc sử dụng hóa đơn chứng từ để tính thuế áp dụng với các hộ kinh doanh có doanh thu từ 3 tỷ đồng/năm trở lên, khi đó hóa đơn chứng từ sẽ là cơ sở hạch toán xác định chi phí.
“Tuy nhiên, tất cả các hộ kinh doanh, kể cả cá nhân, vẫn cần có hóa đơn chứng từ. Chúng tôi đã triển khai chương trình hóa đơn may mắn nhằm đảm bảo mọi hàng hóa đều có chứng từ chứng minh nguồn gốc xuất xứ. Ví dụ, những người kinh doanh giò, bánh phở hay các sản phẩm tương tự, sau này cơ quan thuế có thể truy xuất thông tin người bán thông qua chứng từ. Ít nhất, các hộ kinh doanh phải lưu giữ chứng từ” - ông Minh nói.
Với trường hợp mua hàng hóa, như xe qua sử dụng từ người tiêu dùng, lãnh đạo Thuế TP Hà Nội cho biết, không nhất thiết cái gì cũng phải có hóa đơn.
“Khi mua tài sản của cá nhân, chúng ta lập chứng từ theo quy định, thanh toán không dùng tiền mặt. Trong trường hợp bạn đã có doanh nghiệp, mua xe từ công ty có xuất hóa đơn, kê khai đầu vào như bình thường.
Khi mua từ cá nhân, khoản chi này không được khấu trừ thuế giá trị gia tăng, nhưng vẫn được tính vào chi phí hợp lý. Ví dụ, nếu mua chiếc xe 1 tỷ đồng, sau đó bán 1,1 tỷ đồng, phần chênh lệch là lợi nhuận để tính thuế” - ông Minh chỉ rõ.
Về hàng hóa tồn kho của các hộ kinh doanh khi chuyển đổi sang kê khai thuế, hay lên doanh nghiệp, cơ quan thuế ghi nhận rằng đây là vấn đề quan trọng. Lãnh đạo Thuế TP Hà Nội cho biết, dự thảo quy định về chính sách sẽ có những điều khoản hướng dẫn cụ thể cách xử lý hàng tồn kho.
Hóa đơn đầu vào - Căn cứ pháp lý bảo vệ hộ kinh doanh
Đại diện Cục Thuế cho rằng, hóa đơn đầu vào có vai trò đặc biệt quan trọng đối với hộ kinh doanh, không chỉ là chứng từ hợp pháp ghi nhận giao dịch mua bán hàng hóa, dịch vụ, mà còn mang lại nhiều lợi ích thiết thực.
Cụ thể hóa đơn là căn cứ chứng minh nguồn gốc hợp pháp của hàng hóa và nguyên vật liệu, giúp hộ kinh doanh tránh mua nhầm hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng, đồng thời bảo vệ uy tín và niềm tin của khách hàng.
Hóa đơn đầu vào là chứng từ ghi nhận chi phí hợp lệ, giúp hộ kinh doanh hạch toán chính xác doanh thu, chi phí và nghĩa vụ thuế, đảm bảo việc kê khai và nộp thuế được minh bạch, công bằng.
Chưa kể hóa đơn là bằng chứng pháp lý khi xảy ra tranh chấp về chất lượng hàng hóa, dịch vụ hoặc thanh toán, giúp bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của hộ kinh doanh.
Đặc biệt, việc lấy và lưu giữ hóa đơn đầy đủ thể hiện tinh thần tuân thủ pháp luật, góp phần tạo dựng uy tín, tăng tính minh bạch trong hoạt động kinh doanh và xây dựng môi trường kinh doanh lành mạnh, bền vững.
Lãnh đạo Cục Thuế chỉ ra rằng, nếu hộ kinh doanh không lấy hóa đơn khi mua hàng, sẽ phải đối mặt với nhiều rủi ro nghiêm trọng cả về pháp lý lẫn tài chính.
Trước hết, việc không có hóa đơn khiến hộ kinh doanh không thể chứng minh được nguồn gốc hợp pháp của hàng hóa khi cơ quan chức năng tiến hành kiểm tra, dễ bị xem là đang kinh doanh hàng hóa không rõ nguồn gốc. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến uy tín và hình ảnh của hộ kinh doanh, mà còn tiềm ẩn nguy cơ bị tịch thu hàng hóa nếu không xuất trình được chứng từ hợp lệ.
Bên cạnh đó, khi không có hóa đơn, hộ kinh doanh không được ghi nhận chi phí hợp lệ, dẫn đến việc không thể kê khai giảm trừ thuế hoặc tính đúng lợi nhuận thực tế, từ đó có thể bị cơ quan thuế truy thu hoặc xử phạt hành chính vì kê khai không đúng quy định.
Ngoài ra, việc thường xuyên mua bán hàng hóa mà không lấy hóa đơn còn có thể bị nghi ngờ liên quan đến hành vi trốn thuế, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín và tính pháp lý trong hoạt động kinh doanh.
Cơ quan thuế khuyến nghị các hộ kinh doanh chuẩn bị đầy đủ chứng từ liên quan, không chỉ là hóa đơn, mà còn có thể là biên bản kiểm kê, giấy tờ chứng minh nguồn gốc hàng hóa, để đảm bảo minh bạch và dễ dàng trong quá trình kiểm tra, hạch toán.
