Những câu hỏi như "Tại sao họ làm điều đó?" hoặc "Phong tục ở đây là như vậy sao?" chắc chắn sẽ lướt qua tâm trí của một du khách hay một du học sinh. Dưới đây là 10 điều bạn cần biết trước khi đến với đất nước Mặt trời mọc.
Đừng bao giờ đến muộn
Đúng hẹn là một trong những nền tảng văn hóa Nhật Bản. Nếu có kế hoạch bắt đầu lúc 8h sáng, bạn cần phải có mặt ở điểm hẹn vào 7h45 phút. Bạn sẽ nhận thấy tại các nút giao thông công cộng, mọi người luôn chạy hoặc đi bộ nhanh đến điểm hẹn. Trễ hẹn hoàn toàn không được chấp nhận. Nếu bạn sắp lỡ giờ dù chỉ một phút để gặp ai đó, hãy nhắn tin hoặc gọi điện báo cho họ biết. Nguyên tắc chung là luôn đến sớm hơn dự kiến.
Sẵn sàng mang giày, cởi giày mọi lúc, mọi nơi
Bất cứ khi nào bạn bước vào một không gian riêng tư, chẳng hạn như bước vào gia đình bản xứ hay lớp học, bạn sẽ cần phải tháo giày. Đừng cởi tất/vớ vì việc đi chân trần là tuyệt đối không nên. Hầu hết các nơi đều có khu vực sảnh trước với giá bày để bạn cất giày. Trong các gia đình bảm xứ, bạn sẽ có “giày đi trong nhà”.
Giữ vệ sinh sạch sẽ
Một trong những điều đầu tiên bạn sẽ nhận thấy về Nhật Bản là mọi thứ đều rất sạch sẽ, từ con người, nhà cửa, đường phố - tất cả đều rất gọn gàng và ngăn nắp!
Rất ít khi bạn thấy rác, bởi mọi thứ đều được dọn dẹp thường xuyên. Tuy nhiên, thùng rác công cộng cũng rất hiếm gặp. Bạn cần giữ lại rác trong ngày (cốc cà phê, giấy gói kẹo, chai nước, v.v.) cho đến về nhà để có thể xử lý rác tại nhà riêng của mình. Trong mọi trường hợp, bạn không nên xả rác ở Nhật Bản. Người Nhật rất tự hào về sự sạch sẽ và việc xả rác thể hiện ý thức thiếu tôn trọng đối với họ.
Mọi thứ đều nhỏ
Là một quốc đảo, Nhật Bản trân trọng không gian sống đến từng cm. Điều này liên hệ trực tiếp đến thói quen giữ gìn vệ sinh của người Nhật. Các thành phố luôn kín đặc người và có rất ít không gian trống. Ngôi nhà trung bình của người Nhật nhỏ hơn đáng kể so với nhà ở Mỹ, hay các nước châu Âu và cả châu Á khác. Tàu điện, xe buýt hay tất cả các phương tiện giao thông công cộng lúc nào cũng đông đúc, chật ních người, và bạn cần làm quen với điều đó.
Kỳ vọng của người Nhật rất cao
Ngay từ khi còn nhỏ, trẻ em Nhật Bản đã được phụ huynh đặt kỳ vọng rất cao, từ học lực, ngoại hình cho đến khả năng chơi thể thao. Chính vì thế, người Nhật có thể nhanh chóng phán xét ngay từ ấn tượng đầu tiên.
Nhưng đổi lại, người Nhật thường xuyên đưa ra lời khuyên khá thẳng thẳn, họ coi đó là nhiệm vụ của mình để sửa những “lỗi” mà họ thấy ở người khác. Vậy nên đừng thấy phiền khi nhận những đánh giá về ngoại hình (cân nặng, quần áo, kiểu tóc), điểm số, khả năng tiếng Nhật, v.v. Điều này không có nghĩa là họ chê bai, chỉ là một cách khác mà người Nhật thể hiện sự quan tâm đối với bạn.
Cư xử lễ độ
Người Nhật luôn lịch sự và nhẹ nhàng trong từng lời nói. Trẻ em được dạy cách ứng xử, sự tôn trọng từ khi còn rất nhỏ.
Bạn sẽ nhận thấy rằng mọi người thường cúi đầu khi gặp nhau. Người đối diện càng cao tuổi, có vai vế thì cú cúi đầu càng lâu và càng sâu. Cách xưng hô rất quan trọng. Người Nhật thêm hậu tố vào tên để thể hiện sự tôn trọng. Thêm “san” hoặc “sana” vào cuối tên là thông lệ. Bạn có thể thêm hậu tố “chan” cho các bé gái và “kun” cho các bé trai nếu bạn muốn.
Không xì mũi ở nơi công cộng, cố gắng tránh ăn khi đang di chuyển và không nói chuyện qua điện thoại ở những khu vực công cộng đông đúc như xe lửa hoặc xe buýt.
Hãy làm quen với việc nói “Gotomenasai” và “Arigato Gozaimas” có nghĩa là “Tôi xin lỗi” và “Cảm ơn bạn rất nhiều”. Đó là cách tốt nhất để thể hiện sự cảm kích hoặc xin lỗi. Những cụm từ được nói với một nụ cười chân thật sẽ đưa bạn tiến xa hơn ở Nhật Bản.
Người Nhật có thể sử dụng tiếng Anh ngay lập tức với người ngoại quốc
Cho đến khi bạn chứng minh được khả năng sử dụng tiếng Nhật, hầu hết mọi người ở đây sẽ sử dụng tiếng Anh khi biết bạn là người ngoại quốc. Điều này có thể sẽ gây khó dễ khi bạn đang cố gắng học tiếng Nhật. Hãy cố gắng trả lời lại bằng tiếng Nhật, họ sẽ vui mừng và tự hào hơn về bạn.
Nghi lễ trên bàn ăn
Cũng giống như Việt Nam, ẩm thực Nhật Bản dựa trên việc kết hợp cơm với một món ăn chính và một số món ăn phụ. Bữa ăn của người Nhật được phục vụ dưới dạng các đĩa nhỏ. Không có gì lạ khi có đến 8-10 món khác nhau trong một bữa ăn.
Nên lấy lượng thức ăn vừa đủ bởi bạn sẽ bị đánh giá là thô lỗ nếu để thừa thức ăn.
Khi dùng bữa trong phòng trải chiếu tatami truyền thống, nam giới thường ngồi vắt chéo chân và nữ giới ngồi vắt hai chân sang một bên. Cách ngồi chung chính thức của cả hai giới là quỳ gối.
Việc ăn uống phát ra tiếng động là điều bình thường ở Nhật, đặc biệt là ăn mì ramen phát ra âm thanh đặc trưng khi húp mì còn là “thông điệp” cho thấy đây là một bát mì ngon!
Bạn sẽ vô cùng bận rộn
Người Nhật không ưu tiên thời gian giải trí giống như các nước phương Tây. Sự cân bằng giữa công việc và cuộc sống có xu hướng nghiêng nhiều về công việc (hoặc học tập). Phụ huynh và học sinh sẽ trở về nhà và tiếp tục làm việc hoặc học tập, chỉ nghỉ ngơi trong giờ ăn. Vào cuối tuần, họ mới dành thời gian cho việc giải trí, thường là xem TV, đi chơi với người thân.
Hầu hết các ngày của bạn sẽ bận rộn với việc đi học, đi làm, nên hãy chuẩn bị tâm lý cho lịch trình dày đặc. Nhưng hãy nghĩ rằng, bạn đang tận dụng tối đa thời gian của mình ở Nhật Bản! Bạn có thể nghỉ ngơi khi trở về nhà.
Sự tương tác
Nhật Bản tập trung sự chú ý vào nhóm hơn là cá nhân. Ví dụ: khi nhân viên đi nghỉ, họ cảm ơn đồng nghiệp đã giúp họ hoàn thành công việc khi họ vắng mặt bằng những lời nói và món quà nhỏ.
Hãy học cách thể hiện cảm xúc trung tính. Người Nhật tránh thể hiện cảm xúc như tức giận, xấu hổ, buồn bực,… nơi công cộng.
Khi nhận về một câu trả lời không được như mong đợi, người Nhật luôn tránh thể hiện ý kiến để tránh gây mâu thuẫn, khó chịu ngay tại thời điểm nói chuyện. Hãy luôn yêu cầu giúp dọn dẹp hoặc chuẩn bị bữa ăn hai lần, bởi vì họ có khả năng từ chối lần đầu tiên và sau đó cho bạn câu trả lời thực sự vào lần thứ hai.
