Làm sao để tháo gỡ khó khăn và có thể “về đích” trong những tháng còn lại đang là “bài toán” khó đặt ra đối với ngành Công Thương...
Áp lực những tháng cuối năm
Mấy năm gần đây, nhóm hàng công nghiệp chế biến với những ngành hàng dẫn đầu là dệt may, da giày, đồ gỗ, điện thoại các loại và linh kiện điện thoại… được cho là “cứu cánh” của XK. Tuy nhiên, năm nay mức tăng trưởng của những ngành hàng này lại rất thấp đã tác động không nhỏ đến mục tiêu XK tăng trưởng 10% như kế hoạch đề ra.
Hiện các doanh nghiệp (DN) dệt may từ lớn đến nhỏ đang phải làm cầm chừng là tình trạng chung mà họ đang gặp phải. Tình hình này hoàn toàn trái ngược so với năm trước. Thậm chí, không ít DN còn phải nhận cả những đơn hàng nhỏ lẻ miễn sao kéo được việc làm để giữ chân công nhân. Một ngành hàng được cho là có nhiều thuận lợi trong bối cảnh Việt Nam hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới còn gặp khó khăn như vậy, huống chi những mặt hàng phụ thuộc vào thời tiết, bấp bênh vì thiên tai, hạn hán như gạo, cà phê, tiêu, cao su… Theo đại diện của Cục XNK (Bộ Công Thương), lượng của các mặt hàng có tăng nhưng không đáng kể song giá XK lại giảm mạnh. Chỉ tính riêng phần giảm do giá đã làm kim ngạch XK nhóm hàng giảm 548 triệu USD. Cộng dồn khó khăn của từng ngành hàng đã khiến cho kim ngạch XK của cả nước cũng chỉ tăng trưởng trên 5%. Mức tăng trưởng này là áp lực không hề nhỏ cho những tháng còn lại của năm 2016.
Nhìn vào bức tranh XK chung của cả nước có thể thấy hàng hoá của Việt Nam bị cạnh tranh khá gay gắt. Trong khi đó, nhu cầu NK của các nước phục hồi chậm, sự dư thừa của một số mặt hàng sản xuất từ Trung Quốc đã khiến cho giá nhiều hàng hoá XK giảm. Như vậy, khó khăn lớn nhất đối với XK của nước ta vẫn là giá XK giảm và khả năng cạnh tranh yếu kém. Khó khăn này đã được các chuyên gia chỉ ra từ lâu, nhưng dường như XK không có gì thay đổi.
Cần sự chung tay của các bộ, ngành
Theo Bộ Công Thương, xét theo yếu tố chu kỳ thì XK 6 tháng cuối năm luôn cao hơn so với 6 tháng đầu năm khoảng 10%. Ví dụ, năm 2014 tỷ lệ này là 11%; 2015 là 8,5%. Tuy năm 2016 này nhiều mặt hàng XK bắt đầu được hưởng lợi từ các Hiệp định Thương mại tự do (FTA) mới ký kết. Song, XK những tháng cuối năm 2016 được dự báo còn rất nhiều khó khăn kể cả khách quan lẫn chủ quan.
Khách quan là thời tiết không thuận lợi làm ảnh hưởng đến nguồn cung, năng suất, chất lượng các mặt hàng nông thủy sản XK; bất ổn chính trị tại các thị trường chủ lực tiếp tục làm giảm nhu cầu tiêu dùng… Chủ quan, sản xuất nông thủy sản chủ yếu vẫn là quy mô nhỏ, tự phát, chưa chuyển dịch sang hướng chế biến sâu; nhiều mặt hàng công nghiệp chủ lực có giá trị XK cao nhưng chưa có ngành công nghiệp hỗ trợ đủ mạnh…
Được biết, tháng 7 vừa qua, Bộ Công Thương đã tổ chức Hội nghị chuyên đề “Giải pháp thúc đẩy XK các tháng cuối năm 2016”. Rất nhiều ý kiến DN nêu lên khó khăn, vướng mắc liên quan đến thị trường, rào cản thị trường, vốn, lãi suất, lương… Với những khó khăn này, trong một báo cáo gửi Thủ tướng Chính phủ của Bộ Công Thương, đã nêu ra nhiều kiến nghị về việc phối hợp với các bộ, ngành cùng giải quyết, tháo gỡ khó khăn cho DN.
Theo đó có kiến nghị, Thủ tướng Chính phủ giao Bộ LĐ-TB&XH chủ trì, phối hợp với Tổng LĐLĐ Việt Nam, Hội đồng Tiền lương quốc gia rà soát, sửa đổi các vướng mắc trong việc thực hiện Luật BHXH và quy định về thu phí công đoàn 2% phù hợp với thông lệ quốc tế và điều kiện thực tiễn ở Việt Nam.
Bộ Tài chính xem xét áp dụng chính sách thuế GTGT với thuế suất 0% đối với mặt hàng chè và cao su sơ chế lưu thông nội địa; xem xét thành lập Quỹ Phát triển cà phê thay cho Quỹ Bảo hiểm XK cà phê...; NHNN cần điều hành linh hoạt chính sách tiền tệ cho lĩnh vực sản xuất, XK, đồng thời phối hợp với các bộ, ngành liên quan rà soát những khó khăn còn tồn tại về kênh thanh toán tại một số thị trường XK chủ lực của Việt Nam như Trung Quốc, Nga, một số nước châu Phi…; có chính sách giãn nợ, xoá nợ đối với các hộ nông dân và DN thu mua, chế biến XK cà phê, hồ tiêu, cao su, thủy sản nợ quá hạn do bị ảnh hưởng của hiện tượng El Nino; giãn thời gian cho vay ngoại tệ để NK nguyên liệu gỗ phục vụ sản xuất XK...
