Đặc biệt năm nay Hội bài chòi chào xuân Ất Mùi 2015 được sự quan tâm đặc biệt của chính quyền địa phương vì vậy tính đến thời điểm ngày 3 Tết Ất Mùi đã thu hút trên 15 nghìn lượt khách đến tham gia các hoạt động tại chợ quê ngày hội và Hội bài chòi chào xuân Ất Mùi tại cầu ngói Thanh Toàn.
Mới nhập cuộc, cả một khúc sông gần cầu ngói Thanh Toàn đã đầy ắp tiếng cười ngả nghiêng bởi câu hò “đi chợ” dí dỏm của những “ông hiệu,” “bà hiệu” những người dẫn dắt hội bài chòi “Đầu năm đầu tháng ai ráng em chưa. Cho anh ráng cái mì xưa đỡ thèm”…
Khi cả hội bài chòi giảm bớt tràng cười ngả nghiêng, “ông hiệu” tiếp tục. “Đi mô cắp tráp đi hoài. Cử nhân không phải, tú tài cũng không” là con Huơ con… Trò. Rồi: “Nửa đêm gà gáy le te. Muốn đi rón rén đụng nghe cái rầm”. Huơ là con Ầm.
Không chỉ những câu đã thuộc lòng theo "bài bản", đôi lúc để người chơi, người xem bớt nhàm chán, “ông hiệu” cũng phải “tư duy” ra những câu hò khiến người nghe đi từ ngạc nhiên đến… bò lăn ra cười. "Ai làm thượng hạ bất thông. Bàng quang bể thủng sớm trông tối ngày”. Huơ con… Bí Hay: “Anh thương em không dám vô nhà. Anh đi ngang cửa ngõ ai có gà bán không”. Huơ là con…Gà.
Hội bài chòi làm say đắm du khách bởi tính chất giải trí pha lẫn giá trị truyền thống. Người chơi bài được ngồi trong các chòi dựng bằng tre và lợp tranh, gồm 10 chòi được đặt ở hai bên và một chòi trung ương được đặt ở giữa, phía trên cùng là bàn điều khiển.
Mỗi hội bài được chia thành chín ván, mỗi ván người chơi phải đánh hết 5 quân bài, kết thúc mỗi ván người thắng sẽ được cắm một cờ vào chòi của mình và nhận số tiền thưởng nhỏ.
Bên cạnh người chơi, sẽ có một đội ngũ người điều khiển gồm người phát bài, người gom bài, người trao cờ, thu – chung tiền và quan trọng nhất là người rao bài thường do những bậc cao niên trong làng đảm nhận.
Nét độc đáo của lễ hội này chính là những câu vè, điệu hò gần gũi của người rao bài từ những câu ca dao xưa để lại hoặc tự phóng tác, sáng tác nên người chơi bài thường quen thuộc bằng lối bắt đầu của người rao như “hai bên lẳng lặng mà nghe đi chợ”, tiếp đó là một điệu hò có thể dài hoặc ngắn, hài hước hoặc cũng có thể mang tính chất đánh đố nhưng người chơi vẫn có thể hiểu được đó là con bài gì, đồng thời luôn có một cái kết “tới a rồi” được ngân dài.
Tất cả mọi đối tượng đều có thể tham gia, từ các cụ già đến lớp thanh niên cùng những em nhỏ, có thể là du khách thập phương từ mọi nơi đến. Điều đặc biệt ở đây là người đánh bài không phải vì mục đích ăn thua mà muốn hòa mình vào hoạt động vui vẻ của lễ hội. Với mỗi hội bài, người chơi chỉ cần nộp vào 20.000 đồng có thể đánh được 9 ván với thời gian khá dài, và thắng thua sau mỗi cuộc chơi rất ít.
Để giữ vui cho hội bài chòi, mỗi lần mở hội, chính quyền Thủy Thanh đều trích một phần kinh phí để hỗ trợ cho ban tổ chức, ít nhất là trong khâu dựng chòi. Ông Nguyễn Mậu Hòa - Phó Chủ tịch UBND xã Thủy Thanh - cho biết: “Chúng tôi làm như vậy là để ban tổ chức không vì áp lực tiền bạc mà rút ngắn các ván chơi, bỏ qua cái hay của bài chòi là lối hát hò, diễn xướng.
Năm nay cũng vậy, thay vì mỗi ván chơi mỗi người góp 10 - 20 ngàn đồng thì có thể nâng lên 30 ngàn đồng. Quan trọng nhất là phải có phần xướng tên con bài bằng các câu hát”.
Trong những ngày này, hội bài chòi luôn ken kín người. Người thì xem chơi, người thì đợi chờ đến lượt. Nhiều người đem theo xôi, bánh và yên tâm “bám trụ” cả ngày. Ai mệt thì lên cầu mái ngói nghỉ ngơi, thư giãn, xong rồi lại vào hội.
Theo ông Nguyễn Mậu Hòa, chơi bài chòi chủ yếu là người già và những người đã “bắt đầu có tuổi”. “Họ chơi không phải vì sự hơn thua qua mỗi ván mà là để hoài niệm về cảm giác xưa cũ.
Vì vậy, trách nhiệm của địa phương là hạn chế sự thương mại hóa và nâng tính nghệ thuật của trò chơi lên. Không chỉ năm nay mà nhiều năm sau nữa, chúng tôi cũng sẽ cố gắng để thực hiện việc này” - Ông Hòa chia sẻ.
