Nhà thơ Nguyễn Duy không chỉ nổi tiếng với những câu lục bát mềm mại về làng quê thân thuộc hay những bài thơ thế sự đầy những trăn trở về thời cuộc đất nước mà ông còn được đông đảo độc giả yêu mến, xúc động bởi những bài thơ ông viết về phụ nữ - bà, mẹ, em... và đặc biệt là về vợ.
"Vợ ơi" là một tập thơ nhỏ xinh gồm 20 bài thơ Nguyễn Duy viết cho vợ - bà Bùi Thị Hào – “từ hồi trót nói lời thương” năm 1971 cho đến hơn hai thập kỷ sau đó, với đủ mọi cung bậc cảm xúc của một hành trình dài yêu thương và gắn bó.
Đó là nỗi nhớ nhung người yêu của một chàng trai đang ở chiến hào. Là cảm giác day dứt của một ông chồng “nghễnh ngãng làm nghề mộng du” quen mây gió trăng sao bỗng giật mình nhìn lại. Hay là tâm tư của một kẻ ưa lang bạt kỳ hồ chợt một ngày “ngộ” ra: “Thôi ta về với mình thôi/Chân trời đành để chim trời nó bay/Trông người xưa ngẫm người nay/Đường xa nghĩ nỗi sau này… cũng kinh” (Đường xa, 1988);
Đó là niềm mong mỏi về chặng cuối êm đằm sau cả hành trình dài “khấp khểnh”. Là lời tạ tội của một ông chồng nghệ sĩ ham vui, ham chơi: “Thất tha thất thểu văn chương/Kẽo cà kẽo kẹt tai ương đường dài/Yêu cùng ai ghét giùm ai/Để cơm áo vẹo hai vai em gầy/… Xin đừng buồn nữa em ơi…” (Xin đừng buồn em nhé, 1989).
Đó là nỗi hốt hoảng, thảng thốt của một ông chồng “Thông thường hạ giới rong chơi/Trần gian choang choác sự đời tùy em” khi vợ ốm…
Có thể nói "Vợ ơi" vừa mang tính riêng tư – tâm tình của nhà thơ viết riêng cho người vợ của mình – vừa mang tính phổ quát – tâm sự của những đức ông chồng ham vui, ưa những chuyện đại sự to tát, bỏ quên gánh nặng cơm áo, gia đình, con cái trên vai những người vợ nhẫn nại bao dung.
Bà Hào - hiền thê tần tảo của nhà thơ - lúc sinh thời hẳn đã là một người vợ hạnh phúc - niềm hạnh phúc được chồng mình ghi nhận, tri ân... mà không nhiều người phụ nữ Việt có được!
"Vợ ơi" xuất bản lần đầu năm 1995 tại NXB Phụ nữ, được giới văn chương nhận định “thương rát lòng, đau thắt ruột, cười ra nước mắt...”.
25 năm sau, nó được tái bản trong một diện mạo mới với những hình minh họa thật đẹp từ bộ Lịch thơ Nguyễn Duy, là một nén tâm nhang nhà thơ thắp lên tưởng nhớ vợ mình. Nó đồng thời là một món quà tặng ấm áp cho những cặp đôi hạnh phúc, sẽ đồng cảm và tìm thấy mình trong đó!
