Tận dụng quả bưởi thải bỏ
Việt Nam được biết đến là quốc gia có sản lượng trồng bưởi lớn nhất thế giới với trên 500 nghìn tấn mỗi năm, tập trung chủ yếu ở khu vực Đồng Nai và các tỉnh phía Tây Nam Bộ. Để tăng chất lượng của bưởi thì bắt buộc phải cắt bỏ đi một số bưởi non, điều này đã dẫn tới lãng phí hơn 70 nghìn tấn bưởi non mỗi năm.
Tuy bưởi non từ lâu đã được sử dụng trong y học cổ truyền nhằm điều trị các bệnh liên quan đến chuyển hóa như rối loạn mỡ máu, đái tháo đường, nhưng thực tại, ở Việt Nam, chỉ mới có một số sản phẩm như tinh dầu dưỡng tóc, nước rửa chén, nước xịt tay diệt khuẩn… và chưa thấy dạng bào chế dược từ nguyên liệu này.
Dự án “Nghiên cứu sản xuất viên nang giảm cân, hạ mỡ từ quả bưởi non” của các tác giả ThS Trương Văn Đạt, PGS Lê Minh Trí, TS Nguyễn Hữu Lạc Thủy, DS Nguyễn Minh Tấn, DS Trương Minh Nhựt, DS Nguyễn Trường Giang, BS Trần Đình Trung, Trường Đại học Y Dược TPHCM thực hiện.
Nghiên cứu được thực hiện thí điểm trên nguồn nguyên liệu bưởi non tại huyện Củ Chi - TPHCM bởi nơi đây, cây bưởi được trồng với diện tích lớn. Để vườn bưởi đạt hiệu quả cao, trong quá trình chăm sóc, bà con thường phải loại bỏ khoảng 30% trái bưởi non, chỉ để lại khoảng 2/3 lượng trái trên cây.
Điều này nhằm giúp cho cây bưởi phát triển tốt, cho nhiều trái đạt chất lượng, bán được giá cao hơn. Tuy nhiên, những trái bưởi non loại thải bà con thường vứt bỏ trong vườn hoặc ném dưới kênh rạch. Chính điều này khiến cho đất bị chua, trái bưởi phân hủy lại tăng mầm bệnh hại cây và gây ô nhiễm môi trường.
Theo Đông y và các bài thuốc dân gian, vỏ bưởi và cùi bưởi chứa rất nhiều thành phần như flavonoid, tinh dầu và pectin có lợi cho sức khỏe, hỗ trợ điều trị bệnh thừa cân béo phì, gan nhiễm mỡ, chống oxy hóa... đặc biệt là trong quả bưởi non có tỷ lệ cùi bưởi lớn nên hàm lượng hoạt chất cao.
Nhóm đã bắt tay vào nghiên cứu công thức bào chế và quy trình sản xuất thực phẩm bảo vệ sức khỏe dạng viên nang từ quả bưởi non. Thành phần hoạt chất là cao bưởi non với tác dụng hỗ trợ giảm cân, chống rối loạn lipid an toàn – hiệu quả, trên đối tượng là những người béo phì, mỡ bụng, mỡ máu, mỡ gan cao. Nhóm nghiên cứu đã đạt được những kết quả quy mô phòng thí nghiệm hoàn toàn đáp ứng quy mô dự án sản xuất.
Nghiên cứu thành công công thức sản xuất viên nang ở quy mô phòng thí nghiệm với năng suất 300 viên/lô x3 và quy mô pilot 3.000 viên/lô; tối ưu hóa quy trình chiết xuất cao bưởi non giàu flavonoid với năng suất 3 kg cao chiết/lô x3; phân lập thành công 800 mg naringin với độ tinh khiết 99,8% phục vụ công tác kiểm nghiệm và hoàn thành nghiên cứu về tiêu chuẩn hóa nguồn nguyên liệu bưởi non, cao chiết và thành phẩm viên nang bưởi non.
Cao đặc là nguyên liệu đầu vào cho quá trình nghiên cứu công thức viên nang bưởi non có hàm lượng 250 mg. Công thức nghiên cứu sơ bộ gồm có các thành phần cao đặc, tá dược (avicel, aerosil...). Viên nang được sản xuất theo phương pháp xát hạt ướt. Bước đầu nhóm đã tiến hành thử tác dụng in vitro (kháng oxy hóa và cho kết quả tốt).
Hoạt tính chống oxy hóa của các mẫu thử tương đối thấp so với chứng dương vitamin C. Kết quả sàng lọc hoạt tính chống oxy hóa bằng mô hình DPPH cho thấy trong 3 mẫu cao thì mẫu cao bưởi non 70% có hoạt tính chống oxy hóa cao nhất do có IC50 thấp nhất (1.253,92 ppm) so với mẫu cao 50% (1.439,80 ppm) và cao 96% (2.248,88 ppm).
Giải pháp giảm cân an toàn
ThS Trương Văn Đạt chia sẻ, thực hiện dự án này, nhóm đã tiến hành một cuộc khảo sát với 1.236 người, trong đó 765 người đang sử dụng sản phẩm hỗ trợ giảm cân, giảm mỡ máu thì có tới 72% đang sử dụng ở dạng viên uống.
Lý do có thể giải thích là tiện lợi, dễ sử dụng, không cần pha chế cầu kỳ. Phần lớn tin rằng có thể sử dụng các sản phẩm này để thay thế cho các liệu pháp giảm cân khác như ăn kiêng, luyện tập.
Tuy nhiên, hơn 80% nhận ra được hạn chế của các sản phẩm này là giá thành cao và hiệu quả chưa thực sự rõ ràng. Ngoài ra khi khảo sát hiểu biết của người tiêu dùng về tác dụng giảm cân, hạ lipid của bưởi non có 50% chưa từng biết tới và hơn 30% chưa từng sử dụng qua.
TS Nguyễn Hữu Lạc Thủy chia sẻ, thị trường chưa hề có bất kỳ một sản phẩm bào chế dược nào từ bưởi đơn. Nếu sản xuất thành công, viên nang bưởi non sẽ là sản phẩm đầu tiên, duy nhất chứa cao bưởi non giàu flavonoid tại Việt Nam.
Hơn nữa, các sản phẩm giảm cân từ bưởi nói chung, chỉ tập trung vào dịch ép bưởi, vỏ bưởi sấy. Trong khi đó, sản phẩm viên nang bưởi non sẽ chứa thành phần bioflavonoid vốn đã có nhiều nghiên cứu chứng minh hiệu quả giảm cân, giảm tích lũy mỡ và chống oxy hóa.
Sản phẩm sử dụng công nghệ chiết xuất chọn lọc giúp tinh chất được các nhóm hoạt chất chính có tác dụng, loại bỏ các chất độc, tạp chất có hại cho sức khỏe. Quá trình chiết xuất các thành phần có tác dụng mong muốn từ bưởi đơn, đặc biệt là ở giai đoạn bưởi non – hàm lượng flavonoid ở giai đoạn này đã được chứng minh dồi dào hơn so với bưởi già.
Sau đó phối hợp các thành phần lại với nhau ở tỷ lệ thích hợp, giúp nâng cao hiệu quả giảm cân, hạ lipid và cải thiện thời gian sử dụng. Nhóm áp dụng công nghệ sấy lạnh để giữ lại tối đa chất lượng của nguyên liệu bưởi non, qua quá trình chiết xuất với dung môi và kỹ thuật chiết phù hợp, thu được cao chiết bưởi non đặc hiệu với thành phần chính là flavonoid có tác dụng hiệu quả trong việc giảm cân, giảm mỡ thừa, bền thành mạch và giảm lipid máu.
Cơ cấu chi phí và giá thành, ước tính chi phí nguyên liệu là 180 đồng/viên và chi phí sản xuất ở quy mô công nghiệp là 400 đồng/viên. Vì vậy, giá thành sản xuất rơi vào khoảng 580 đồng/viên. Từ đó dự phóng được giá thành sản phẩm viên nang bưởi non PomPose 500 mg là 230.000 đồng/hộp/60 viên.
Đối tác cung cấp nguyên liệu bưởi non là các nhà vườn ở huyện Củ Chi, TPHCM và các tỉnh với giao thông thuận lợi, diện tích trồng bưởi lớn, đa số các nhà vườn đều xây dựng vườn trồng đạt tiêu chuẩn VietGAP, bảo đảm chất lượng sản phẩm.
Xuất phát từ nguồn nguyên liệu giá rẻ (bưởi non có giá từ 15.000 - 17.000 đồng/ký) tạo ra được sản phẩm chất lượng vừa giải quyết được vấn đề sức khỏe cho cộng đồng, vừa đem lại lợi ích kinh tế cho doanh nghiệp và cho bà con nông dân.
