Phát triển văn hóa đọc
Thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch Nguyễn Ngọc Thiện trình bày Tờ trình về dự án Luật. Ông Thiện cho biết: Sau hơn 18 năm thi hành, Pháp lệnh Thư viện đã bộc lộ nhiều bất cập: Chưa bao quát được hết mọi vấn đề, quan hệ xã hội mới phát sinh. Mặt khác, sự phát triển và thay đổi của hệ thống pháp luật Việt Nam, Hiến pháp 2013, các đạo luật quan trọng được ban hành khiến nhiều quy định của Pháp lệnh không còn phù hợp.
Luật Thư viện được ban hành sẽ góp phần tạo hành lang pháp lý phát triển sự nghiệp thư viện; phát triển văn hóa đọc; khuyến khích cộng đồng, xã hội tham gia và thiết lập cơ chế bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài trong hoạt động thư viện; nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý Nhà nước; tạo cơ sở pháp lý nâng cao năng lực để thư viện thực hiện tốt vai trò là trung tâm thông tin, văn hóa, giáo dục hữu ích, bảo đảm quyền tiếp cận thông tin, lợi ích hưởng thụ văn hóa và học tập suốt đời của nhân dân, góp phần truyền bá tri thức nhân loại, giữ gìn bản sắc văn hóa của dân tộc, xây dựng xã hội học tập và phát triển con người Việt Nam toàn diện.
Một trong những nội dung được các thành viên UBTVQH cho ý kiến là quy định về thư viện trường học. Đây cũng là nội dung được Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội đề cập. Báo cáo nêu rõ: Thư viện trường học, nhất là thư viện tại các đại học, trường đại học, có vị trí quan trọng trong lưu trữ và truyền bá thông tin, giúp cho giáo viên, giảng viên, HSSV tiếp cận nguồn thông tin để phục vụ hoạt động dạy - học; góp phần xây dựng tri thức, văn hóa đọc; phát triển trí tuệ, nhân cách, văn hóa cá nhân.
Thư viện trường học hiện nay chiếm số lượng rất lớn, mang tính đặc thù nhưng đa phần chỉ là một bộ phận của trường học, không có tư cách pháp nhân, hình thành khi thành lập cơ sở GD. Thư viện đại học và thư viện các cấp học khác có sự khác nhau về quy mô tổ chức và tính chất hoạt động. TTUB đề nghị nghiên cứu có quy định rõ hơn về mô hình, điều kiện hoạt động, trách nhiệm của Nhà nước và cơ quan chủ quản nhằm thúc đẩy thư viện trường học phát triển.
Thư viện trường học thể hiện văn hóa, tri thức
Thảo luận về vấn đề này, bà Nguyễn Thanh Hải – Trưởng ban Dân nguyện Quốc hội cho rằng, thư viện trường học sẽ khích lệ và phát triển văn hóa đọc trong HSSV. Tuy nhiên theo bà Hải, chất lượng hoạt động của các thư viện trong các cơ sở GD phổ thông hiện nay chưa đáp ứng được nhu cầu của HS. Cần quan tâm chú trọng đến GD đạo, đức lối sống cho các em ở trong các nhà trường. Do đó, cần thêm một mục nào đó vào dự án Luật Thư viện để thể hiện rõ điều này.
Trao đổi thêm về vấn đề này, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu đề xuất: Cần lãm rõ trách nhiệm của các Bộ có liên quan, trong đó có Bộ GD&ĐT về đào tạo, bồi dưỡng nhân viên, cử nhân, trình độ trên đại học đối với người làm công tác thư viện.
Phát biểu tại phiên làm việc, Chủ tịch QH Nguyễn Thị Kim Ngân nhấn mạnh: Dù công nghệ số hay cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 có phát triển như thế nào đi nữa thì vẫn phải có thư viện và không thể thay thư viện truyền thống được. Thư viện là nơi đọc sách, tra cứu thông tin, nơi nghiên cứu, xem tài liệu để nâng cao tri thức, phục vụ cho nhân loại. Chúng ta phải có trách nhiệm nâng cao văn hóa đọc cho người dân. Tuy nhiên, Chủ tịch QH Nguyễn Thị Kim Ngân lưu ý: Cần đánh giá tác động của dự án Luật này và phải giữ nguyên tắc là không tăng tổ chức và biên chế.
Kết luận phiên làm việc, Phó Chủ tịch Quốc hội Tòng Thị Phóng đề nghị, Ban soạn thảo nghiêm túc tiếp thu ý kiến của TVQH để hoàn thiện thêm và sẽ có báo cáo tại Phiên họp của UBTVQH trong tháng 4 trước khi trình Quốc hội thảo luận ở kỳ họp tới.
Phó Chủ tịch Quốc hội Tòng Thị Phóng đề nghị, các đại biểu cùng chung tay xây dựng để có được đạo Luật này, bởi đây là một trong những lĩnh vực rất quan trọng, góp phần xây dựng nền tảng tư tưởng và nền tảng đạo đức xã hội. Đồng thời lưu ý: Cần nghiêm túc tiếp thu ý kiến của Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân, đó là: Đánh giá tác động của dự án Luật và không được tăng biên chế cho hoạt động lĩnh vực sự nghiệp này.
