Nghị quyết 71-NQ/TW (Nghị quyết 71) ngày 22/8/2025 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo nêu rõ: Giáo dục nghề nghiệp (GDNN) giữ vai trò then chốt trong phát triển lực lượng lao động kỹ năng cao. Phóng viên có cuộc trao đổi với Tiến sĩ Vũ Quang Khuê - Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Công nghiệp Bắc Ninh (tỉnh Bắc Ninh) về những đổi mới trong chương trình đào tạo mà trường đã và đang triển khai.
Những điểm mở đột phá
*Tiến sĩ đánh giá như thế nào về ý nghĩa của Nghị quyết với sự phát triển của giáo dục Việt Nam, trong đó có GDNN?
TS. Vũ Quang Khuê: Nghị quyết 71 đã tạo ra sự đồng bộ và liên thông xuyên suốt giữa các cấp học, từ mầm non, phổ thông, GDNN đến đại học và sau đại học. Điều này khắc phục tình trạng thiếu liên kết trong hệ thống giáo dục do trước đây thuộc sự quản lý của nhiều bộ, ngành.
Đồng thời, xác định rõ giáo dục phổ thông là nền tảng. Nền tảng này không chỉ bao gồm kiến thức mà còn cả hạ tầng, nguồn lực, sách giáo khoa và giáo dục ý thức. Việc định hướng nghề nghiệp cần được thực hiện ngay từ cấp phổ thông, ví dụ thông qua môn giáo dục địa phương ở lớp 8, lớp 9, thay vì chờ đến lớp 10 hay cao hơn.
Nghị quyết 71 nhấn mạnh việc giáo dục về nhận thức và con người cần được chú trọng ngay từ những năm đầu của cấp học. Chất lượng giáo dục, rèn luyện chuyên cần, ý thức của học sinh là nền tảng mà các cấp học sau khó có điều kiện thay đổi được.
GDNN theo tinh thần Nghị quyết sẽ đào tạo người học với chuẩn đầu ra khả năng thích ứng kịp thời với những thay đổi của thị trường lao động, đặc biệt trong bối cảnh chịu tác động dịch bệnh và tác động của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, cạnh tranh thương mại. Việc này giúp giảm tỉ lệ thất nghiệp và tạo ra nguồn nhân lực phù hợp với nhu cầu thực tế, đảm bảo an sinh xã hội.
Bên cạnh đó, Nghị quyết 71 bao trùm các chính sách phát triển GDNN, trong đó có chính sách giáo dục hòa nhập. Điều này sẵn sàng đảm bảo những người khuyết tật và các đối tượng yếu thế khác tham gia sâu vào hệ thống GDNN để tìm kiếm việc làm và hòa nhập với xã hội, Nâng cao vai trò của GDNN với cộng đồng và xã hội.
Nghị quyết 71 cũng mang đến những điểm mở quan trọng cho đội ngũ nhà giáo, đặc biệt là việc tháo gỡ vướng mắc về tính quy đổi nhà giáo, vốn là một thách thức lớn đối với các cơ sở GDNN hiện nay. Nhằm nâng cao chất lượng đào tạo và gắn kết với thực tiễn, Nghị quyết định hướng cho phép kỹ sư, chuyên gia từ doanh nghiệp đủ điều kiện tham gia giảng dạy, hướng dẫn thực hành như nhà giáo GDNN.
Chẳng hạn như với Trường Cao đẳng Công nghiệp Bắc Ninh, khi hợp tác với doanh nghiệp như Công ty Goertek hay SamSung, ITM semiconductor, HITACHI… để sinh viên xuống học thực hành tại doanh nghiệp có cam kết và chương trình thống nhất, quy mô đào tạo tại doanh nghiệp này sẽ được quy đổi và tính vào quy mô chung của nhà trường. Điều này không chỉ giúp đa dạng hóa nguồn lực mà còn khuyến khích mô hình đào tạo kép, tận dụng kiến thức và công nghệ, kinh nghiệm thực tế từ bên ngoài.
Bên cạnh đó, Nghị quyết cũng chú trọng hỗ trợ nhà giáo tham gia học tập, nâng cao trình độ chuyên môn trong và ngoài nước, củng cố vai trò người thầy là chủ thể quyết định chất lượng giáo dục. Ngoài ra, Nghị quyết đã liên thông một cách mạnh mẽ với hai xu hướng lớn của thời đại là chuyển đổi số và chuyển đổi xanh. Sự kết hợp giữa đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao và chuyển đổi xanh là nền tảng để đạt được sự tăng trưởng kinh tế bền vững. Điều này áp dụng cho mọi địa phương, bao gồm cả các khu vực công nghiệp trọng điểm như Bắc Ninh.
Giải pháp then chốt cho phát triển GDNN
*Để các cơ sở GDNN phát triển đúng định hướng mà Nghị quyết 71 đề ra, các nhà trường cần tập trung vào những giải pháp then chốt nào?
TS. Vũ Quang Khuê: Trước hết, các nhà trường phải thực hiện rà soát và quy hoạch tổng thể để sắp xếp, tinh gọn mạng lưới cơ sở GDNN, gắn liền với quy hoạch vùng và ngành nghề nhằm đảm bảo tính phù hợp và hiệu quả. Đẩy mạnh đầu tư cơ sở vật chất, hạ tầng số, xây dựng nền tảng học liệu mở quốc gia và trang thiết bị đào tạo chất lượng cao phù hợp với thị trường lao động.
Thứ hai, chú trọng nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo thông qua việc tổ chức đào tạo bổ sung công nghệ mới như vi mạch bán dẫn, IoT, 3 cấp của mô hình nhà máy thông minh…, bồi dưỡng thường xuyên về kỹ năng số và năng suất chất lượng. Cần cụ thể hóa cơ chế đãi ngộ theo Luật Nhà giáo và xây dựng chính sách khuyến khích chuyên gia, kỹ sư công nghệ cao từ doanh nghiệp tham gia linh hoạt vào quá trình giảng dạy, thực hành và nghiên cứu khoa học.
Thứ ba, hoàn thiện thể chế chính sách hỗ trợ doanh nghiệp bằng các biện pháp tài chính mạnh mẽ, như miễn giảm thuế hoặc hỗ trợ tín dụng ưu đãi cho doanh nghiệp đầu tư vào đào tạo nghề hoặc tiếp nhận học sinh, sinh viên thực tập. Cuối cùng, xây dựng chính sách phân luồng rõ ràng, hiệu quả để định hướng học sinh có năng lực và sở thích phù hợp với từng ngành nghề, đảm bảo nguồn nhân lực được phân bổ hợp lý theo yêu cầu phát triển kinh tế-xã hội.
Tiên phong đào tạo kép theo chuẩn quốc tế
Nghị quyết 71, cùng sự đồng hành chính quyền tỉnh Bắc Ninh, Trường Cao đẳng Công nghiệp Bắc Ninh triển khai công tác đào tạo nhân lực chất lượng cao, thúc đẩy khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo như thế nào?
TS. Vũ Quang Khuê: Trường Cao đẳng Công nghiệp Bắc Ninh đã và đang triển khai mạnh mẽ nhiều giải pháp mang tính tiên phong để thúc đẩy đào tạo nhân lực chất lượng cao, khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo.
Nhà trường là một trong số ít trường cao đẳng tại Việt Nam đang hoàn thiện hồ sơ để gia nhập hệ thống bảng xếp hạng UI GreenMetric World University Rankings (xếp hạng các trường đại học, cao đẳng bền vững trên thế giới), thể hiện cam kết mạnh mẽ về xây dựng mô hình đào tạo phát triển bền vững và thân thiện môi trường.
Từ năm 2021, Nhà trường duy trì đào tạo hai ngành nghề theo tiêu chuẩn quốc tế của CHLB Đức. Đó là nghề Cắt gọt kim loại (cơ khí chính xác) và nghề Điện tử công nghiệp với hai lớp chất lượng cao (CLC), khoảng 35 - 50 sinh viên/lớp/khóa học.
Các lớp CLC được xây dựng với mô-đun chương trình đào tạo chuyển giao từ bang Erfurt, thông qua tổ chức hợp tác quốc tế GIZ, học tập theo chương trình chuẩn CHLB Đức. Tại đây, sinh viên được học tập với phương pháp đào tạo dự án. Mỗi mô-đun đào tạo tương ứng với tổ hợp năng lực đáp ứng ngay vị trí việc làm, công nghệ tại doanh nghiệp.
Bên cạnh đó, Trường Cao đẳng Công nghiệp Bắc Ninh kết hợp với doanh nghiệp như: Goertek, bán dẫn ITM, Hitachi ABB, SungWoo, Symkos… cùng tuyển sinh, mở lớp đào tạo theo diện đặt hàng của doanh nghiệp. Sau khi tốt nghiệp sinh viên được doanh nghiệp ký hợp đồng (lương bậc 2) so với ứng viên khác.
Trường Cao đẳng Công nghiệp Bắc Ninh cũng chủ động trong việc xây dựng hạ tầng chuyển đổi số linh hoạt và đồng bộ, giúp nâng cao hiệu quả quản trị và kết nối doanh nghiệp. Nhà trường triển khai đổi mới về quản trị trường học như quản lý hành chính, quản lý đào tạo và vận hành quy trình số hóa các việc như tuyển sinh, đào tạo, xét đánh giá, khảo thí, đảm bảo chất lượng, thi kiểm tra đánh giá chất lượng, vật tư, tuyển sinh…
Khi gia nhập thị trường lao động, làm việc ở nhà máy, sinh viên có thể học lại các mô-đun làm việc lưu trữ trên nền tảng LCMSmáy chủ của nhà trường mà không phải quay lại trường học, tiết kiệm chi phí, thời gian… Đây cũng là cách để nhà trường hỗ trợ, đồng hành doanh nghiệp khi yêu cầu công việc sẽ thay đổi.
Nhà trường sẽ xây dựng hệ thống chuyển đổi số kết nối toàn diện, cho phép doanh nghiệp theo dõi minh bạch thông tin sinh viên, ngành nghề, và lịch thực tập/tốt nghiệp qua nền tảng số IAB, thay vì phải liên hệ trực tiếp.
Xác định hợp tác với doanh nghiệp là yếu tố then chốt để giải quyết vấn đề đầu tư cơ sở vật chất và đảm bảo việc làm. Trường Cao đẳng Công nghiệp Bắc Ninh kết hợp với doanh nghiệp như: Goertek, Samsung, Armkor, Hitachi ABB, SungWoo, Symkos… cùng tuyển sinh, mở lớp đào tạo cho doanh nghiệp.
Để giải quyết vấn đề thiếu vật tư, thiết bị công nghệ cao đắt đỏ (như vi mạch bán dẫn), Nhà trường đưa sinh viên xuống học tập và thực hành trực tiếp tại nhà máy đối tác. Sắp tới, Samsung sẽ hỗ trợ nhà trường xây dựng một phòng thực hành về IoT và Vi mạch Bán dẫn cho 4 nhóm ngành nghề chính (Điện, Điện tử, Cơ điện tử, CNTT). Samsung cũng dự kiến thành lập một Trung tâm R&D (Nghiên cứu & Phát triển) tại Bắc Ninh để đào tạo cho sinh viên các trường Cao đẳng tại Bắc Ninh.
