Mỹ thất bại trong việc phá hủy chương trình hạt nhân Iran
Theo đánh giá sơ bộ của tình báo Mỹ, các cuộc không kích do Mỹ tiến hành không phá hủy được năng lực hạt nhân của Iran, mà chỉ làm chậm chương trình này trong vòng vài tháng.
Đánh giá này được đưa ra trong bối cảnh một lệnh ngừng bắn mong manh do Tổng thống Mỹ Donald Trump làm trung gian vừa bắt đầu có hiệu lực giữa Iran và Israel.
Sáng 24/5, cả Iran và Israel đều phát tín hiệu cho thấy cuộc chiến trên không giữa hai nước đã kết thúc, ít nhất là tạm thời, sau khi ông Trump công khai chỉ trích 2 bên vì vi phạm lệnh ngừng bắn mà ông đã công bố.
Sau 12 ngày giao tranh, khi cả 2 nước bắt đầu dỡ bỏ các hạn chế dân sự, mỗi bên đều tìm cách tuyên bố chiến thắng. Ông Trump cuối tuần trước cho biết việc triển khai các quả bom nặng hơn 13.600 kg của Mỹ đã “xóa sổ” chương trình hạt nhân của Iran.
Tuy nhiên, tuyên bố này dường như bị bác bỏ bởi một báo cáo đánh giá ban đầu của một cơ quan tình báo thuộc chính quyền ông, theo 3 nguồn tin am hiểu vấn đề.
Một nguồn tin cho biết kho dự trữ uranium đã làm giàu của Iran không bị tiêu hủy và phần lớn chương trình hạt nhân, vốn được đặt sâu dưới lòng đất, chỉ bị chậm lại khoảng một đến hai tháng.
Iran vẫn khẳng định nghiên cứu hạt nhân của họ chỉ phục vụ cho mục đích sản xuất năng lượng dân sự.
Tình báo Mỹ bác bỏ tuyên bố "xóa sổ"
Nhà Trắng đã gọi bản đánh giá tình báo là “hoàn toàn sai”. Báo cáo này do Cơ quan Tình báo Quốc phòng Mỹ (DIA) thực hiện, trong đó nêu rõ rằng các cuộc không kích chỉ bịt kín lối vào 2 cơ sở, chứ không phá hủy các công trình ngầm bên trong, theo một trong những nguồn tin nắm được nội dung báo cáo.
Theo The Washington Post, một số máy ly tâm vẫn còn nguyên vẹn sau các đợt tấn công, trích lời một người nắm thông tin về báo cáo.
Hôm 24/6, chính quyền ông Trump thông báo với Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc rằng các cuộc không kích cuối tuần qua “làm suy giảm” chương trình hạt nhân của Iran, chứ không “xóa sổ” như tuyên bố trước đó của ông Trump.
Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu ngày 25/6 cho biết cuộc tấn công đã loại bỏ mối đe dọa hủy diệt hạt nhân và khẳng định quyết tâm ngăn chặn mọi nỗ lực khôi phục chương trình vũ khí của Tehran.
“Chúng tôi đã loại bỏ 2 mối đe dọa tồn vong tức thời đối với chúng tôi: mối đe dọa hủy diệt hạt nhân và mối đe dọa từ 20.000 tên lửa đạn đạo,” ông Netanyahu nói.
Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian thì gọi việc kết thúc chiến tranh là một “chiến thắng vĩ đại”, theo truyền thông Iran. Ông Pezeshkian cũng nói với Thái tử Ả Rập Xê Út Mohammed bin Salman rằng Tehran sẵn sàng giải quyết bất đồng với Mỹ, theo hãng thông tấn IRNA.
Thỏa thuận ngừng bắn mong manh
Quân đội Israel đã dỡ bỏ lệnh hạn chế hoạt động trên toàn quốc vào lúc 20:00 giờ địa phương, và giới chức cho biết sân bay Ben Gurion gần Tel Aviv đã mở cửa trở lại. Không phận Iran cũng được dỡ bỏ hạn chế, theo hãng tin Nournews.
Một quan chức Nhà Trắng xác nhận ông Trump là người làm trung gian cho thỏa thuận ngừng bắn với ông Netanyahu, trong khi các quan chức khác của Mỹ đã liên hệ với chính phủ Iran.
Tuy nhiên, thỏa thuận vẫn rất mong manh: Cả Israel và Iran đều mất nhiều giờ để chính thức xác nhận họ chấp nhận ngừng bắn và đồng thời cáo buộc bên kia vi phạm thỏa thuận.
Ông Trump chỉ trích cả hai bên, đặc biệt là Israel, và yêu cầu đồng minh lâu năm của Mỹ “bình tĩnh lại”. Ông sau đó nói rằng Israel đã dừng các cuộc tấn công theo yêu cầu của ông.
Bộ trưởng Quốc phòng Israel Israel Katz cho biết ông đã nói với người đồng cấp Mỹ Pete Hegseth rằng Israel sẽ tuân thủ ngừng bắn trừ khi Iran vi phạm.
Về phía Iran, ông Pezeshkian cũng tuyên bố sẽ tôn trọng lệnh ngừng bắn nếu Israel làm điều tương tự, theo truyền thông Iran.
Tổng Tham mưu trưởng quân đội Israel Eyal Zamir cho rằng “một chương quan trọng” của cuộc xung đột đã kết thúc, nhưng chiến dịch chống lại các lực lượng Hamas do Iran hậu thuẫn ở Gaza vẫn tiếp tục.
Bộ chỉ huy quân sự Iran cảnh báo Israel và Mỹ cần rút ra bài học từ “những đòn giáng nghiền nát” trong cuộc xung đột.
Phía Iran cho biết 610 người đã thiệt mạng và 4.746 người bị thương trong các cuộc không kích của Israel. Phía Israel ghi nhận 28 người chết do tên lửa của Iran – lần đầu tiên hệ thống phòng thủ của nước này bị xuyên thủng bởi một số lượng lớn tên lửa như vậy.
Giá dầu giảm mạnh và thị trường chứng khoán toàn cầu phục hồi trong bối cảnh thỏa thuận ngừng bắn làm dịu lo ngại về gián đoạn nguồn cung dầu từ vùng Vịnh.
Tranh cãi về thời điểm vi phạm ngừng bắn
Trước đó trong ngày, ông Trump tỏ ra tức giận với Israel vì đã vi phạm thỏa thuận chỉ hai ngày sau khi Mỹ tham gia cuộc chiến bằng cách thả các quả bom xuyên boongke khổng lồ xuống các cơ sở hạt nhân ngầm của Iran.
Phát biểu trước khi rời Nhà Trắng tới hội nghị thượng đỉnh NATO tại châu Âu, ông Trump nói với báo giới rằng ông không hài lòng với cả hai bên vì vi phạm lệnh ngừng bắn, nhưng đặc biệt bức xúc với Israel, nước theo ông “đã nã đạn túi bụi” ngay sau khi đồng ý với thỏa thuận.
“Tôi phải khiến Israel bình tĩnh lại,” ông Trump nói. “Iran và Israel đã đánh nhau quá lâu và quá ác đến mức họ không biết mình đang làm cái quái gì.”
Văn phòng ông Netanyahu xác nhận Israel đã không kích một trạm radar gần Tehran để đáp trả các tên lửa của Iran được cho là bắn đi khoảng 3,5 giờ sau thời điểm ngừng bắn chính thức.
Tuy nhiên, Israel không nói rõ vụ không kích xảy ra trước hay sau cuộc điện đàm giữa 2 bên. Về phần mình, Iran phủ nhận việc phóng tên lửa và nói rằng Israel tiếp tục tấn công trong vòng 90 phút sau thời điểm lệnh ngừng bắn bắt đầu.
“Do ai trung gian hay chuyện đó xảy ra thế nào không còn quan trọng,” ông Reza Sharifi, 38 tuổi, trên đường trở lại Tehran từ Rasht bên bờ biển Caspi, nơi ông đã đưa gia đình tới lánh nạn, nói. “Chiến tranh kết thúc rồi. Lẽ ra nó không bao giờ nên bắt đầu.”
