Ảnh vệ tinh do Maxar Technologies công bố gần đây cho thấy các cuộc không kích gần đây của Mỹ nhằm vào cơ sở hạt nhân của Iran có thể đã gây ít thiệt hại hơn so với ước đoán ban đầu, ít nhất là đối với các lò phản ứng nhạy cảm nhất.
Theo Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA), 3 lò phản ứng quan trọng tại Trung tâm Nghiên cứu và Công nghệ Hạt nhân Isfahan vẫn không bị hư hại. Trong đó có một lò phản ứng neutron cỡ nhỏ do Trung Quốc xây dựng, sử dụng khoảng 900 gram uranium được làm giàu ở cấp độ vũ khí.
Đây là những lò phản ứng nhạy cảm nhất của Iran do nguy cơ rò rỉ phóng xạ nếu bị đánh trúng. Tuy nhiên, không lò nào bị phá hủy trong chiến dịch Midnight Hammer do Mỹ dẫn đầu.
Theo các quan chức nắm rõ kết quả kiểm tra, báo cáo mới nhất của IAEA không đề cập đến bất kỳ hư hại nào tại các cơ sở này.
Nhiều nguồn tin cấp cao tại Vienna cho biết quyết định tránh đánh vào các lò phản ứng này là có chủ ý. Giới hoạch định quân sự được cho là đã quyết định không nhắm vào các mục tiêu có thể gây ra thảm họa phóng xạ.
Một lò phản ứng đang hoạt động nếu bị đánh trúng có thể gây rò rỉ nguy hiểm và tạo ra tiền lệ nghiêm trọng trên toàn cầu.
IAEA họp khẩn, lo ngại theo dõi chương trình hạt nhân khó hơn
IAEA đã triệu tập một cuộc họp khẩn cấp tại Áo để thảo luận về hậu quả của các cuộc không kích.
Hiện các quan chức đang gây áp lực buộc Iran làm rõ vị trí kho dự trữ uranium đã làm giàu của nước này, trong bối cảnh lo ngại rằng các chiến dịch quân sự đang tiếp diễn có thể khiến việc giám sát chương trình hạt nhân của Iran trở nên khó khăn hơn.
Chiến dịch Midnight Hammer của Mỹ tuyên bố đã tấn công 3 địa điểm hạt nhân chính của Iran gồm Fordow, Isfahan và Natanz.
Tổng thống Donald Trump tuyên bố các địa điểm này đã bị “phá hủy hoàn toàn và triệt để.” Tuy nhiên, một số quan chức trong chính quyền lại tỏ ra thận trọng.
“Tôi biết nhiều người quan tâm đến thiệt hại sau trận đánh. Đánh giá cuối cùng sẽ cần thời gian, nhưng đánh giá ban đầu cho thấy cả 3 địa điểm đều bị hư hại và phá hủy rất nghiêm trọng,” Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân, Tướng Dan Caine, nói với đài ABC News.
“Tôi cho rằng việc đánh giá thiệt hại sau trận đánh vẫn đang chờ xử lý và còn quá sớm để bình luận về những gì có thể hoặc không thể có ở đó,” ông nói thêm.
Ảnh vệ tinh hé lộ mức độ thiệt hại ở Fordow, Isfahan và Natanz
Cơ sở làm giàu uranium Fordow – được xây dựng trong một ngọn núi, cách Tehran khoảng 96 km về phía nam – bị trúng đòn nặng, nhưng mức độ thiệt hại bên trong vẫn chưa rõ.
“Tôi có thể xác nhận Fordow cũng bị tấn công trực tiếp, nhưng mức độ thiệt hại bên trong các khu vực làm giàu uranium chưa thể xác định chắc chắn,” Tổng giám đốc IAEA Rafael Grossi cho biết.
Ảnh vệ tinh cho thấy nhiều hố bom lớn xuất hiện trong khuôn viên cơ sở. Một số lối vào các đường hầm ngầm cũng có vẻ đã bị đất đá chặn lại.
Các chuyên gia tin rằng cuộc không kích nhằm vào các ống thông gió của cơ sở này, có thể khiến nơi đây ngừng hoạt động.
Ông Decker Eveleth, nhà phân tích thuộc CNA, cho biết: “Bằng chứng duy nhất về mức độ xuyên sâu là lượng đất đá bị bắn tung ra sau vụ đánh bom, nhưng chúng ta không thể khẳng định chính xác đã phá hủy được gì.”
Ông Jeffrey Lewis, chuyên gia thuộc Trung tâm Nghiên cứu Không phổ biến Vũ khí hạt nhân James Martin.
“Mỹ có thể đã cố gắng đánh vào lối vào đường hầm, nhưng chúng tôi cũng thấy xe tải và thiết bị hạng nặng phủ đất lên các lối vào này 2 ngày trước đó. Vì vậy, chưa rõ đối với tôi liệu Mỹ đã làm điều đó hay điều đó có quan trọng hay không,” ông Lewis giải thích thêm.
Tại Isfahan, ảnh vệ tinh cho thấy nhiều tòa nhà mới bị phá hủy. Tổng cộng đã có hơn một chục tòa nhà bị tàn phá, chưa kể 4 tòa từng bị không kích bởi Israel trước đó.
“Theo thông tin mới nhất sáng nay, các cuộc tấn công mới đã gây thiệt hại cho một số tòa nhà khác ở Esfahan. Ngoài ra, chúng tôi xác định rằng một số lối vào đường hầm ngầm cũng bị ảnh hưởng,” ông Grossi nói.
Các cuộc không kích trước đó của Israel đã gây hư hại cho khu vực nhà máy sản xuất tấm nhiên liệu.
Theo ông Sam Lair, chuyên gia nghiên cứu tại Trung tâm James Martin, cuộc tấn công mới của Mỹ chủ yếu nhắm vào khu vực chuyển đổi uranium, khiến nhiều công trình tại đây bị san bằng.
Cơ sở làm giàu uranium chủ chốt của Iran tại Natanz cũng bị đánh mạnh. Ảnh vệ tinh của Maxar cho thấy một hố bom rộng khoảng 5,5 mét xuất hiện ngay trên khu vực ngầm của tổ hợp này.
Trước đó, các đợt không kích của Israel đã phá hủy một số công trình mặt đất, lưới điện và hệ thống cấp điện dự phòng.
Hố bom mới cho thấy Mỹ đã tập trung vào hạ tầng ngầm, sử dụng loại bom xuyên phá (MOP) tương tự như ở Fordow. Các chuyên gia cho rằng để tạo ra hố bom như vậy, Mỹ đã thả nhiều quả bom xuống cùng một điểm để đảm bảo độ xuyên phá lớn hơn.
Hiện chưa rõ mức độ thiệt hại bên trong, nhưng các chỉ dấu từ ảnh vệ tinh cho thấy cuộc tấn công đã đánh trúng các cấu phần ngầm quan trọng.
