Theo những thông tin mới nhất của Hải quân Nga, lực lượng này vừa tiếp tục thử nghiệm thành công lò phản ứng hạt nhân của Poseidon và sẵn sàng tích hợp tạo thành hệ thống Poseidon hoàn chỉnh và sẵn sàng cho thử nghiệm trên biển trong mùa hè này.
Các cuộc thử nghiệm sẽ được thực hiện trên Belgorod – tàu ngầm tên lửa hành trình Project 949A của Nga được sửa đổi tùy chỉnh cho các hoạt động đặc biệt.
Ngày 22/6, Tổng tư lệnh Hải quân Nga Nikolai Evmenov đã tuyên bố rằng Belgorod đã được chuyển giao cho Hải quân vào năm 2022, sẽ chính thức đi vào hoạt động trước khi kết thúc năm 2023.
Poseidon là gì?
Dự án siêu ngư lôi hạt nhân Poseidon ban đầu có tên mã là Status-6 (NATO định danh là Kanyon), lần đầu tiên được chính thức công bố vào năm 2018, với việc Bộ Quốc phòng Nga xuất bản đoạn phim về công việc phát triển, cùng với bản trình bày do máy tính tạo ra về các nguyên tắc hoạt động của ngư lôi Poseidon.
Điều này bao gồm cảnh quay tách biệt của Poseidon được phóng khỏi tàu mẹ mang nó và cơ động gần đáy đại dương hướng tới các mục tiêu, có thể bao gồm một nhóm tàu sân bay hoặc cảng của kẻ thù.
Kể từ đó, các chi tiết bổ sung, bao gồm thông tin về kích thước và tải trọng vũ khí của Poseidon, đã được cung cấp. Ngư lôi tự hành dài 20m, đường kính 1,8m và nặng 100 tấn.
Được trang bị một lò phản ứng hạt nhân và hoạt động tự chủ với sự trợ giúp của liên lạc vệ tinh và trí tuệ nhân tạo, Poseidons có phạm vi hoạt động không giới hạn – cho phép chúng di chuyển đến bất kỳ địa điểm dưới nước nào trên Trái đất.
Hệ thống này có tốc độ hoạt động ước tính tương ứng trong khoảng 60-70 hải lý/giờ (khoảng 100-130 km/giờ) và khả năng mang theo chất nổ thông thường, hoặc đầu đạn hạt nhân có sức nổ lên tới 2 megaton.
Tàu ngầm mang Poseidon
Trong khi tàu ngầm Belgorod được biết đến là dòng ngầm duy nhất được sử dụng để thử nghiệm và hoàn thiện Poseidon, toàn bộ dòng tàu ngầm chuyên dụng được gọi là Dự án 09851 lớp Khabarovsk đang được chế tạo để mang chúng khi chính thức trang bị.
Khabarovsk, chiếc dẫn đầu của hạm đội mới, đã được hạ thủy vào năm 2022 và dự kiến sẽ được đưa vào hoạt động cùng Hạm đội Thái Bình Dương vào năm 2024. Chiếc thứ hai, được đặt lườn vào năm 2017, dự kiến vào năm 2025 và sẽ phục vụ trong Hạm đội Phương Bắc.
Hai tàu ngầm lớp Khabarovsk nữa đã được đặt hàng. Lớp Khabarovsk được cho là biến thể của tàu ngầm tên lửa đạn đạo chạy bằng năng lượng hạt nhân lớp Borei, có thân tàu cơ bản giống nhau, nhưng được tùy chỉnh để mang tới 6 ngư lôi hạt nhân Poseidon, và có thể, 6-8 quả ngư lôi 533 mm cho mục tiêu tấn công, phòng thủ trước các cuộc tấn công của tàu địch.
Mỹ nói gì về Poseidon?
Lầu Năm Góc dường như thừa nhận tầm quan trọng chiến lược của Poseidon, với Đánh giá tình hình hạt nhân năm 2018 đã thừa nhận rằng Nga đang phát triển một ngư lôi tự động dưới đáy biển, được trang bị vũ khí hạt nhân, chạy bằng năng lượng hạt nhân, liên lục địa mới.
Vào năm 2020, Viện Hải quân Mỹ nói rằng không hề phóng đại sự nguy hiểm của hệ thống vũ khí mới Poseidon của Nga, vì nó không thể bị phát hiện bởi các hệ thống cảnh báo cho đến khi nó được kích nổ.
Cũng trong năm 2020, Bộ Ngoại giao Mỹ bày tỏ lo ngại rằng siêu ngư lôi Poseidon có thể nuốt chửng các thành phố ven biển của Mỹ trong sóng thần phóng xạ và lên án sự phát triển của Nga loại vũ khí này là vi phạm các nguyên tắc và quy tắc pháp lý quốc tế hiện hành.
Liệu Poseidon có người tiền nhiệm?
Poseidon thực ra không phải là ngư lôi ngày tận thế đầu tiên do Nga phát triển. Vào buổi bình minh của thời đại hạt nhân vào cuối những năm 1940, các kỹ sư Liên Xô được giao nhiệm vụ tạo ra một ngư lôi trang bị hạt nhân có thể phóng về phía bờ biển Mỹ trong trường hợp chiến tranh.
Dự án tuyệt mật, được gọi là T-15, bắt đầu được phát triển vào năm 1949, ngay sau khi Liên Xô thử nghiệm quả bom hạt nhân đầu tiên, nhưng trước khi Moscow có thể đạt được năng lực hạt nhân ngang bằng với Washington, lúc đó đã tích lũy được kho dự trữ gần 300 hạt nhân.
Ngư lôi của dự án T-15 dài 23,5m, rộng 1,55m, nặng 40 tấn và được trang bị đầu đạn nhiệt hạch. Nó sẽ được phóng từ tàu ngầm tấn công lớp Kit Dự án 627, tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân đầu tiên của Liên Xô.
Thiết kế sơ bộ của ngư lôi được hoàn thành vào năm 1953. Không giống như Poseidon, T-15 không chạy bằng năng lượng hạt nhân mà thay vào đó dựa vào một động cơ điện cung cấp đủ năng lượng để di chuyển khoảng 30 km.
Hải quân Liên Xô đã nghiên cứu dự án, cuối cùng kết luận rằng nó có vấn đề, do tàu mang phóng cần phải tiếp cận khu vực mục tiêu trong phạm vi 40 km, tốc độ tương đối chậm của hệ thống (khoảng 24 hải lý/giờ) và làm giảm đáng kể khả năng hoạt động bí mật của tàu ngầm.
Những sửa đổi của Dự án 627 cuối cùng đã loại T-15 khỏi thiết kế của nó, và chiếc tàu sẽ tiếp tục phục vụ thành công trong Hải quân Liên Xô như một tàu ngầm tấn công truyền thống cho đến năm 1990.
Học giả Liên Xô Andrei Sakharov cũng mày mò với một ý tưởng tương tự như Poseidon, nhớ lại trong hồi ký của mình rằng vào đầu những năm 1960, ông đã đưa ra khái niệm về ngư lôi hạt nhân phóng từ tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân.
Động cơ phản lực có đủ sức mạnh để phóng một quả ngư lôi 100 megaton sẽ "nhảy" lên khỏi mặt nước và tấn công các mục tiêu cách xa hàng trăm km. Nhà vật lý cuối cùng đã gác lại dự án.
Tại sao Nga phát triển Poseidon?
Sau sự sụp đổ của Liên Xô, Mỹ và các đồng minh NATO của họ đã thực hiện một loạt các bước nhằm làm suy yếu an ninh chiến lược của Nga, đầu tiên bằng cách mở rộng liên minh phương Tây sang Đông Âu, nuốt chửng mọi thành viên cũ của Hiệp ước Warsaw không còn tồn tại, ba là các nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ và bốn nước cộng hòa thuộc Nam Tư cũ, mặc dù đã nhiều lần hứa sẽ không làm như vậy.
Năm 2002, Washington đơn phương xé bỏ Hiệp ước chống tên lửa đạn đạo, một thỏa thuận kiểm soát vũ khí mang tính đột phá năm 1972 hạn chế việc phát triển các hệ thống phòng thủ tên lửa chống đạn đạo tiên tiến của các siêu cường hạt nhân.
Đồng thời vào những năm 2000, Mỹ bắt đầu triển khai các hệ thống phòng thủ tên lửa ở châu Âu, 'để bảo vệ chống lại các thế lực bất hảo', Washington đảm bảo, đầu tiên là ở Cộng hòa Séc và Ba Lan, sau đó là ở Ba Lan và Romania, sau nữa là việc triển khai hệ thống phòng thủ Aegis trên bờ gần Nga.
Nga bày tỏ lo ngại nghiêm trọng về các cơ sở này, chỉ ra rằng chúng sử dụng cùng Hệ thống phóng thẳng đứng MK-41 được sử dụng để phóng tên lửa hành trình Tomahawk mang đầu đạn hạt nhân. Nếu được trang bị loại vũ khí như vậy, Nga sẽ chỉ có thời gian cảnh báo từ 2-5 phút trước một cuộc tấn công bất ngờ từ các cơ sở này của Mỹ.
Nhưng đó không phải là tất cả. Cũng trong những năm 2000, các nhà hoạch định quân sự Mỹ bắt đầu phát triển khái niệm 'Tấn công nhanh toàn cầu', một sáng kiến đề xuất phóng hàng trăm hoặc thậm chí hàng nghìn tên lửa đạn đạo hành trình thông thường để vô hiệu hóa khả năng răn đe hạt nhân của kẻ thù và tiêu diệt lãnh đạo của đối phương.
Các bước này đã thúc đẩy Nga kích hoạt lại hệ thống kiểm soát hạt nhân tự động Perimeter thời Liên Xô, được biết đến nhiều hơn ở phương Tây với tên gọi 'Bàn tay chết', cho phép tự động phóng vũ khí hạt nhân của Nga nếu kẻ thù thực hiện thành công vụ tấn công đầu tiên và loại bỏ các trung tâm ra quyết định của Nga.
Trong môi trường lòng tin bị xói mòn và các hiệp ước bị suy yếu hoặc bị hủy bỏ, Nga đã phát triển một thế hệ vũ khí chiến lược mới bao gồm Poseidon, phương tiện lượn siêu thanh Avanguard, tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Sarmat và tên lửa siêu thanh Kinzhal.
Cùng với nhau, chúng được thiết kế để giúp duy trì sự ổn định chiến lược toàn cầu và gây ra những tổn thất nặng nề cho kẻ xâm lược để loại bỏ khả năng kẻ thù bất ngờ tấn công trước.
