Theo hướng dẫn tổ chức Kỳ thi tốt nghiệp THPT 2023 của Bộ GD&ĐT, thí sinh có chứng chỉ IELTS 4.0 điểm trở lên do IDP hoặc Hội đồng Anh cấp sẽ được miễn thi môn Tiếng Anh, điểm môn này cũng được tự động quy đổi thành 10.
Xung quanh hướng dẫn này, một số học sinh, giáo viên, phụ huynh cho rằng mức quy đổi như trên là quá thấp, sẽ không công bằng với những thí sinh không có điều kiện học và thi chứng chỉ IELTS. Hơn nữa, về lâu dài, việc quy đổi có phần “dễ dãi” này có thể làm giảm giá trị của Kỳ thi tốt nghiệp THPT.
Thực tế, căn cứ vào trình độ tối thiểu tiếng Anh (chuẩn đầu ra) với học sinh học hết chương trình phổ thông (hết lớp 12), khuyến khích học sinh rèn đều 4 kỹ năng Anh ngữ theo tiêu chuẩn quốc tế, từ năm 2016, Bộ GD&ĐT đã quy định những thí sinh có IELTS 4.0 hoặc các chứng chỉ khác tương đương sẽ được miễn thi môn Tiếng Anh tốt nghiệp. Thậm chí, năm 2015, thí sinh chỉ cần có IELTS 3.5 là được miễn thi.
Sở dĩ mức điểm IELTS 4.0 được chốt bởi trong quy đổi trình độ IELTS sang khung tham chiếu ngôn ngữ chung châu Âu (CEFR), IELTS 4.0 nằm trong khung B1, đủ để giao tiếp và làm việc ở mức tối thiểu. Chương trình giáo dục phổ thông 2018 cũng có chuẩn đầu ra ngoại ngữ cho học sinh học hết chương trình THPT lớp 12 là có khả năng giao tiếp đạt bậc 3 của Khung năng lực ngoại ngữ 6 bậc dành cho Việt Nam, cũng tương tương với trình độ B1 theo CEFR.
Lứa học sinh thi tốt nghiệp THPT 2023 theo chương trình cũ chuẩn đầu ra chỉ tương đương bậc 2, nên việc những em đạt đến bậc 3 (tương đương IELTS 4.0) là có thể tương ứng với mức cao nhất trong đánh giá năng lực người tốt nghiệp THPT hiện nay.
Mặt khác, cần thấy rằng quy đổi IELTS 4.0 thành điểm 10 xét tốt nghiệp không làm ảnh hưởng nhiều đến tính cạnh tranh trong xét tuyển đại học. Bởi hiện nay đa số các trường đại học sử dụng phương thức xét tuyển theo kỳ thi tốt nghiệp đều xét điểm môn thi ngoại ngữ theo kết quả kỳ thi này.
Để tạo thuận lợi cho thí sinh, Bộ cũng cho phép thí sinh đã hưởng quyền miễn thi ngoại ngữ được đăng ký thi môn ngoại ngữ trong Kỳ thi tốt nghiệp THPT để sử dụng kết quả xét tuyển sinh ĐH, CĐ. Các trường ĐH có xét tuyển sinh bằng điểm IELTS cũng không dùng trực tiếp điểm miễn thi tốt nghiệp mà theo cách tính điểm riêng của trường, với mức cạnh tranh gắt hơn.
Chẳng hạn theo bảng quy đổi điểm chứng chỉ tiếng Anh quốc tế sang điểm 10 của ĐH Kinh tế (ĐH Quốc gia Hà Nội) thí sinh điểm IELTS 5.5 chỉ quy đổi ở mức 8.50 (thang điểm 10). IELTS 7.5 mới được 9.75. Phải ở mức IELTS 8.0-9.0 mới được 10 điểm tròn. Trường ĐH Bách khoa TPHCM thí sinh có mức 5.5 IELTS tương đương 9 điểm và từ 6.0 trở lên mới được nhận 10 điểm môn tiếng Anh trong tổ hợp xét tuyển.
Thực tế cho thấy không bài kiểm tra nào có thể đánh giá một cách toàn diện năng lực ngôn ngữ của thí sinh. Cách thi tiếng Anh trong kỳ thi IELTS và Kỳ thi tốt nghiệp THPT có những điểm khác nhau. Đề thi tốt nghiệp THPT thường tập trung vào lý thuyết ngữ pháp, từ vựng, trong khi thi IELTS chú trọng thực hành viết và nói. Vì thế, tìm một phương án quy đổi điểm đúng nhất để làm hài lòng tất cả là việc chẳng mấy dễ dàng.
Vấn đề quan trọng nhất là chúng ta cần xem xét trên căn cứ thực tế chuẩn đầu ra của chương trình phổ thông hiện hành và mục tiêu cần hướng đến của việc quy đổi. Hiện nay việc sử dụng ngoại ngữ gần như bắt buộc trong hoạt động học tập, nghiên cứu.
Cho phép miễn thi ngoại ngữ với thí sinh đạt chứng chỉ quốc tế và đưa ra mức quy đổi điểm như Bộ hướng dẫn không chỉ tạo điều kiện thuận lợi nhất cho thí sinh trong xét tốt nghiệp/xét tuyển đại học, giảm áp lực thi, xét tuyển, mà còn có ý nghĩa thúc đẩy hoạt động dạy học tiếng Anh trong nhà trường phổ thông ngày càng tiệm cận các tiêu chuẩn quốc tế.
