Thực tế cho thấy việc phân luồng học sinh sau khi tốt nghiệp THCS và THPT vẫn còn những bất hợp lí. Đa số học sinh tốt nghiệp THCS vào học tiếp THPT. Đa số học sinh tốt nghiệp THPT đều đăng kí dự thi vào đại học.
Điều này gây lãng phí không nhỏ cho gia đình học sinh và Nhà nước. Bản thân học sinh cũng tốn nhiều công sức và bị ảnh hưởng tới tinh thần, tâm lí cho cuộc chạy đua vào các trường đại học... Rất ít học sinh đăng kí học trung cấp chuyên nghiệp (TCCN) hoặc trường nghề mặc dù Nhà nước đã có chế độ hỗ trợ cho học sinh học nghề.
Hàng năm, số học sinh đăng kí dự thi vào các trường như Kinh tế, Ngoại thương, Tài chính - Ngân hàng… rất đông, chiếm phần lớn tổng số thí sinh dự thi vào các trường ĐH,CĐ. Trong khi đó, tỉ lệ HS đăng kí dự thi vào các trường nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản và các ngành nghề thuộc lĩnh vực xã hội nhân văn rất thấp.
Điều này đã gây hệ lụy không nhỏ tới tình trạng mất cân đối trong cơ cấu tuyển sinh, cơ cấu đào tạo và cơ cấu lao động của xã hội. Tình trạng “thừa thầy, thiếu thợ” tương đối phổ biến trong nhiều lĩnh vực và ngành nghề nên nhiều học sinh sau khi tốt nghiệp đại học phải vào làm việc ở những lĩnh vực trái với ngành nghề được đào tạo hoặc làm ở vị trí chỉ cần trình độ trung cấp. Thậm chí, nhiều em không xin được việc làm do nguồn cung vượt quá xa nhu cầu.
Tóm lại, công tác hướng nghiệp cho học sinh phổ thông cấp trung học có vai trò rất quan trọng đối với toàn xã hội, nhà trường, bản thân và gia đình học sinh. Làm tốt công tác hướng nghiệp cho học sinh không chỉ giúp cho nhà trường thực hiện được mục tiêu giáo dục toàn diện mà còn góp phần quan trọng vào việc phân luồng hợp lí học sinh phổ thông cấp trung học và phát triển nguồn nhân lực cho sự nghiệp xây dựng đất nước.
Việc thúc đẩy và cải thiện công tác hướng nghiệp trong thời gian tới không chỉ là trách nhiệm của nhà trường mà còn là trách nhiệm của toàn xã hội. Nhiệm vụ của nhà trường là phải làm sao để huy động được sự đóng góp nhiều nhất, có hiệu quả nhất của xã hội cho công tác hướng nghiệp, đồng thời phải phối hợp chặt chẽ với các đoàn thể, tổ chức xã hội, với phụ huynh học sinh (PHHS) để từng bước làm cho công tác hướng nghiệp đạt được hiệu quả theo mục đích hướng nghiệp.
Lợi ích khi làm tốt công tác hướng nghiệp
Người xưa có câu “nhất nghệ tinh, nhất thân vinh”, điều đó chứng tỏ sự tinh thông trong nghề nghiệp là điều kiện tối cần thiết để mỗi người có thể thăng tiến trong sự nghiệp của mình, đồng thời đem lại giá trị và lợi ích thiết thực cho mỗi người.
Sự tinh thông nghề nghiệp luôn gắn liền với việc chọn nghề phù hợp. Với một vị trí và công việc thích hợp, con người có thể phát huy tối đa tiềm năng, năng lực và sở trường của mình. Có thể nói, chọn nghề là chọn cho bản thân mình một tương lai. Việc học sinh có chọn được nghề nghiệp tương lai phù hợp hay không phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố, trong đó có sự tác động đáng kể của công tác hướng nghiệp trong giáo dục.
Nếu học sinh có năng lực hướng nghiệp, hiểu rõ “sở thích, khả năng, cá tính và giá trị sống” của bản thân thì các em dễ dàng “có cơ hội việc làm cao, tìm được môi trường làm việc tốt, công việc ổn định, được nhiều người tôn trọng và lương cao”.
Qua đó, các em sẽ luôn cảm thấy hạnh phúc trong lao động, có điều kiện phát triển tới đỉnh cao nghề nghiệp, tạo dựng cuộc sống tốt đẹp cho bản thân và cống hiến được nhiều cho xã hội.
Việc học sinh chọn được hướng học, chọn nghề phù hợp để đạt được kết quả cao trong học tập và hoạt động nghề nghiệp còn là mong ước lớn nhất của mọi gia đình.
Vì vậy, làm tốt công tác hướng nghiệp trong nhà trường phổ thông còn góp phần đem lại hạnh phúc cho mỗi gia đình có con em đi học. Đồng thời tránh được tình trạng lãng phí tiền của của gia đình, tình trạng chán học, bỏ học, bỏ việc do việc chọn nhầm hướng học, chọn nhầm nghề đem lại cho con em họ.
Đối với xã hội, làm tốt công tác hướng nghiệp không chỉ cung cấp cho xã hội nguồn nhân lực có chất lượng, phù hợp với nhu cầu lao động, tuyển dụng mà còn góp phần phân bố hợp lí cũng như sử dụng có hiệu quả nhất nguồn nhân lực cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
