Trong 25 năm qua, các nhà tâm lý học đã phát hiện ra rằng, tính cách hợp nhất quanh 5 đặc điểm cơ bản, được đặt tên là Ngũ đại. Mọi người đều có thể được mô tả là có mức độ dễ chịu, tận tâm, nhạy cảm, hướng ngoại và cởi mở với trải nghiệm khác nhau.
Trái với nhận thức thông thường, mọi người không bị bó buộc trong một số loại tính cách nhất định. Thông thường, không ai hoàn toàn hướng ngoại hay hướng nội, hoặc hoàn toàn gọn gàng hay xuề xòa cả. Trong khi một thiểu số người có thể có những đặc điểm này ở mức cực đoan, hầu hết mọi người đều ở đâu đó trong khoảng giữa của 2 thái cực tính cách.
“Chúng tôi kết luận được từ nghiên cứu rằng, con người không đơn thuần tổ chức thành các loại về tính cách” - Christopher Soto, nhà tâm lý học tại Colby College ở Maine, nói - “Mỗi đặc điểm tính cách là một chiều liên tục. Bạn có thể ở mức rất cao hoặc rất thấp và hầu hết mọi người rơi vào một nơi nào đó ở giữa”.
Tính cách cũng không chỉ giới hạn ở con người. Nghiên cứu phát hiện ra rằng, động vật từ kiến đến vượn đều có tính cách, cũng có thể được mô tả bởi Ngũ đại (Big Five). Tính phổ quát của tính cách chỉ ra một nguồn gốc tiến hóa.
“Động vật và con người đều có những vấn đề chung về sinh tồn”, - Frank Sulloway, nhà tâm lý học tại Đại học California, Berkeley cho biết - “Những vấn đề phổ biến về sinh tồn được nêu ra rất hay trong Ngũ đại, và đó là lý do tại sao có quá nhiều sự liên tục trong tính cách con người và tính cách động vật”.
Một số trong những hành vi này có vẻ nguyên thủy, nhưng chúng vẫn là những biểu hiện của tính cách. “Theo nghĩa rộng nhất”, Sulloway cho biết, “tính cách là biểu hiện của tất cả các hành vi mà chúng ta và các động vật khác thể hiện cho phép chúng ta hoạt động thích nghi trên thế giới”.
Sự tiến hóa cũng có thể giải thích tại sao tính cách khác nhau rất nhiều. Tùy thuộc vào tình huống, mỗi Ngũ đại đều có thể là một lợi thế. Ví dụ, Sulloway cho biết, sự dễ chịu rất tuyệt vời cho các mối quan hệ.
Nhưng nếu một con sư tử đang lao vào bạn, bạn tốt hơn nên mang tính cách ít dễ chịu và có thiên hướng hung dữ hơn. Bởi vì thế giới rất khó đoán, mọi khía cạnh của mỗi đặc điểm tính cách có thể hữu ích ở những thời điểm khác nhau, vì vậy thay vì phát triển một loại tính cách duy nhất tối ưu cho mọi tình huống, chúng ta lại có nhiều loại.
Môi trường của bạn không chỉ định hình bạn là ai, mà ở một mức độ nào đó, bạn có thể điều chỉnh tính cách của mình theo hoàn cảnh. Bạn có thể hướng ngoại hơn trong một bữa tiệc và dễ chịu hơn khi ở nhà với gia đình.
Nhưng bạn cũng có thể là người hướng nội nếu bạn cần tập trung vào công việc, hoặc năng nổ khi chơi một môn thể thao cạnh tranh.
“Không một đặc điểm hay biểu hiện nào của một đặc điểm duy nhất nào sẽ phục vụ bạn tốt trong mọi thời điểm trong ngày”, Sulloway nói. Con người, sau tất cả, đã phát triển để học hỏi từ môi trường của chúng ta.
Theo thời gian, điều đó có nghĩa là tính cách có thể thay đổi. “Các gen của chúng ta đang cung cấp một điểm khởi đầu cho tính cách và chúng ở lại với chúng ta khi chúng ta già đi” - Soto nói: “Nhưng khi chúng ta già đi, chúng ta có ngày càng nhiều trải nghiệm sống và có nhiều cơ hội hơn để tránh xa điểm xuất phát di truyền của mình”.
Khi trẻ em đạt đến ngưỡng tuổi thanh thiếu niên, Soto nói, chúng trải qua sự giảm sút tạm thời về sự phù hợp và sự tận tâm; có nghĩa là chúng trở nên xấu tính hơn và lười hơn. Vì vậy, trong khi tính cách có thể khiến bạn trở thành con người của bạn, điều đó sẽ không nhất thiết làm cho bạn trở thành ai.
