.jpg)
Dinh dưỡng cao hơn sữa bò
Nhóm nhà khoa học ở Viện Sinh học tế bào gốc và Y học tái sinh Ấn Độ mới đây đã công bố nghiên cứu trên tạp chí IUCRJ của Hiệp hội Quốc tế về các tinh thể. Kết quả nghiên cứu mới này đã giải trình được trình tự DNA của một tinh thể protein nằm trong ruột giữa của loài gián cánh cứng Thái Bình Dương (tên khoa học là Diploptera punctata) có chứa các tinh thể protein để nuôi con non. Loại sữa này chứa năng lượng nhiều hơn ba lần so với sữa trâu (loại sữa có hàm lượng calo cao hơn sữa bò). Chính vì thế, người ta hy vọng có thể khai thác sữa gián như một siêu thực phẩm trong tương lai.
Không giống như hầu hết các loài côn trùng đẻ trứng khác, gián Diploptera punctata là loài đẻ con và trong một nghiên cứu vài năm trước, các nhà khoa học đã vô tình phát hiện gián cái còn tiết ra sữa màu vàng nhạt trong quá trình mang thai. Loài gián này đã được các nhà tự nhiên học phát hiện vào những năm đầu thế kỷ XIX. Những năm gần đây, gián Diploptera punctata được đặc biệt quan tâm bởi đã xác định một họ gen gồm nhiều gen mã hóa các protein hòa tan trong nước là thành phần chính của sữa gián cho dinh dưỡng cao.
Các nhà khoa đã nghiên cứu về loại tinh thể protein (sữa gián) đặc biệt. Chúng được gọi là sữa vì nó được sử dụng để nuôi con non và có lượng dinh dưỡng rất cao. Các tinh thể này giống như một loại thực phẩm hoàn chỉnh, gồm có protein, chất béo, đường và tất cả các axit amin thiết yếu. Điều thú vị là các tinh thể protein rất ổn định và chúng có thể là một dạng protein bổ dưỡng tuyệt vời cho con người, nếu sản xuất được ở khối lượng lớn.
Trong trứng gián có một lượng ít ỏi lòng đỏ, nhưng phôi của gián cũng tận dụng tối đa, nhanh chóng phát triển cơ hầu và ruột đơn giản, giúp hấp thu một loại sữa lỏng giàu protein ở túi ấp. Loại sữa này cung cấp protein tới 60% cho cơ thể trong quá trình phát triển phôi thai. Trong nghiên cứu phân tích DNA bổ sung, cho thấy có 22 peptide riêng biệt, nhưng giống nhau được mã hóa bởi các gen sữa có tính tương đồng với họ protein lipocalin của các protein gắn kết lipit. Các tinh thể protein được hình thành ở một đoạn của ruột giữa gián mẹ, rồi theo một ống dẫn và trực tiếp giải phóng tinh thể protein (như phun ra) vào túi ấp đang nuôi các con non. Các tinh thể sữa có chứa glycoprotein sữa, mặc dù ít glycosyl hóa hơn tại thời điểm tiết vào túi ấp.
Không dễ khai thác
Sữa côn trùng (insect milk) được biết cho đến nay mới chỉ là sữa ong chúa và sữa gián. Sữa ong chúa là sản phẩm được tiết ra từ tuyến hàm của con ong thợ 7 ngày tuổi trở đi để nuôi ong chúa và ấu trùng. Ở nhiệt độ thường sữa ong chúa là chất đặc biệt giống như bơ, màu hơi ngả vàng. Thành phần hóa học của nó rất phức tạp. Sữa ong chúa chính là nguồn dinh dưỡng vô giá được thu thập từ mật hoa, chất đạm và nhiều loại sinh tố khác. Vậy nên, việc phát hiện ra sữa gián có ý nghĩa khoa học và thực tiễn rất đáng chú ý.
Việc đẻ con ở gián Diploptera punctata liên quan đến phát triển túi ấp dự trữ sữa và phát triển phôi. Hoạt động sinh lý sinh sản của gián phụ thuộc vào điều kiện môi trường và tuổi cá thể, trong đó quan trọng là lưu trữ các chất dinh dưỡng hoàn chỉnh (protein, carbohydrat và lipid) ở dạng tinh thể. Nhờ hấp thụ sữa đặc biệt này, thiếu trùng gián Diploptera punctata có tốc độ sinh trưởng cao, từ khi sinh ra đến trưởng thành sinh sản vào khoảng 43 - 52 ngày, so với 160 ngày đối với thiếu trùng gián Rhyparobia maderae thuộc nhóm gián đẻ trứng sắp nở. Hàm lượng protein cao là do các protein được cung cấp từ túi ấp của cá thể mẹ và hình thành dưới dạng tinh thể trong ruột giữa của chúng.
Những năm gần đây, xu hướng chăm sóc sức khỏe đã chứng kiến nhiều bước ngoặt lớn với một loạt các sản phẩm mới xuất hiện. Từ sữa hạt hổ, cà phê bông cải xanh, sữa mặt trăng hay sữa gián... Trong khi một số thực phẩm nhanh chóng bị quên lãng, sữa gián vẫn có sức hút kỳ lạ cho đến thời điểm hiện tại. Theo một chuyên gia dinh dưỡng, sữa gián là một loại thức ăn giàu chất đạm. Ngoài giàu protein, sữa gián còn chứa một số lượng lớn các axit amin thiết yếu rất tốt cho cơ bắp.
Tuy nhiên, để có sữa gián là một quá trình khá khó khăn. Theo tính toán, để thu được 100g sữa, cần phải có 1.000 con gián. Vì vậy, trong thời gian này, các nhà khoa học đang tìm cách tái tạo chất này trong phòng thí nghiệm hoặc tạo ra một viên thuốc sữa gián. Trên thực tế, để có được kết luận cuối cùng về việc sữa gián có an toàn cho người tiêu dùng và hương vị của nó như thế nào, các nhà nghiên cứu vẫn cần phải tiến hành thêm nhiều thử nghiệm. Nhưng một chuyên gia đã chắc rằng, sữa gián “không có hương vị gì đặc biệt”.
Khả năng khai thác sữa gián từ việc nhân nuôi khối lượng lớn, rồi chiết xuất tinh thể protein đương nhiên không khả thi. Tuy nhiên, việc tìm ra trình tự gen của loại protein tinh thể ở gián Diploptera punctata đã mở ra một hướng mới cho phép có thể sản xuất được loại sữa gián trong tương lai theo công nghệ sinh học dễ dàng hơn. Đó là từ trình tự gen của protein tinh thể đã biết có thể nghiên cứu tìm ra loại “men” sản xuất các tinh thể protein với số lượng lớn hơn, tinh chất hơn so với tinh thể protein được chiết xuất từ ruột giữa của gián.
