Các nhà nghiên cứu tuần này chính thức đặt tên Janjucetus dullardi, một sinh vật có vẻ ngoài kỳ cục với đôi mắt lồi bằng quả bóng tennis, trên Tạp chí Zoological Journal of the Linnean Society.
Khác với cá voi hiện đại, mẫu vật non được cho là nhỏ đến mức nằm gọn trên một chiếc giường đơn.
Loài này, có răng dữ dằn và mõm giống cá mập, được mô tả là hung hãn, dữ dằn và sinh ra để săn mồi.
Erich Fitzgerald, giám tuyển cấp cao chuyên ngành cổ sinh vật có xương sống tại Museums Victoria Research Institute và là một trong những tác giả của bài báo, nhận xét: “Nó dễ thương đến mức đánh lừa.”
Ông thêm rằng: “Đây có thể trông như một kiểu ghép nối dị thường giữa cá voi, hải cẩu và một nhân vật Pokémon, nhưng chúng thực sự là một loài riêng.”
Một nhánh lạ trên cây gia đình cá voi
Phát hiện một phần hộp sọ, gồm xương tai và răng, năm 2019 tại bờ biển giàu hóa thạch ở bang Victoria, Australia, giúp các nhà cổ sinh vật học nhận diện loài mới hiếm gặp này. Jan Juc Beach đang trở thành điểm nóng cho việc hiểu biết về tiến hóa sớm của cá voi, theo Fitzgerald.
Janjucetus dullardi là loài thứ 4 từng được xác định trong nhóm được gọi là mammalodontids, những cá voi sơ khai chỉ xuất hiện trong Kỷ Oligocen, khoảng 34 đến 23 triệu năm trước. Nhóm này xuất hiện ở khoảng giữa lịch sử đã biết của cá voi.
Những kẻ săn mồi nhỏ này, được cho là có thể đạt chiều dài khoảng 3 mét, thuộc một nhánh sớm dẫn tới các cá voi có lược hiện đại như cá voi lưng gù, xanh và minke. Tuy nhiên, tổ tiên có răng và hàm mạnh mẽ này trông hoàn toàn khác loài hiện đại.
Bí ẩn về cấu trúc cơ thể loài vật này sẽ còn bỏ ngỏ cho tới khi tìm thấy mẫu vật có nhiều phần xương hơn — điều đó được coi là một phép màu — bởi ngay cả phần hộp sọ từng giúp nhận diện lần này đã là một phát hiện đáng kinh ngạc.
Sự đền đáp cho nhà săn hóa thạch nghiệp dư
Phát hiện này bắt nguồn từ một người săn hóa thạch nghiệp dư, niềm say mê theo đuổi suốt đời đã được đền đáp.
Ross Dullard, hiệu trưởng trường học và là người phát hiện hộp sọ khi đi tìm hóa thạch ở Jan Juc Beach, nói: “Đó thực sự là 24 giờ tuyệt nhất trong đời tôi.” Sau xác nhận loài mới, Dullard kể rằng ông bước vào trường như một ngôi sao nhạc rock với hàng loạt cái bắt tay chúc mừng.
Trong một lần đi săn lúc thủy triều rút, ông Dullard phát hiện một mảng màu đen lộ ra từ vách đá, khi thọc vào thì bật ra một chiếc răng. Ông nhận ra đây khó có thể là răng chó hay hải cẩu và gửi ảnh tới Museums Victoria. Fitzgerald xem ảnh và ngay lập tức nghi ngờ đó là một loài mới.
Xác nhận một phát hiện như vậy không đơn giản: đây là lần đầu tiên một mammalodontid được nhận diện ở Australia kể từ năm 2006, và chỉ là mẫu vật thứ ba được ghi nhận tại nước này.
Các hóa thạch đủ rõ nét để khẳng định tính độc đáo hiếm khi còn nguyên vẹn do hàng triệu năm bị xói mòn, động vật ăn xác và dòng chảy đại dương.
Các phát hiện như trên mở đường cho hiểu biết về cách các loài cá voi tiền sử ăn, di chuyển, hành xử và tiến hóa.
Các nhà nghiên cứu cũng cho rằng những khám phá này giúp hiểu cách các loài sinh vật biển cổ thích nghi với đại dương ấm hơn, từ đó tham chiếu tới cách sinh vật biển ngày nay có thể phản ứng trước biến đổi khí hậu.
