Thế nhưng điều đặc biệt là đa số đàn ông ở đây đều không thọ quá 50 tuổi.
Nằm trên một quả đồi ở cuối thôn Sín Chải căn nhà của bà Lý Sử Mẩy thuộc diện nghèo nhất thôn. Năm nay đã 75 tuổi, một mình nuôi 5 đứa cháu, dù đã gần 10 năm trôi qua nhưng cho đến bây giờ bà Mẩy vẫn không biết vì sao đứa con trai mới hơn 40 tuổi bỗng đột ngột ra đi dù vẫn đang khỏe mạnh.
Không riêng gì gia đình bà Mẩy, ở thôn Sín Chải, những người vợ góa chồng, những đứa trẻ mồ côi cha là chuyện không hiếm bởi những người đàn ông ở đây thường không thọ quá 50 tuổi.
Ông Cha De Đo năm nay 53 tuổi, được coi là người đàn ông thượng thọ nhất thôn cũng chẳng biết vì sao mình qua được cái ngưỡng 50 tử thần ấy.
Theo thống kê cả thôn Sín Chải có 28 hộ dân sinh sống thì có tới hơn chục phụ nữ góa chồng, gần 20 đứa trẻ mồ côi cha. Hơn chục năm nay, ở thôn Sín Chải, có tới 18 người đàn ông chết bất thường, trong đó người thọ nhất chỉ hơn 50 tuổi.
Bí ẩn vùng đất trắng
Theo Nông nghiệp Việt Nam, chuyện những người đàn ông Hà Nhì ở bản Sín Chải đa số đều chết trẻ làm cho nhiều người dân trong thôn hoang mang, lo sợ.
Người ta lại bàn tán nhiều hơn vì trong cùng thôn ấy, có những phụ nữ Hà Nhì thọ tới hơn 70 tuổi. Ở các thôn khác như: Tả Lé, Nậm Pung, Kin Chu Phìn 1, Kin Chu Phìn 2 chuyện này rất ít xảy ra.
Tìm hiểu nguyên nhân của hiện tượng lạ lùng này, phóng viên được nghe nhiều lời giải thích ly kỳ. Từ cửa nhà trưởng thôn Phú A Sì phóng tầm mắt lên đỉnh núi cao sừng sững phía trước dễ dàng thấy có một tảng đá khổng lồ hình dạng như con thú đang há mồm, nhe răng gầm gừ nhìn xuống Sín Chải.
Theo truyền thuyết, người dân ở đây kể đó là chó vua đã thành ma hung ác lắm. Mỗi khi thức dậy, chó vua hay vào bản này lùng bắt những người đàn ông và trẻ con ăn thịt. Vì thế trẻ con sinh ra đều bị chết yểu, đàn ông thì không ai sống được đến già.
Ngày trước, để diệt trừ con ma làm hại dân, có người đã liều lĩnh mang mìn lên sườn núi ốp vào tảng đá ấy châm ngòi. Tiếng mìn nổ rung chuyển một góc trời, làm tảng đá vỡ một mảng.
Nhân dân vui mừng khôn tả nghĩ rằng từ đó sẽ không còn những đêm thức trắng nữa, nhưng chỉ một thời gian ngắn sau, bản Sín Chải lại mất người.
Khi dẫn chúng tôi đi thực tế ở thôn Sín Chải, ông Lý A Vù - Phó chủ tịch Hội đồng Nhân dân xã Nậm Pung và trưởng thôn Phú A Sì đều bảo chuyện chó vua chỉ là truyền thuyết mà thôi, ở đây còn có nhiều chuyện có thật mà kỳ lạ hơn.
Trưởng thôn Phú A Sì vác xẻng đi thẳng lên đồi cây sau nhà. Lưỡi xẻng xỉa xuống, lớp đất đen bề mặt được hất tung lên, phía dưới lộ ra vỉa đất màu trắng như vôi.
Tôi chưa thấy loại đất này bao giờ nên cầm xem thử. Đất trắng tinh, rất xốp và mềm. Chỉ tay sang phía sườn đồi gần đó, ông Sì bảo loại đất này chỉ có ở thôn Sín Chải và một ít ở Kin Chu Phìn, ngoài ra không ở đâu có.
Đất trắng lại xốp, dễ tan trong nước nên từ lâu người dân trong thôn thường đào về để quét lên tường nhà thay cho vôi. Hai người còn kể như dao chém đá rằng ngày trước nhiều đêm tận mắt thấy có cột lửa sáng rực từ lòng đất phụt thẳng lên trời như người ta bắn pháp hoa cao bằng ngọn cây tre. Mấy năm nay hiện tượng này xuất hiện ít hơn.
Ông Lý A Vù bảo: “Người ta nói thôn này nằm trên mỏ phóng xạ um um gì đó độc hại lắm, ảnh hưởng tới sức khỏe con người. Những lần có việc phải ngủ lại ở đây, sáng dậy mình cũng thấy người uể oải, mệt mỏi hơn bình thường.
Tôi hỏi vì sao cùng ở trong thôn mà chỉ có đàn ông chết trẻ, còn phụ nữ ở đây vẫn sống thọ đến hơn 70 tuổi, thì ông Vù cũng không giải thích được”.
Tại trụ sở UBND xã Nậm Pung, nghe chuyện chúng tôi kể lại, Bí thư Đảng ủy Tẩn Sài Chiêu không giấu được nỗi buồn: “Chuyện chó vua chỉ là truyền thuyết, còn thôn Sín Chải bị nhiễm phóng xạ Uranium như thế nào và có ảnh hưởng gì tới sức khỏe người dân hay không thì phải chờ các nhà khoa học, chứ đến nay vẫn chưa thấy có văn bản thông báo, kết luận gì”.
Chuyện những người đàn ông Hà Nhì ở Sín Chải cứ lần lượt chết đi khi chưa đầy 50 tuổi trong nhiều năm qua đang là nỗi trăn trở của xã.
Thôn Sín Chải có 28 hộ thì 100% đều là người Hà Nhì và thuộc hộ nghèo, tháng giáp hạt trông chờ vào cứu trợ của Nhà nước. Tập quán từ ngày xưa của người Hà Nhì ở đây là đàn ông chỉ coi việc như đi san ruộng bậc thang, làm nhà, đào đất… là việc của mình, còn các việc khác đều của đàn bà.
Vì thế mỗi ngày khi người đàn bà dậy sớm nấu cơm, đeo gùi vắt dây qua trán lên rừng lấy củi, cõng củi về và chuẩn bị lên nương thì đàn ông mới ngủ dậy, ăn cơm và uống rượu.
Hằng ngày đàn bà Hà Nhì phải bán công lao động để kiếm tiền thì đàn ông chỉ ở nhà uống rượu và trông con, chờ vợ mang chai rượu, cân thịt về.
Đàn ông Hà Nhì ở Sín Chải uống rượu quá nhiều, khi say rượu lại ít ăn cơm, nên ruột gan lúc nào cũng “ngâm trong bình rượu”. Rượu đổ vào người bao nhiêu thì cơ thể càng yếu đi bấy nhiêu, bệnh tật nhiều lên. Người nào nhìn bề ngoài nước da cũng sạm đen hoặc mai mái, môi thâm, mặt vàng bủng, phù thũng.
