Sáng 27/11, Bộ GD&ĐT phối hợp Hội Khuyến học Việt Nam tổ chức tọa đàm về việc tăng cường phối hợp giữa gia đình, nhà trường và xã hội trong công tác giáo dục trẻ em, học sinh, sinh viên trong thời kỳ mới.
Không chỉ phối hợp tuyên truyền mà phải thành liên kết chiến lược
Theo NGND. Nguyễn Thị Hiền - Chủ tịch Hội đồng quản trị Trường Tiểu học Đoàn Thị Điểm - Hà Nội, trong bối cảnh hiện nay, mối quan hệ giữa gia đình - nhà trường - xã hội không chỉ dừng ở mức phối hợp tuyên truyền mà cần trở thành liên kết chiến lược, đồng kiến tạo, cùng hướng tới mô hình quản trị trường học hiện đại, nhân văn và phát triển bền vững.
Trường Tiểu học Đoàn Thị Điểm - Hà Nội, với gần ba thập kỷ xây dựng và phát triển, luôn ý thức sâu sắc rằng: “Một ngôi trường tốt không chỉ có thầy giỏi, trò ngoan, mà còn có phụ huynh đồng hành và xã hội tin yêu”.
Từ nhận thức đó, nhà trường đã chủ động triển khai mô hình kết nối ba môi trường giáo dục gắn với định hướng chuyển đổi số quốc gia, tạo nên hệ sinh thái giáo dục toàn diện, góp phần hình thành thế hệ học sinh năng động, sáng tạo và nhân ái. Nội dung trọng tâm là đổi mới mô hình phối hợp ba môi trường theo hướng “đồng kiến tạo”; xây dựng văn hóa học đường gắn kết - nền tảng của sự phối hợp; ứng dụng công nghệ, số hóa kết nối ba môi trường giáo dục.
Những kết quả của nhà trường đạt được minh chứng rằng: Khi ba môi trường giáo dục được kết nối bằng niềm tin, sự minh bạch và công nghệ, giáo dục sẽ trở thành hành trình hạnh phúc, bền vững và nhân văn.
Để thực hiện hiệu quả công tác phối hợp, NGND. Nguyễn Thị Hiền kiến nghị, Bộ GD&ĐT và Hội Khuyến học Việt Nam xây dựng khung chính sách khuyến khích mô hình liên kết giáo dục công - tư trong thời đại số; tổ chức các chương trình bồi dưỡng kỹ năng phối hợp giữa gia đình - nhà trường - xã hội cho đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý.
Đối với các nhà trường, NGND. Nguyễn Thị Hiền cho rằng, cần xem công tác kết nối ba môi trường là tiêu chí đánh giá chất lượng giáo dục. Đổi mới tư duy quản trị từ phản ứng sự vụ (chỉ giải quyết các vấn đề khi phát sinh), sang quản trị chiến lược bằng dữ liệu và công nghệ, nơi mọi quyết định được xây dựng trên cơ sở thông tin chính xác, dữ liệu học tập của học sinh và công cụ số hiện đại, giúp nhà trường chủ động hoạch định kế hoạch, nâng cao hiệu quả giáo dục và phát triển toàn diện học sinh.
Đối với phụ huynh và xã hội, cần xây dựng văn hóa đồng hành cùng giáo dục; lấy niềm vui và sự trưởng thành của con làm thước đo thành công; tham gia tích cực vào các hoạt động cộng đồng, dự án xanh và giáo dục kỹ năng số.
Tại tọa đàm, đại diện Phòng Văn hóa - Xã hội xã Vĩnh Lại (Hải Phòng) chia sẻ về kinh nghiệm của địa phương trong phát huy vai trò của gia đình và các lực lượng, tổ chức chính trị, xã hội tại địa phương tham gia chăm sóc, giáo dục trẻ em, học sinh.
Theo đó, Phòng Văn hóa - Xã hội đã chỉ đạo các nhà trường tổ chức thực hiện tốt công tác tuyên truyền để phụ huynh nhận thức rõ vai trò, trách nhiệm quan trọng của gia đình trong chăm sóc, giáo dục học sinh; tăng cường sự phối hợp giữa gia đình và nhà trường thông qua mô hình “Cha mẹ vui học cùng con”.
Đồng thời, phối hợp với lực lượng công an xã trong việc tuyên truyền, giáo dục học sinh về an toàn giao thông, sử dụng mạng xã hội an toàn, thông minh, đảm bảo an ninh trường học; phối hợp với Trung tâm Y tế trong chăm sóc sức khỏe cho học sinh, tư vấn về phát triển giới tính và chăm sóc sức khỏe sinh sản; phối hợp với Đoàn thanh niên trong tổ chức các hoạt động ngoại khóa.
Để công tác giáo dục học sinh đạt hiệu quả cao, đại diện Phòng Văn hóa - Xã hội xã Vĩnh Lại cho rằng, ngành Giáo dục rất cần sự đồng lòng, phối hợp chặt chẽ từ gia đình, các tổ chức chính trị, xã hội tại địa phương theo chính quyền cấp xã mới hiện nay. Mỗi lực lượng đều có vai trò đặc biệt quan trọng; khi phối hợp nhịp nhàng, thống nhất sẽ tạo nên môi trường giáo dục toàn diện, an toàn và nhân văn, góp phần xây dựng thế hệ trẻ có trí tuệ, nhân cách và khát vọng cống hiến cho tương lai đất nước.
Tái định nghĩa mối quan hệ gia đình - nhà trường
GS.TS Lê Anh Vinh - Viện trưởng Viện Khoa học giáo dục Việt Nam cho biết: Việt Nam đang đứng trước cơ hội để tái định nghĩa hoàn toàn mối quan hệ gia đình - nhà trường, chuyển từ một cấu trúc truyền thống dựa trên thứ bậc, sự tuân phục và quyền uy sang một mô hình đối tác mới: tôn trọng, hợp tác và đồng kiến tạo. Đây không chỉ là sự thay đổi trong hành vi, mà còn là sự chuyển hóa trong tư duy của cả hệ thống giáo dục.
Để hiện thực hóa điều đó, giáo dục Việt Nam không thể chỉ dựa vào các lời kêu gọi “tăng cường sự tham gia của phụ huynh” như một khẩu hiệu chung chung.
Điều đất nước cần là những điều kiện nền tảng, cả về chính sách lẫn thực tiễn, để sự tham gia đó trở thành một lực lượng tích cực. Điều này bao gồm các chỉ số đánh giá mới phản ánh chất lượng mối quan hệ thay vì số lượng hoạt động; các cơ chế tạo không gian cho tiếng nói của phụ huynh; và quan trọng nhất là việc coi năng lực làm việc với gia đình như một yêu cầu cốt lõi trong đào tạo giáo viên.
Khi giáo viên được trang bị cả kiến thức, kỹ năng và thái độ phù hợp để hợp tác với các gia đình đa dạng, họ không chỉ mở rộng phạm vi tác động của nhà trường mà còn góp phần xây dựng một nền văn hóa giáo dục biết lắng nghe, biết chia sẻ và biết cùng nhau hướng đến lợi ích của học sinh.
Do đó, GS.TS Lê Anh Vinh cho rằng, xây dựng mối quan hệ gia đình - nhà trường trong giáo dục Việt Nam không chỉ là một nhiệm vụ quản trị, mà là một dự án văn hóa - xã hội rộng lớn hơn: dự án xây dựng một nền giáo dục công bằng, nhân văn và khai phóng.
Kết luận hội nghị, Thứ trưởng Thường trực Phạm Ngọc Thưởng nhấn mạnh lại những nội dung đáng chú ý từ phát biểu của các nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục, chuyên gia. Trong đó, nhiều ý kiến cho rằng, dù hầu hết nhận thức rõ vai trò quan trọng của công tác phối hợp giữa gia đình, nhà trường và xã hội trong giáo dục học sinh; tuy nhiên, từ nhận thức đến hành động cụ thể còn có khoảng cách.
Một phần nguyên nhân của thực trạng trên đến từ những thách thức lớn của giáo dục: Quy mô học sinh, sinh viên rất lớn, trải dài các vùng miền với điều kiện kinh tế, xã hội khác biệt; tác động của kinh tế thị trường, di dân, đô thị hóa… Trước yêu cầu, bối cảnh, tình hình mới, đòi hỏi cần có nhận thức mới, giải pháp mới cho công tác này.
Khẳng định mối quan hệ chặt chẽ, khăng khít giữa gia đình, nhà trường, xã hội, Thứ trưởng thống nhất cao với đề xuất cần tiếp tục hoàn thiện thể chế, các quy định pháp luật về nội dung này; nhằm thực hiện đúng yêu cầu tại Nghị quyết số 71-NQ/TW: “Phân định rõ vai trò, trách nhiệm và cơ chế phối hợp giữa gia đình, nhà trường và xã hội trong giáo dục đạo đức, nhân cách và hệ giá trị chuẩn mực con người Việt Nam”.
Đồng thời, tiếp tục nhận thức một cách sâu sắc về vai trò quan trọng của công tác phối hợp gia đình, nhà trường, xã hội; làm sao để cùng đồng tâm, đồng hành, đồng kiến tạo để có được một thế hệ học sinh trở thành công dân toàn cầu, phát triển toàn diện cả về Đức - Trí - Thể - Mĩ. Việc xây dựng chương trình tập huấn cho giáo viên và các chủ thể liên quan trong triển khai nội dung này cũng được Thứ trưởng nhấn mạnh.
