Mở đường cho nghiên cứu khoa học y sinh tại Việt Nam
Từ niềm say mê công nghệ sinh học khi còn là nữ sinh trung học ở Hoài Ân (tỉnh Bình Định cũ – nay thuộc tỉnh Gia Lai), PGS.TSKH Nguyễn Thị Mộng Điệp đã viết nên hành trình đáng khâm phục của một nhà khoa học Việt vươn tầm quốc tế.
Sau khi tốt nghiệp, cô được giữ lại giảng dạy tại Trường Đại học Quy Nhơn và bắt đầu nghiên cứu trong lĩnh vực công nghệ sinh học nông nghiệp. Năm 2011, cơ duyên đưa cô đến với khoa học y sinh khi nhận học bổng nghiên cứu sinh tại Viện Nghiên cứu Nông nghiệp, Thực phẩm và Môi trường quốc gia Pháp (INRAe) – một trong những viện nghiên cứu hàng đầu thế giới, theo chương trình Đề án 322 của Nhà nước.
Hoàn thành xuất sắc chương trình, cô tiếp tục được mời làm việc sau tiến sĩ tại INRAe và Trường Đại học Kent State (Mỹ). Dẫu có nhiều cơ hội phát triển, PGS Mộng Điệp vẫn chọn trở về Việt Nam, với mong muốn xây dựng phòng thí nghiệm nghiên cứu khoa học y sinh đầu tiên tại Bình Định, mở hướng nghiên cứu mới phục vụ giảng dạy và đời sống.
Những ngày đầu, điều kiện vật chất còn hạn chế, song cô luôn tâm niệm “phải có người mở đường”. Mỗi năm, cô dành 3–6 tháng sang Pháp hợp tác nghiên cứu tại INRAe, tích lũy kinh nghiệm và chuyển giao kiến thức cho sinh viên Việt Nam. Với tinh thần sáng tạo và khát vọng cống hiến, PGS.TSKH Nguyễn Thị Mộng Điệp trở thành tấm gương tiêu biểu về niềm say mê khoa học của Trường Đại học Quy Nhơn.
Khẳng định vị thế khoa học Việt Nam trên trường quốc tế
PGS.TSKH Mộng Điệp dành nhiều năm nghiên cứu trong lĩnh vực khoa học y sinh, trọng tâm là hormone nhân tạo hỗ trợ sinh sản. Năm 2024, cô trở thành người Việt Nam duy nhất đạt chuẩn chức danh Giáo sư tại Pháp và nằm trong top 3 ứng viên xuất sắc nhất ở ba chuyên ngành: Sinh lý học, Hóa sinh – Sinh học phân tử và Sinh học cơ thể. Thành tựu này khẳng định năng lực nghiên cứu vượt trội của nữ khoa học Việt trên trường quốc tế.
Một năm sau, cô tiếp tục được vinh danh là một trong những nhà khoa học có tầm ảnh hưởng nhất thế giới, theo bảng xếp hạng của Nhà xuất bản Elsevier và Đại học Stanford (Mỹ). Là một trong 205 nhà khoa học Việt Nam được vinh danh, PGS.TSKH Mộng Điệp mang lại niềm tự hào cho bản thân, cho Trường Đại học Quy Nhơn và cho nền khoa học nước nhà. Trong giai đoạn 2020–2025, cô là một trong 20 cá nhân được Hiệu trưởng nhà trường khen thưởng vì thành tích tiêu biểu trong phong trào thi đua yêu nước.
Cùng nhóm nghiên cứu, từ năm 2024, cô cho ra đời hai sản phẩm hormone tái tổ hợp eCG và hFSH từ dự án “Sản xuất các Gonadotropin chuỗi đơn để điều trị sinh sản” do Quỹ Đổi mới sáng tạo Vingroup (VINIF) tài trợ. Hai loại hormone này được thử nghiệm thành công trên chuột tại Việt Nam, Đài Loan và Pháp; trong đó eCG còn được INRAe thử nghiệm trên cừu tại Pháp.
Thành công này mở ra triển vọng điều trị vô sinh hiệu quả, bền vững với chi phí thấp, giảm phụ thuộc vào nguồn hormone nhập khẩu. Đồng thời có giá trị ứng dụng cao trong chăn nuôi, góp phần nâng cao năng suất sinh sản của gia súc.
Chia sẻ về hành trình nghiên cứu, PGS.TSKH Mộng Điệp bộc bạch: “Để đạt danh hiệu Giáo sư tại Pháp năm 2024 và được vinh danh trong bảng xếp hạng thế giới năm 2025, tôi phải nỗ lực rất nhiều, dám nghĩ, dám làm và dám chịu trách nhiệm. Tôi may mắn nhận được sự đồng hành của gia đình, đồng nghiệp, Viện INRAe và sự tin tưởng của lãnh đạo Trường Đại học Quy Nhơn. Hy vọng các sản phẩm nghiên cứu của mình sớm đến với người dân, mang lại lợi ích thiết thực cho cộng đồng.”
PGS.TS Đoàn Đức Tùng – Hiệu trưởng Trường Đại học Quy Nhơn cho biết, nhà trường luôn coi phát triển đội ngũ giảng viên, nhà khoa học là yếu tố then chốt để nâng cao chất lượng đào tạo và nghiên cứu.
“Những thành tích mà PGS.TSKH Nguyễn Thị Mộng Điệp đạt được không chỉ là niềm tự hào của cá nhân cô mà còn là minh chứng rõ nét cho nỗ lực xây dựng môi trường học thuật cởi mở, sáng tạo của nhà trường”, PGS.TS Đoàn Đức Tùng nói.
Năm học 2024–2025, hoạt động nghiên cứu khoa học và hợp tác quốc tế của Trường Đại học Quy Nhơn ghi nhận bước phát triển vượt bậc. Nhiều đề tài cấp Bộ, tỉnh và Nhà nước được triển khai hiệu quả; 2 bằng độc quyền sáng chế, 2 bằng độc quyền giải pháp hữu ích được cấp; 6 nhóm nghiên cứu mới được thành lập.
Đặc biệt, 10 lĩnh vực của Tạp chí Khoa học Trường Đại học Quy Nhơn được đưa vào danh mục tính điểm của Hội đồng Giáo sư Nhà nước. Hợp tác quốc tế mở rộng với nhiều viện nghiên cứu, trường đại học, doanh nghiệp trong và ngoài nước; 3 dự án quốc tế mới được ký kết; chương trình IUC-QNU giai đoạn 1 triển khai hiệu quả.
Nhà trường đã đón hàng trăm sinh viên từ các đại học trên thế giới như Vương quốc Bỉ, Hàn Quốc, Nhật Bản, Lào … đến thực tập, trao đổi học thuật, giao lưu văn hóa, khẳng định uy tín và sức hút trong đào tạo, hợp tác quốc tế.
