Mới đây, các nhà khoa học phát hiện khỉ đực trên một hòn đảo nhỏ tại Puerto Rico quan hệ tình dục với nhau nhiều hơn với khỉ cái. Theo các nghiên cứu, hành vi này bắt nguồn một phần từ di truyền học và thật ngạc nhiên, có ảnh hưởng tích cực đến quá trình phát triển bầy đàn của chúng.

Quan hệ đồng giới tạo thế mạnh

Vào những năm 1930, các nhà khoa học đã phát triển một đàn khỉ trên hòn đảo nhỏ Cayo Santiago ở Puerto Rico để phục vụ mục đích nghiên cứu. Được người dân địa phương gọi là Đảo Khỉ, nơi này hiện nay có hơn 1.700 con khỉ nâu (Macaca mulatta) sống tự do.

Trong một nghiên cứu được công bố vào tháng 7 năm 2023 vừa qua trên tạp chí Nature Ecology and Evolution, các nhà khoa học đã xem xét hành vi quan hệ tình dục đồng giới (same-sex sexual behaviour - SSB) giữa những con đực trên đảo và nhận thấy hiện tượng này phổ biến trong số 236 cá thể mà họ quan sát được.

Họ đã ghi lại tần suất những con khỉ đực quan hệ tình dục đồng giới và tần suất giao hợp với những con cái trong ba giai đoạn vào năm 2017, 2019 và 2020. Trong quá trình theo dõi, họ đã xăm những dấu hiệu đặc trưng lên những con khỉ để phân biệt chúng. Kết quả cho thấy, 72% con đực có quan hệ tình dục với nhau, trong khi chỉ 46% giao hợp với con cái.

Trước đây, các chuyên gia cũng đã quan sát SSB ở nhiều loài vật, bao gồm côn trùng, bò sát, chim và linh trưởng, nhưng hiện tượng này thường được cho là không phổ biến. Người ta cho rằng, hành vi này sẽ làm giảm khả năng sinh sản ở động vật, nhưng trong một phân tích, nhóm nghiên cứu đã ngạc nhiên, thú vị khi nhận thấy SSB đã thúc đẩy khả năng sinh sản thành công ở các giống loài này.

Vincent Savolainen, Giáo sư sinh vật học tại Đại học Hoàng gia London ở Anh, nói: “Chúng tôi phát hiện điều hoàn toàn trái ngược với những gì mọi người nghĩ trước đây, rằng càng có nhiều động vật có quan hệ tình dục đồng giới, bầy đàn của chúng càng ít đi.

Thực tế, SSB giúp những con khỉ đực hình thành liên minh mạnh mẽ, cùng nhau chiến đấu chống lại những con đực khác (mà chúng không có quan hệ tình dục). Kết quả chúng có được lợi thế về sức mạnh trong bầy đàn, tiếp cận nhiều con cái hơn và cuối cùng sinh nhiều con hơn”.

Nhà khoa học Vincent Savolainen thuộc nhóm nghiên cứu về đặc điểm di truyền của khỉ đồng tính.

Do di truyền và môi trường

Nhóm nghiên cứu đã tìm bắt các con khỉ sơ sinh để phân tích gen nhằm xác định nguồn gốc, từ đó xem xét di truyền ảnh hưởng như thế nào đến khả năng một con khỉ đực quan hệ tình dục với những con đực khác.

Họ đã so sánh chuỗi DNA trong các mẫu di truyền thu thập được từ những con khỉ với thói quen tình dục của chúng và thấy rằng, khả năng di truyền về quan hệ tình dục đồng giới nam là 6,4%, có nghĩa là di truyền chỉ chiếm một tỷ lệ nhỏ - phần còn lại là do môi trường.

Việc gắn kết đồng giới ở khỉ trở nên ít phổ biến hơn theo tuổi tác, điều này hỗ trợ cho một giả thuyết phổ biến rằng, SSB có thể đóng vai trò “thực hành” cho hoạt động sinh sản trong tương lai.

Savolainen cho biết: “Đây là lần đầu tiên chúng tôi có thể chứng minh đồng tính luyến ái ở loài động vật này một phần dựa trên yếu tố di truyền. Vì hành vi này ở một mức độ nào đó có thể di truyền, nên nó có thể được lựa chọn thông qua quá trình chọn lọc tự nhiên, với các gen làm tăng khả năng sinh sản thành công của động vật trong quần thể”.

Bước tiếp theo, các nhà khoa học sẽ xác định chính xác những gen có thể đóng một vai trò nào đó đối với SSB. Savolainen nói: “Giờ đây, chúng tôi sẽ giải trình tự toàn bộ bộ gen của tất cả những con vật trên để tìm ra nguyên nhân gây ra SSB.

Những phát hiện này có thể ảnh hưởng đến cách chúng ta tìm hiểu và nhìn nhận về đồng tính luyến ái giữa con người. Chúng ta có chung tổ tiên với khỉ rhesus và qua nghiên cứu này, chúng tôi nhận định, trong quá khứ, hành vi đồng tính luyến ái có thể đã tiến hóa ở người và cũng có ích như chúng ta thấy ở loài khỉ. Tất nhiên, có sự khác biệt giữa con người và những con khỉ này nhưng nói chung giữa hai loài cũng có một số điểm chung nào đó”.

Ông cho biết, nếu những phát hiện này có thể giúp dập tắt sự kỳ thị đối với hành vi tình dục đồng giới trong xã hội chúng ta thì đó sẽ là một kết quả tích cực.

Điều quan trọng là quan hệ tình dục đồng giới đực không phải là duy nhất đối với quần thể khỉ ở đảo này. Các nhà khoa học cũng đã thấy hành vi tương tự ở loài khỉ rhesus hoang dã sống tại miền Bắc Thái Lan và một số nơi ở Ấn Độ.