Tăng cường khả năng tự học của học sinh, ứng dụng công nghệ hỗ trợ việc dạy học là giải pháp được nhiều trường triển khai nhằm nâng cao chất lượng bồi dưỡng học sinh giỏi. Giải pháp này càng được tăng cường khi thực hiện quy định dạy thêm trong nhà trường không quá 2 tiết/tuần với mỗi môn học.
Linh hoạt triển khai
Theo quan điểm của thầy Trần Huy Hoàng - Hiệu trưởng Trường THPT huyện Điện Biên (Điện Biên), thời gian 2 tiết/tuần có thể được xem là hợp lý trong bồi dưỡng học sinh giỏi; giúp cân bằng giữa việc học và các hoạt động khác, đồng thời tạo cơ hội cho sự phát triển sâu sắc về kiến thức mà không gây áp lực quá lớn cho học sinh.
Tuy nhiên, việc thực hiện còn phụ thuộc vào từng trường và người học, cần linh hoạt trong thực tế theo từng giai đoạn khác nhau và yêu cầu của từng chủ đề kiến thức học sinh học để đáp ứng được mục tiêu, mục đích đặt ra.
Ngày 9/12/2022, HĐND tỉnh Thừa Thiên Huế ban hành Nghị quyết 35/2022/NQ-HĐND về phát triển Trường THPT chuyên Quốc Học - Huế giai đoạn 2022 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045.
Thầy Hiệu trưởng Nguyễn Phú Thọ cho biết, vận dụng Nghị quyết, nhà trường đã họp bàn và ra quyết định dạy tăng cường 2 tiết/tuần đối với học sinh lớp 10, 11; sử dụng kinh phí chi thường xuyên để chi trả cho giáo viên bồi dưỡng. Khối lớp 10 chưa phân loại được người học nên thời gian tăng cường 2 tiết/tuần sẽ áp dụng với tất cả học sinh.
Lên lớp 11 chỉ tăng cường 2 tiết này cho các học sinh là nguồn để bồi dưỡng, lựa chọn đội tuyển. Việc này được nhà trường triển khai 2 năm nay, đồng thời đúng với quy định của Thông tư 29/2024/TT-BGDĐT về dạy thêm, học thêm. Khi thành lập đội tuyển quốc gia sẽ có thời khóa biểu học riêng.
Trước đây, Trường THPT chuyên Nguyễn Trãi (Hải Dương) thường bồi dưỡng học sinh giỏi với thời lượng từ 6 đến 9 tiết/tuần (ngoài thời gian học chính khóa). Thầy Lê Văn Lục - Hiệu trưởng nhà trường cho rằng, với nhóm này, khối lượng kiến thức nâng cao khá lớn, cần nhiều thời gian rèn luyện.
Chương trình không chỉ mở rộng kiến thức sách giáo khoa, mà còn đòi hỏi các em nắm vững phương pháp giải bài tập phức tạp, phát triển tư duy logic và sáng tạo. Đối với các môn như Toán, Vật lý, Hóa học, Tin học, học sinh cần thời gian để rèn luyện kỹ năng tư duy thuật toán, chứng minh, mô hình hóa bài toán. Với các môn Ngữ văn, Lịch sử, Địa lý, Tiếng Anh, học sinh cần thời gian nghiên cứu tài liệu chuyên sâu, luyện viết luận và phát triển tư duy phản biện.
Theo thầy Ngô Thanh Xuân - Hiệu trưởng Trường THPT chuyên Lào Cai (tỉnh Lào Cai), ôn luyện cho học sinh giỏi là mảng kiến thức khó và có tính mới, nên khi số tiết ôn chỉ cho đội tuyển 2 tiết/môn/tuần khó đạt kết quả cao, học sinh phải nâng cao ý thức và hiệu quả tự học lên rất nhiều. Nhà trường, giáo viên cũng cần đổi mới hình thức bồi dưỡng phù hợp.
“Giải pháp của Trường THPT chuyên Lào Cai là tăng cường thời gian tự học của học sinh. Với 2 tiết nhà trường xếp vào 2 buổi bồi dưỡng, mỗi buổi giáo viên sẽ dạy 1 tiết, thời gian còn lại học sinh tự học, tự nghiên cứu và trao đổi cùng nhau sau khi thầy cô giao bài.
Thời gian trên lớp của giáo viên dành cho việc cung cấp kiến thức mới, phân tích, đánh giá bài tập học sinh đã làm. Mặt khác, nhà trường tăng cường chuyển đổi số, sử dụng phần mềm quản lý học tập. Giáo viên sẽ quản lý được việc học sinh vào phần mềm làm bài và đánh giá hiệu quả làm bài tập trên hệ thống”, thầy Ngô Thanh Xuân cho hay.
Tăng cường tự học, ứng dụng công nghệ
Thầy Nguyễn Phú Thọ khẳng định tầm quan trọng, tính tất yếu của yêu cầu tự học và cho biết đây là đặc trưng ở trường chuyên. Học sinh Trường THPT chuyên Quốc Học - Huế sớm phát triển năng lực tự học.
Sẽ lãng phí nếu 2 tiết học trên lớp dành để giải bài tập. Thầy cô sẽ cung cấp tài liệu, bài luyện để học sinh tự học và 2 tiết giáo viên dạy để giải đáp, cung cấp các kiến thức học sinh sai hoặc thiếu. Giáo viên cũng luôn sẵn sàng hỗ trợ, giải đáp khi học sinh hỏi bài bất cứ lúc nào và việc này không cứ phải gặp trực tiếp mà có thể tương tác qua tin nhắn, Zalo…
“Nhà trường đang xây dựng hệ thống ứng dụng công nghệ thông tin để hướng dẫn học sinh tự học. Thầy trò có thể tương tác trên phần mềm này để hỗ trợ việc dạy và học tốt hơn mọi lúc, mọi nơi”, thầy Nguyễn Phú Thọ thông tin thêm.
Với Trường THPT chuyên Nguyễn Trãi (Hải Dương), giải pháp đầu tiên để nâng cao chất lượng bồi dưỡng học sinh giỏi được thầy Lê Văn Lục chia sẻ là tận dụng tối đa thời gian chính khóa và ngoại khóa.
Theo đó, giáo viên lồng ghép nội dung nâng cao vào chương trình chính khóa, nhất là với các lớp chuyên. Khai thác tối đa các tiết tự chọn, ôn tập trong chương trình chính khóa để củng cố kiến thức nâng cao. Tổ chức câu lạc bộ học tập, chuyên đề chuyên sâu vào các buổi chiều hoặc cuối tuần theo hình thức tự nguyện.
Cùng đó, ứng dụng công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo trong bồi dưỡng. Cụ thể, kết hợp học trực tuyến để học sinh có thêm thời gian tự học với sự hướng dẫn từ xa của giáo viên; xây dựng hệ thống học liệu trực tuyến, giao bài tập qua Shub Classroom, Moodle, Zalo nhóm… giúp học sinh tự học và luyện tập thêm.
Ngoài ra còn có giải pháp như: Tổ chức các kỳ thi thử và đánh giá định kỳ; mời chuyên gia, cựu học sinh giỏi hỗ trợ; khuyến khích học sinh tự học, nghiên cứu khoa học. Theo đó, mô phỏng các kỳ thi học sinh giỏi để học sinh làm quen với áp lực và dạng đề; đánh giá định kỳ năng lực học sinh để có điều chỉnh phù hợp. Mời giảng viên đại học, giáo viên giỏi, cựu học sinh đạt giải cao về chia sẻ kinh nghiệm, giảng dạy chuyên sâu; hợp tác với các trường có thế mạnh về học sinh để tổ chức giao lưu học thuật…
Chia sẻ giải pháp từ kinh nghiệm thực tiễn tại Trường THPT huyện Điện Biên, thầy Trần Huy Hoàng nhắc đến việc thiết kế chương trình học đa dạng và hấp dẫn. Cùng đó, có các chuyên đề hội thảo, tạo cho học sinh cơ hội học hỏi từ chuyên gia, thầy cô có kinh nghiệm.
Đồng thời, khuyến khích học sinh tự học bằng việc giao bài tập dạng dự án để các em tìm hiểu, nghiên cứu tìm tài liệu, sau đó đến lớp giáo viên tư vấn, định hướng. Sử dụng ứng dụng Zoom Cloud Meetings, Microsoft Teams, Google Classroom, hoặc cung cấp tài liệu online, video bài giảng, các khóa học để học sinh tự học theo tốc độ của mình.
Nhà trường có thể tổ chức những buổi hướng dẫn học sinh về kỹ năng tự học, quản lý thời gian, cách lập thời gian biểu và cách tìm kiếm thông tin hiệu quả. Khuyến khích các em kết hợp thành nhóm để trao đổi, thảo luận, hỗ trợ nhau trong quá trình học.
Phải kết hợp đồng bộ các giải pháp, từ chương trình bồi dưỡng, tăng cường ý thức tự học, ứng dụng công nghệ… mới mang lại hiệu quả. Thông qua những giải pháp này, nhà trường có thể nâng cao chất lượng bồi dưỡng học sinh giỏi dù chỉ có 2 tiết/tuần, đồng thời tạo nền tảng vững chắc cho các em. - Thầy Trần Huy Hoàng - Hiệu trưởng Trường THPT huyện Điện Biên
