Số lượng bài thi Ngữ văn bị điểm liệt này nhiều gấp 1,6 lần so với năm 2018 (783 bài), gấp 2,5 lần so với năm 2017 (510 bài) và xấp xỉ con số năm 2016 (1.285 bài). Vậy, đâu là nguyên nhân của bất ngờ này?
Đề thi không khó
Nhận xét về đề thi môn Ngữ văn năm nay, thầy Đặng Văn Du - Tổ trưởng Tổ Ngữ văn Trường THPT Pleiku (Gia Lai) đánh giá: “Nội dung kiến thức chủ yếu nằm trong chương trình Ngữ văn lớp 12. Phần đọc hiểu phát huy được năng lực tư duy, sáng tạo của thí sinh; Với phần làm văn nghị luận văn học, tác phẩm “Ai đã đặt tên cho dòng sông?” thuộc thể loại ký, với nhiều HS đây là một tác phẩm khó gỡ điểm. Với đề này, thí sinh khó đạt được điểm cao nhưng cũng không dễ bị điểm dưới trung bình nếu các em chịu học bài”.
Đề thi Ngữ văn năm nay, như mọi năm, cũng gồm 2 phần: Phần đọc hiểu và phần làm văn. Nhiều thí sinh sau khi hoàn thành bài thi sớm đã phấn khởi nhận xét: Đề năm nay câu NLXH dễ “kiếm điểm”. Mặc dù, phần làm văn rơi vào bài “Ai đã đặt tên cho dòng sông?” của tác giả Hoàng Phủ Ngọc Tường khiến ít nhiều thí sinh bị bất ngờ, bối rối, vì hầu hết các em thường phán đoán đề sẽ yêu cầu phân tích tác phẩm thơ hoặc truyện, chứ ít để ý đến thể loại ký hoặc kịch. Hơn nữa, đây là một tác phẩm khó nên ít khi được chọn làm văn liệu trong các đề thi.
Lỗi từ chính thí sinh
Theo ThS Dương Thanh Huyền, giảng viên kì cựu, nhiều năm là tổ trưởng tổ chấm thi tuyển sinh ĐH môn Ngữ văn của Trường Đại học Nha Trang: Kết quả nhiều điểm liệt môn Văn năm nay, nguyên nhân chính là do HS ngày càng xem thường môn học này, không chịu học, chỉ xem môn Văn là môn điều kiện (vì là môn bắt buộc), thi chỉ cần đủ điểm để xét công nhận tốt nghiệp THPT là được. Không ít HS chỉ chuyên tâm lo ôn luyện 3 môn theo các khối thi đại học tự nhiên đã chọn mà bỏ bê, lơ là môn Văn, nên kết quả như thế kể ra cũng là phù hợp, không có gì bất thường.
Một GV có thâm niên hơn 30 năm ở Trường THPT chuyên Lê Quý Đôn – Khánh Hòa tham gia chấm thi tốt nghiệp THPT quốc gia vừa rồi cũng tỏ ra trăn trở: Nguyên nhân nhiều điểm liệt là do thí sinh không chịu làm bài. Có nhiều bài thi thí sinh bỏ giấy trắng, hoàn toàn không có một chữ nào! Chỉ cần thí sinh chép lại nguyên văn đoạn trích “Ai đã đặt tên...” như trong đề bài là cho ngay 1 điểm; thêm đoạn mở bài với kết bài nữa là ít nhất cũng được 1,25 (thoát điểm liệt); còn nghị luận xã hội thí sinh có thể viết những kiến thức xã hội đơn giản thì cũng dễ đạt 0,5 điểm; thêm câu trả lời: “Thơ tự do” cũng 0,5 điểm... vậy thì đâu có dễ bị điểm liệt?
Tựu trung lại, chưa rõ còn vì lý do gì nữa, nhưng chắc chắn những bài thi văn bị điểm liệt này là do thí sinh không muốn hoặc không chịu làm bài, theo đáp án và biểu điểm của Bộ GD&ĐT hướng dẫn chấm, cứ có ý là có điểm. Tất cả các bài thi bị điểm liệt sau hai vòng chấm độc lập đều được đưa ra tổ chấm để soát xét cặn kẽ lại, cân nhắc kỹ lưỡng “đãi cát tìm vàng” xem có vớt vát được thêm được điểm nào cho thoát liệt không, nhưng kết quả cuối cùng hầu như đều không thay đổi, cả tổ giám khảo đều lắc đầu bất lực, ngán ngẩm!
Vài nguyên nhân khác
 |
| Thí sinh trong giờ thi môn Ngữ văn THPT quốc gia 2019. |
Theo một GV Trường chuyên Trần Hưng Đạo (Bình Thuận) là giám khảo kỳ thi TN THPT vừa rồi, nhiều bài làm bị điểm liệt là do HS học yếu, tâm lý chán nản các môn học và môn Văn cũng không ngoại lệ. Các em nghĩ hết sức đơn giản rằng môn Văn có thể “chém gió” được, cứ viết dài ra là có điểm. Thực ra gặp giám khảo chặt chẽ, nghiêm khắc, khi phát hiện thí sinh “chém gió” mà thiếu kiến thức nền, tỏ ra không biết chút gì về tác giả, tác phẩm thì thí sinh có viết dài mấy trang cũng chỉ nhận được điểm 0.
Một nguyên nhân khác được nhiều thầy cô nhìn nhận: Có bộ phận GV còn chủ quan, khi ôn tập Văn cho HS chỉ chú trọng ôn các tác phẩm thơ, truyện mà lướt qua các tác phẩm thuộc thể loại ký, kịch (tuy trong nội dung ôn thi chỉ có 2 bài ký và 2 tác phẩm kịch), khi làm bài bất chợt gặp văn liệu là ký, kịch thì HS như bị hụt hẫng, bị “trật tủ”.
Trong tất cả 5 bài thi các môn thi TN THPT 2019, hầu hết đều thi trắc nghiệm - trừ môn Văn thi tự luận. Làm bài thi trắc nghiệm, có thí sinh không chắc chắn đáp án đành liều tô đen tất cả các ô, hoàn tất 100% bài làm, bất kể đúng sai, còn tùy hên – xui, may - rủi. Khi làm bài thi tự luận, nếu không biết gì thì: Hoặc sẽ viết linh tinh rất dễ bị giám khảo phát hiện và cho điểm 0, hoặc đành cắn bút bỏ giấy trắng. Điều đó cho thấy, nếu tất cả các môn thi TN THPT đều theo thể thức tự luận, thì số bài thi bị điểm liệt sẽ không dừng ở con số hơn 3.000 bài!
Một số GV khác cũng buồn rầu tiết lộ “căn bệnh thành tích” vẫn còn lẩn quất đâu đó trong môi trường giáo dục. Một số HS đã chán học nhưng để đẹp lòng cha mẹ vẫn buộc lòng phải đến trường, bị cuốn theo guồng quay học hành - thi cử, dù thực chất chẳng học hành gì. GV cũng vì thương học trò phải nhắm mắt cho qua... Số HS đó chính là chủ nhân của các bài thi bỏ giấy trắng, bị điểm liệt của các môn, chứ không chỉ riêng môn Văn.
Đôi điều suy ngẫm
Theo thầy Đặng Văn Du (Gia Lai), cần xem lại cách ra đề thi THPT quốc gia, đề Văn năm nay nhìn chung thuộc loại “an toàn”, cần có sự khuyến khích tính sáng tạo hơn. Qua kết quả này cũng là dịp cảnh báo đến HS trong kỳ thi tới, không chịu học chuyên tâm sẽ không thể tốt nghiệp.
Cựu giảng viên Nguyễn Lệ Hoa, Trường CĐSP Đắk Lắk cũng cảnh tỉnh, nếu GV không liên tục tự bồi dưỡng, thay đổi cách dạy, HS không chịu thay đổi cách học, chưa thấy được tầm quan trọng của môn Văn là môn công cụ, thì kết quả thi TN THPT các năm sau sẽ còn nhiều cú “sốc” hơn nữa!
Cuối cùng, tỷ lệ thí sinh bị điểm liệt nhiều như vậy cũng là con số phản ánh thực chất việc dạy và học Ngữ văn, giúp cho nhà trường, GV và HS có dịp nhìn nhận lại thực tế việc dạy và học Ngữ văn trong nhà trường; trên cơ sở đó đề ra biện pháp chấn chỉnh, uốn nắn nhằm đạt được một kết quả khả quan hơn trong thời gian tới.
