Học ngoại ngữ để phục vụ cuộc sống, công việc, không phải để thi

3 yếu tố quan trọng: Đội ngũ, khảo thí và học liệu

Chia sẻ về kết quả, đặc biệt phân tích kỹ những vấn đề còn tồn tại trong việc dạy học ngoại ngữ cũng như trong triển khai Đề án Ngoại ngữ quốc gia 2020 trong thời gian qua, theo Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ, hiện nay chúng ta vẫn chưa chú trọng đúng mức tới thực tế, thực hành, nên nhiều học sinh, sinh viên đáp ứng chuẩn, thi đạt điểm cao nhưng khi gặp người nước ngoài vấn lúng túng trong giao tiếp, điều này cần chấn chỉnh.

“Chúng ta hướng tới học ngoại ngữ để phục vụ công việc, phục vụ cuộc sống chứ không phải học để thi lấy điểm cao. Từ đó định hướng việc dạy học của giáo viên.” – Bộ trưởng nêu quan điểm.

Nhấn mạnh các yếu tố tiên quyết, quyết định chất lượng dạy và học ngoại ngữ, nội dung quan trọng đầu tiên được Bộ trưởng đưa ra là cần nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, từ giáo viên sư phạm làm nhiệm vụ giảng dạy, đào tạo ra đội ngũ đến giáo viên các trường phổ thông đến đội ngũ giáo viên giảng dạy ngoại ngữ trong các nhà trường.

Muốn nâng cao chất lượng đội ngũ cần phải có chuẩn giáo viên; có chương trình tốt và phương thức đào tạo bồi dưỡng phù hợp. Cần ứng dụng mạnh CNTT, sử dụng phương thức đào tạo online tạo điều kiện cho các thầy cô có thể học mọi lúc, mọi nơi; chỉ cần một số ít thời gian học trực tiếp…

Cùng yếu tố giáo viên, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ cho rằng cần củng cố, nâng cao công tác khảo thí, thi cử, chứng nhận văn bằng; tập trung phát triển về học liệu ngoại ngữ, đặc biệt xây dựng các trung tập học liệu ngoại ngữ.

Ngoài các nhiệm vụ quan trọng trên, Bộ trưởng cũng đề cập đến vấn đề tiếp tục tạo môi trường thuận lợi cho việc dạy học ngoại ngữ và lưu ý hơn đến công tác truyền thông.

Cũng theo Bộ trưởng, Tiếng Anh và công nghệ thông tin là 2 công cụ giúp thế hệ trẻ Việt Nam hòa nhập với thế giới. Chúng ta không đưa ra thời gian cụ thể đến năm bao nhiêu Tiếng Anh sẽ trở thành ngôn ngữ thứ hai của Việt Nam, vì đó là một quá trình rất dài. Tuy nhiên, chúng ta hướng tới điều đó, nếu không đưa ra hướng phấn đấu sẽ không hiệu quả.

Khẳng định việc dạy học ngoại ngữ là nhiệm vụ hết sức cấp bách của các trường ĐH, CĐ hiện nay, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Bùi Văn Ga đề nghị các trường ĐH, CĐ cần chủ động tăng cường dạy học ngoại ngữ cho sinh viên, kết hợp dạy ngoại ngữ tổng quát và dạy ngoại ngữ chuyên ngành; lưu ý dạy học ngoại ngữ nhằm mục đích sử dụng, không phải đi thi…

Về phía Bộ GD&ĐT, lãnh đạo Bộ đã yêu cầu Vụ Hợp tác quốc tế tìm kiếm giảng viên tình nguyện bản ngữ để hỗ trợ các trường; đề nghị Đề án Ngoại ngữ quốc gia 2020 xây dựng cơ sở học liệu về học Ngoại ngữ; lựa chọn học liệu, tài liệu chuẩn, tốt nhất trên thế giới, nhiều nước đã sử dụng có hiệu quả để sinh viên có thể thể truy cập học bất cứ lúc nào…

“Tới đây, khi sửa quy chế đào tạo thạc sĩ và tiến sĩ cũng sẽ đặt ngoại ngữ là điều kiện đầu vào, không phải chỉ là điều kiện đầu ra như trước” - Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Bùi Văn Ga cho biết.

Khuyến khích giáo viên tự học, bồi dưỡng

Tại hội nghị, đại diện địa phương, các trường ĐH đã đưa ra nhiều giải pháp phong phú cũng như kiến nghị, đề xuất nhằm nâng cao chất lượng dạy học ngoại ngữ trong thời gian tới.

Đồng tình với 3 yếu tố quan trọng Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ đưa ra là nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ; khảo thí; học liệu, TS Đỗ Tuấn Minh – Hiệu trưởng Trường ĐH Ngoại ngữ (ĐHQG Hà Nội) – cho rằng:

Công tác bồi dưỡng giáo viên ngoại ngữ đóng vai trò vô cùng quan trọng, quyết định chất lượng đội ngũ giáo viên ngoại ngữ và chất lượng giảng dạy ngoại ngữ ở các bậc học.

Tuy nhiên, để mang lại kết quả như mong đợi, hoạt động bồi dưỡng giáo viên ngoại ngữ cần phải có sự quan tâm đặc biệt của các cấp, ngành và toàn xã hội.

“Trước mắt, các cơ quan quản lý giáo dục cần ban hành các thể chế quy định việc tự học, tự bồi dưỡng của giáo viên hàng năm là bắt buộc.

Theo đó, giáo viên sẽ phải đăng ký tham gia bồi dưỡng trực tuyến thường xuyên trong năm và ít nhất một lần trong năm học được cử tham gia bồi dưỡng trực tiếp tại một trong những đơn vị được Bộ giao nhiệm vụ bồi dưỡng.

Việc tổ chức bồi dưỡng cần được thống nhất thực hiện bởi các cơ sở hay trung tâm bồi dưỡng giáo viên ngoại ngữ trọng điểm đặt tại các cơ sở đào tạo ĐH chuyên ngữ lớn, có uy tín, đủ khả năng và kinh nghiệm…

Công tác tổ chức bồi dưỡng giáo viên cần được triển khai theo mô hình bồi dưỡng mới, trên cơ sở vừa kế thừa những thành quả của hoạt động bồi dưỡng hiện nay, vừa tích hợp những cập nhật mới nhất về hoạt động bồi dưỡng giáo viên ngoại ngữ trong khu vực và trên thế giới, đáp ứng nhu cầu thực tiễn giảng dạy ở Việt Nam” – TS Đỗ Tuấn Minh nhấn mạnh.

Tâm đắc với ý kiến chỉ đạo của Bộ trưởng, TS Nguyễn Minh Trí – Phó Giám đốc Sở GD&ĐT Quảng Ngãi – bày tỏ: Mong muốn nhất của địa phương là phải biến hoạt động thực tiễn của Đề án Ngoại ngữ 2020 thành quá trình tự bồi dưỡng của giáo viên lâu dài, thường xuyên.

Nên khuyến khích giáo viên tự bồi dưỡng, đi thi các chứng chỉ theo khung năng lực ngoại ngữ 6 bậc của Việt Nam hoặc IEL, TOP…, miễn sao các thầy cô đạt chuẩn; đồng thời có chính sách ưu tiên bố trí sử dụng, bổ nhiệm về các vị trí chuyên môn những giáo viên đó; thậm chí hỗ trợ kinh phí tự bồi dưỡng…

Cũng liên quan đến yếu tố giáo viên, TS Nguyễn Văn Huấn – Phó Giám đốc Sở GD&ĐT Bến Tre - cho rằng: Giáo viên, đặc biệt giáo viên ngoại ngữ không thể nâng chuẩn trong thời gian ngắn. Nên cần thiết phải kết hợp 2 hình thức bồi dưỡng. Theo đó, tăng cường tự học dưới hình thức online, sau đó có thời gian tập trung trong hè.

Cần xây dựng Thông tư về định mức biên chế cán bộ quản lý, giáo viên ở các trường phổ thông công lập, thay thế Thông tư liên tịch số 35/TTLT-BGDĐT-BNV, trong đó nâng tỉ lệ giáo viên/lớp ở tiểu học lên 1,5/lớp mới có thể định mức cho giáo viên dạy ngoại ngữ, tin học ở cấp tiểu học. Không nên quy định giá trần cho bồi dưỡng giáo viên là 10 triệu đồng/giáo viên…

TS Phạm Văn Hùng – Giám đốc Sở GD&ĐT Thừa Thiên Huế - kiến nghị: Nên chỉ đạo dạy học ngoại ngữ theo hướng phù hợp với điều kiện vùng miền, tăng sự lựa chọn cho các sở, tỉnh, thành phố bằng cách mở rộng khung chuẩn, mở rộng các quy định, yêu cầu và tổ chức dạy học ngoại ngữ để các tỉnh có điều kiện hoặc chưa có điều kiện lựa chọn phù hợp.

Tạo động lực học tập ngoại ngữ cho học sinh bằng cách quy định ngoại ngữ là môn thi đầu và trong tuyển sinh các trường ĐH, CĐ, TCCN; tách trung tâm khảo thí đánh giá năng lực ngoại ngữ ra khỏi các trường ĐH, nhanh chóng hình thành trung tâm khảo thí quốc gia; sinh viên được tổ chức thi cấp chứng chỉ năng lực ngoại ngữ theo yêu cầu trước lúc cấp bằng tốt nghiệp ĐH, CĐ.

Nên quy định thời gian hiệu lực cho các loại chứng chỉ bằng cấp để người học chủ động trong công việc và thường xuyên có ý thức tự học, tự bồi dưỡng, cơ quan quản lý có cơ sở để điều hành…

Việc đổi mới dạy học, thi, kiểm tra đánh giá ngoại ngữ phải gắn liền với sự thay đổi của nhiều quy định về cơ chế, chính sách như quy định tuyển dụng giáo viên tiểu học đáp ứng chương trình Tiếng Anh mới; quy định về tài chính cho việc thi kiểm tra đánh giá đủ 4 kỹ năng; quy định về bồi dưỡng chuẩn hóa năng lực cho đội ngũ giảng viên ở ĐH; quy định chứng chỉ ngoại ngữ trong tuyển dụng lao động của các ngành nghề; quy định của Bộ Nội vụ về chuẩn nghề nghiệp cho giáo viên và người lao động.