Tâm lí và ngoại cảnh tác động lên học sinh

Cô giáo Hồ Thị Huyền Trang, Chủ nhiệm tổ Xã hội Trường THCS - THPT Phenikaa, Hà Nội, cho rằng việc học sinh hút thuốc lá, trong đó có thuốc lá mới như thuốc lá điện tử, có nguyên nhân từ chính đặc điểm tâm lí và sự tác động của các yếu tố ngoại cảnh đến các em.

Trên thực tế, việc học sinh hút thuốc lá thường diễn ra trong nhóm từ 13, 14 tuổi trở lên. Đây là giai đoạn mà sự phát triển thể chất và tâm lí có nhiều thay đổi. Các em tò mò, thích trải nghiệm những điều khác biệt, thậm chí, càng được cảnh báo thì sự tò mò, muốn làm trái ngược lại càng tăng.

Bên cạnh đó, nhiều học sinh có tâm lí thích thể hiện, muốn chứng tỏ bản lĩnh, mong muốn xây dựng một chân dung thật ngầu, thật nổi bật trước bạn bè. Đồng thời, các em dễ chịu ảnh hưởng của bạn bè. Thậm chí, nhiều em sợ bị tẩy chay, cô lập nếu từ chối khi bạn bè rủ rê hút thuốc nên đã đồng ý sử dụng.

Ngoài ra, việc học sinh hút thuốc còn có nguyên nhân từ các yếu tố khách quan. Một số nguyên nhân có thể kể đến như việc dễ dàng mua hay sở hữu thuốc lá. Ảnh hưởng của Internet, mạng xã hội khiến các thông tin, hình ảnh về việc mua bán, sử dụng thuốc lá được lan truyền dễ dàng, nhanh chóng. Đặc biệt, sự kết nối lỏng lẻo giữa cha mẹ và con cái hay những bất ổn trong gia đình như bố mẹ ly hôn, gia đình không hạnh phúc, phá sản... cũng có thể khiến học sinh chán nản, dễ sa vào các hành động tiêu cực.

"Chưa kể, do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, thời gian học online kéo dài khiến một bộ phận học sinh bị ảnh hưởng về tâm lý, hành vi, dễ tiếp cận thông tin xấu...", cô Trang chia sẻ.

Cô giáo Hồ Thị Huyền Trang. Ảnh: NVCC.

Xây dựng trường học không khói thuốc

Trước những nguyên nhân khiến học sinh tìm đến thuốc lá, cô Trang cho biết Trường THCS - THPT Phenikaa đã tăng cường tuyên truyền về việc phòng chống. Nhà trường đã xây dựng bản nội quy rõ ràng, khoa học, đảm bảo phù hợp đặc điểm tâm lí cũng như phù hợp các quy định hiện hành. Nhà trường, giáo viên phổ biến nội quy tới học sinh - phụ huynh, tổ chức cho học sinh học nội quy với hình thức là buổi tọa đàm, ngoại khóa gần gũi, sinh động. Đồng thời trường tiến hành cho phụ huynh, học sinh kí cam kết về việc thực hiện nội quy.

Việc phổ biến, tuyên truyền về tác hại của việc sử dụng thuốc lá được nhà trường triển khai dưới nhiều hình thức như tuyên truyền trong các hoạt động tập thể như chào cờ, ngoại khoá...; tuyên truyền trên các nền tảng như Fanpage của trường.

Về phía học sinh, các em tổ chức thiết kế poster tác hại của việc sử dụng thuốc và kêu gọi xây dựng môi trường học đường không khói thuốc.

Đặc biệt, nhà trường luôn có sự liên hệ chặt chẽ, thường xuyên phối hợp với phụ huynh, học sinh trong việc giáo dục ý thức cho các em, đặc biệt là với học sinh có hành vi sử dụng, tàng trữ thuốc lá, thuốc lá điện tử.

"Nhà trường hiểu rằng giáo dục, uốn nắn hành vi hút thuốc lá ở một bộ phận học sinh có thể là điều không dễ dàng, do cơ chế gây nghiện của các chất có trong thuốc lá. Do vậy, đây là quá trình cần sự bền bỉ, liên tục đồng hành của giáo viên với học sinh", cô Trang nhận định.

Với bộ phận học sinh này, nhà trường, giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ môn luôn quan sát, tìm hiểu nguyên nhân, đảm bảo có cách xử lý phù hợp với mỗi trường hợp. Điều này vừa có tính nghiêm túc, răn đe, vừa tạo cơ hội cho các em được lắng nghe, chia sẻ và tạo cơ hội cho các em sửa sai, tiến bộ.

Dành nhiều thời gian chia sẻ về tình huống học sinh bị bạn bè rủ rê hút thuốc lá, cô Trang đã gợi ý cho học sinh những cách giải quyết vấn đề này. Để hạn chế việc bị rủ rê, lôi kéo sử dụng thuốc lá, học sinh cần từ chối rõ ràng, dứt khoát và chia sẻ ngắn gọn lý do.

Còn để học sinh có bản lĩnh, không e ngại khi từ chối; không sợ bị cô lập, giáo viên cần tuyên truyền, giáo dục các em về tác hại của việc hút thuốc lá. Nhà trường xây dựng văn hóa tập thể gồm tôn trọng lợi ích của mỗi các nhân, lợi ích của tập thể, có kĩ năng phản biện tích cực.

"Đồng thời, giáo viên cần quan tâm, lắng nghe, nắm bắt kịp thời tình hình lớp, diễn biến tâm lí của các em. Giáo viên cần thực sự là một người bạn để học sinh chia sẻ những băn khoăn, lo lắng của mình, từ đó, kịp thời định hướng và hỗ trợ các em", cô Trang chia sẻ.

Nhìn chung, cô Trang đánh giá việc xây dựng văn hoá trường học không khói thuốc là một chủ trương đúng và đem lại lợi ích cho học sinh.