(GD&TĐ)-Chiến lược phát triển giáo dục giai đoạn 2001-2010 được thực hiện trong bối cảnh đất nước có nhiều đổi mới, sự ổn định chính trị, những thành quả phát triển kinh tế - xã hội, cải thiện đời sống nhân dân đã tạo môi trường thuận lợi cho phát triển giáo dục.
 |
Dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự quan tâm của Quốc hội; chỉ đạo, điều hành của Chính phủ và chính quyền các cấp; sự quan tâm, tham gia đóng góp của các đoàn thể, tổ chức xã hội trong và ngoài nước, của toàn dân đối với giáo dục, sự nghiệp giáo dục nước ta đã đạt được những thành quả quan trọng.
Năm 2005, Bộ GD&ĐT đã chỉ đạo và tổ chức triển khai đánh giá tình hình thực hiện giai đoạn I (2001-2005) Chiến lược phát triển giáo dục giai đoạn 2001-2010 và đề xuất những điều chỉnh cần thiết để thực hiện thành công giai đoạn II của Chiến lược.
Năm 2010, Bộ Giáo dục và Đào tạo tiếp tục chỉ đạo và tổ chức đánh giá một cách toàn diện 10 năm thực hiện Chiến lược phát triển giáo dục, từ công tác tuyên truyền phổ biến đến chỉ đạo và tổ chức thực hiện Chiến lược, cũng như đánh giá mức độ đạt được các mục tiêu Chiến lược và đánh giá tình hình thực hiện các giải pháp Chiến lược trong giai đoạn 2001-2010, làm cơ sở cho việc xây dựng Chiến lược phát triển giáo dục giai đoạn 2011-2020.
Trong 10 năm từ 2001 - 2010, tỷ lệ học sinh so với dân số trong độ tuổi ở các cấp học tăng nhanh: mẫu giáo 5 tuổi tăng từ 72% lên 98%; tiểu học từ 94% lên 97%, THCS từ 70% lên 83%; THPT từ 33% lên 50%; quy mô giáo dục đại học tăng 1,96 lần, trung cấp chuyên nghiệp tăng 3,5 lần và đào tạo nghề tăng 2,17 lần. Đến năm học 2009-2010, số sinh viên trên một vạn dân đạt 195; tỷ lệ lao động đã qua đào tạo đạt 40% tổng số lao động đang làm việc, bước đầu đáp ứng được nhu cầu của thị trường lao động.
Nhiều chỉ tiêu của Chiến lược phát triển giáo dục 2001-2010 được hoàn thành, như tỷ lệ trẻ dưới 3 tuổi đến nhà trẻ đạt 21,1% (vượt 1,2% so với kế hoạch); tỷ lệ trẻ 3-5 tuổi đến nhà trẻ, mẫu giáo đạt 80,9% (vượt 13,9% so với kế hoạch); tỷ lệ trẻ 5 tuổi đi học mẫu giáo đạt 98% (vượt 3% so với kế hoạch); tỷ lệ huy động học sinh trong độ tuổi đến trường tiểu học đạt 99,0% (hoàn thành kế hoạch); 63/63 tỉnh, thành phố đạt chuẩn phổ cập giáo dục THCS (trước thời hạn 6 tháng); tỷ lệ học sinh trong độ tuổi vào trường THPT đạt 50,2% (vượt 0,2% so với kế hoạch); tỷ lệ sinh viên đại học, cao đẳng đạt 200 sinh viên/ 1 vạn dân (hoàn thành kế hoạch); tỷ lệ người lớn trong độ tuổi 15-35 biết chữ đạt 98,9% (hoàn thành kế hoạch).
Mạng lưới cơ sở giáo dục phát triển rộng khắp trong toàn quốc, mở rộng cơ hội học tập cho nhân dân, góp phần bước đầu hình thành xã hội học tập. Về cơ bản đã xóa được "xã trắng" về giáo dục mầm non; trường, lớp tiểu học và trung học cơ sở đã có ở tất cả các xã hoặc liên xã, trường trung học phổ thông có ở tất cả các huyện. Các tỉnh và huyện có đông đồng bào dân tộc thiểu số đã có trường phổ thông dân tộc nội trú, phổ thông dân tộc bán trú. Mạng lưới trung tâm giáo dục thường xuyên, trung tâm học tập cộng đồng phát triển mạnh. Các cơ sở đào tạo nghề, trung cấp chuyên nghiệp, cao đẳng và đại học được thành lập ở hầu hết các địa bàn dân cư lớn, các vùng, các địa phương, đặc biệt ở vùng khó khăn như Tây Bắc, Tây Nguyên, Đồng bằng sông Cửu Long.
Chất lượng giáo dục ở các cấp học và trình độ đào tạo đã có tiến bộ. Trình độ hiểu biết, năng lực tiếp cận tri thức mới của học sinh, sinh viên được nâng cao. Số đông học sinh, sinh viên tốt nghiệp có hoài bão lập thân, lập nghiệp và có tinh thần tự lập; đại bộ phận sinh viên tốt nghiệp đã có việc làm. Phát triển giáo dục và đào tạo cơ bản gắn với phát triển kinh tế - xã hội, khoa học công nghệ và bước đầu đáp ứng nhu cầu xã hội.
Chất lượng giáo dục mũi nhọn đã được coi trọng. Cả nước đã hoàn thành chuẩn quốc gia về công tác xoá mù chữ, phổ cập giáo dục tiểu học, phổ cập giáo dục trung học cơ sở và đang đẩy mạnh thực hiện phổ cập giáo dục tiểu học đúng độ tuổi, một số nơi đang thực hiện phổ cập giáo dục trung học.
Công tác xã hội hoá giáo dục và việc huy động nguồn lực cho giáo dục đã đạt được những kết quả bước đầu. Các lực lượng xã hội tham gia ngày càng tích cực vào việc huy động trẻ đến trường, giám sát, đánh giá và hiến kế cho giáo dục, xây dựng cơ sở vật chất trường học, đầu tư mở trường, đóng góp kinh phí cho giáo dục bằng nhiều hình thức khác nhau. Ngân sách nhà nước đầu tư cho giáo dục tăng, đạt 20% tổng chi ngân sách năm 2010. Việc huy động nguồn lực trong xã hội đầu tư cho giáo dục thông qua chủ trương xã hội hóa đạt hiệu quả đáng khích lệ. Các nguồn đầu tư cho giáo dục ngày càng được kiểm soát và tăng dần hiệu quả sử dụng.
Giáo dục ngoài công lập được tạo điều kiện phát triển. Năm học 2009-2010, tỷ lệ học sinh, sinh viên theo học tại các cơ sở giáo dục ngoài công lập đạt: nhà trẻ 58,9%; mẫu giáo 42,3%; trung học phổ thông 15,6%; dạy nghề 32,2%; trung cấp chuyên nghiệp 24,8%; cao đẳng, đại học 14,1%.
Công bằng xã hội trong giáo dục đã được cải thiện, đặc biệt đối với trẻ em gái, người dân tộc thiểu số và con em các gia đình nghèo, các đối tượng bị thiệt thòi ngày càng được quan tâm. Về cơ bản nước ta đã đạt được sự bình đẳng nam nữ trong giáo dục phổ thông. Giáo dục ở vùng đồng bào các dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa tiếp tục phát triển. Một số chính sách miễn, giảm học phí, cấp học bổng, cho vay đi học và các chính sách hỗ trợ khác đối với học sinh, sinh viên thuộc diện chính sách và người nghèo đã mang lại hiệu quả thiết thực trong việc thực hiện công bằng xã hội.
Công tác quản lý giáo dục đã có nhiều chuyển biến tích cực theo hướng chuẩn hóa. Quản lý chất lượng được chú trọng. Cơ chế tài chính trong giáo dục đã được đổi mới. Phân cấp quản lý giáo dục cho các địa phương và cơ sở giáo dục được đẩy mạnh. Cải cách hành chính trong toàn ngành giáo dục được tăng cường. Công nghệ thông tin được ứng dụng mạnh mẽ trong quản lý ngành.
Tuy vẫn còn những bất cập và yếu kém, nhưng những con số đã đạt hoặc đạt vượt kế hoạch của chỉ tiêu của Chiến lược phát triển giáo dục 2001-2010 thực sự là nền móng vững chắc cho việc thực hiện Chiến lược phát triển giáo dục giai đoạn 2011-2020 sắp tới.
Hiếu Nguyễn
