Theo số liệu của Ngân hàng Thế giới (World Bank), nước ta hiện có 39 ngành nghề xanh, chiếm 3,6% tổng số việc làm. Trong tương lai gần, có đến 88 ngành nghề được dự đoán có tiềm năng trở thành việc làm xanh, chiếm tới 41% tổng số việc làm trên thị trường.
Nhu cầu việc làm xanh đang rộ nở, thế nhưng nguồn nhân lực xanh hiện còn hạn chế cả về số lượng và chất lượng. Một báo cáo từ LinkedIn cho thấy chỉ có 12,3% tỷ lệ người có kỹ năng xanh hoặc đang làm công việc xanh trong lực lượng lao động và tỷ lệ tuyển dụng lao động có ít nhất một kỹ năng xanh chỉ đạt 22,4%; cứ 8 người lao động thì có tới 7 người không có kỹ năng xanh.
Theo bà Pauline Tamesis - Điều phối viên thường trú của Liên Hợp Quốc tại Việt Nam, chúng ta chưa đáp ứng được nhu cầu về các kỹ năng xanh đang ngày càng tăng cao. Đến năm 2030, 60% thanh niên có thể thiếu các kỹ năng cần thiết để phát triển trong nền kinh tế xanh.
Để xây dựng nguồn nhân lực hướng tới mục tiêu bảo vệ môi trường sống bền vững, thời gian qua, nhiều trường đại học đã thúc đẩy đào tạo kỹ năng xanh thông qua nhiều lĩnh vực như: Mở các ngành đào tạo liên quan tới ngành nghề xanh; tích hợp nội dung liên quan tới yếu tố xanh vào chương trình đào tạo; kết hợp giữa nghiên cứu và giảng dạy đào tạo kỹ năng xanh; đa dạng hóa hình thức đào tạo kỹ năng xanh trong phương pháp giảng dạy; Tạo môi trường thúc đẩy đào tạo kỹ năng xanh…
Ở Đại học Quốc gia TPHCM, Đại học Quốc gia Hà Nội, Trường Đại học Tài nguyên và Môi trường TPHCM, Trường Đại học Nông lâm TPHCM, Trường Đại học Công nghiệp TPHCM… còn có những nhóm nghiên cứu mạnh trong lĩnh vực này. Một số trường khác như Đại học Bách khoa Hà Nội, Trường Đại học Tôn Đức Thắng… đã chủ động tham gia vào các bảng xếp hạng trường đại học xanh và thực hiện mục tiêu phát triển bền vững (SDGs) trên thế giới.
Mặc dù đạt được thành quả nhất định nhưng để đào tạo đáp ứng nguồn nhân lực cho kinh tế xanh, các trường cũng đối diện với không ít khó khăn. Thời gian qua chưa có nhiều nghiên cứu về cách hiểu kỹ năng xanh, cách thức đào tạo và các giải pháp thúc đẩy đào tạo kỹ năng xanh trong các cơ sở giáo dục đại học.
Việc triển khai đào tạo kỹ năng xanh chưa đồng bộ và rộng khắp, mới chỉ bó hẹp trong khuôn khổ các dự án, chương trình, sáng kiến, hoặc hoạt động “tự thân” của một số trường. Công tác nắm bắt xu hướng việc làm, nhu cầu thực tế của doanh nghiệp, ngành nghề để triển khai đào tạo các kiến thức, kỹ năng xanh phù hợp cho sinh viên nhiều nơi còn hạn chế.
Đáng chú ý, đa số trường thiếu hụt nguồn giảng viên có năng lực đào tạo kỹ năng xanh tốt; thiếu thốn cơ sở vật chất và trang thiết bị, tài chính đáp ứng cho đào tạo kỹ năng xanh. Việc lập kế hoạch và tổ chức hệ thống tích hợp kỹ năng xanh vào chương trình đào tạo còn nhiều hạn chế, chưa được hoàn thiện…
Đào tạo nhân lực đáp ứng nhu cầu việc làm xanh ngày càng trở nên cần thiết đối với nền kinh tế tuần hoàn, rất cần thực hiện đồng bộ các giải pháp. Trong đó xây dựng khung kỹ năng và trình độ quốc gia về chuyển đổi xanh được xem như nền tảng vững chắc cho việc chuẩn hóa và lan tỏa các chương trình đào tạo chất lượng. Đi kèm đó là tăng cường bồi dưỡng phát triển chuyên môn cho giảng viên, đầu tư cơ sở vật chất cho đào tạo kỹ năng xanh.
Đặc biệt, Nhà nước cần có chính sách ưu đãi hỗ trợ cơ sở đào tạo, miễn giảm thuế, tài trợ nghiên cứu và phát triển cho một số ngành kinh tế xanh, mô hình giáo dục - doanh nghiệp gắn kết thực tiễn tuần hoàn, tạo bệ đỡ vững chắc để giáo dục đại học làm tốt công tác đào tạo đáp ứng chiến lược quốc gia về phát triển bền vững.
