Đổi mới quản trị đại học
Ông Lê Vũ, Giám đốc Trung tâm học liệu truyền thông, Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật, Đại học Đà Nẵng cho rằng, ứng dụng AI không chỉ giúp nâng cao chất lượng quản lý và nghiên cứu mà còn tạo ra giá trị gia tăng, góp phần khẳng định vị thế của các cơ sở giáo dục trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu. Một số cơ sở giáo dục đại học tại Việt Nam đã bắt đầu chú trọng thúc đẩy việc ứng dụng AI trong giáo dục đại học và nghiên cứu khoa học.
Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội đã ứng dụng AI vào giảng dạy, mở ngành mới và trang bị kỹ năng mềm giúp sinh viên mở rộng cơ hội việc làm. Trường Đại học Phan Châu Trinh (Quảng Nam) đã xây dựng hệ thống TLED (Teaching and Learning Experience Dashboard) được hỗ trợ bởi AI để giảng viên theo dõi tiến độ học tập của sinh viên một cách chi tiết.
Đồng thời, hệ thống còn có khả năng phân tích dữ liệu học tập và đưa ra các báo cáo, giúp giảng viên nhận diện những sinh viên gặp khó khăn và cung cấp hỗ trợ kịp thời. AI được sử dụng trong đánh giá bệnh án điện tử, đánh giá kỹ năng lâm sàng và giảng dạy bằng hình ảnh trước khi tiếp xúc với bệnh nhân...
Theo ông Lê Vũ, AI trong quản trị đại học có thể ứng dụng trong quản lý tuyển sinh, quản lý sinh viên, quản lý giảng dạy, quản lý tài chính, quản lý cơ sở vật chất, duy trì kết nối với cựu sinh viên.
“Đơn cử, trong quản lý sinh viên, các cơ sở giáo dục đại học có thể xây dựng hệ thống AI để theo dõi tiến độ học tập của sinh viên, cảnh báo sớm các trường hợp có nguy cơ học tập sa sút, bị cảnh báo học vụ, buộc thôi học, học lực trung bình. Xây dựng AI có thể cá nhân hóa lộ trình học tập, đề xuất các môn học, khóa học và tài liệu phù hợp với năng lực, sở thích của từng sinh viên.
AI có thể phân tích các dữ liệu về học tập, sinh hoạt của sinh viên để cải thiện chất lượng dịch vụ hỗ trợ; xây dựng chatbot AI có thể hỗ trợ sinh viên giải đáp các thắc mắc về thủ tục hành chính, lịch học, điểm số…Thông qua đó, nâng cao chất lượng học tập và trải nghiệm của sinh viên; giảm tỷ lệ sinh viên bỏ học, chăm sóc sinh viên tốt hơn; hỗ trợ sinh viên phát triển toàn diện” – ông Vũ ví dụ.
Trong quản lý cơ sở vật chất, xây dựng AI có thể tối ưu hóa, dự báo việc sử dụng các phòng học, phòng thí nghiệm, thư viện, giúp tiết kiệm chi phí vận hành; xây dựng hệ thống AI có thể giám sát tình trạng hoạt động của các thiết bị, cảnh báo sớm các sự cố và đưa ra các đề xuất bảo trì. Hệ thống AI giúp sử dụng hiệu quả cơ sở vật chất của nhà trường; tiết kiệm chi phí vận hành; đảm bảo an toàn và tiện nghi cho sinh viên và giảng viên.
Tuy nhiên, quá trình thực hiện vẫn còn tồn tại nhiều thách thức như hành lang pháp lý cho việc ứng dụng AI trong giáo dục đại học và nghiên cứu khoa học còn chưa hoàn thiện, gây ra nhiều khó khăn trong việc triển khai và quản lý. Các vấn đề về bảo mật dữ liệu, quyền riêng tư, trách nhiệm pháp lý khi sử dụng AI cần được làm rõ.
Cơ chế kiểm soát, giám sát sử dụng AI
Theo ông Lê Vũ, cần xây dựng một lộ trình thực hiện rõ ràng và các giải pháp cụ thể nhằm tận dụng tối đa tiềm năng của AI, hướng tới phát triển một hệ thống giáo dục đại học số hóa, hiện đại và bền vững. Trong đó, cần xây dựng các văn bản pháp luật, quy định, tiêu chuẩn về việc thu thập, xử lý, lưu trữ và sử dụng dữ liệu AI trong giáo dục đại học và nghiên cứu khoa học.
“Luật Giáo dục đại học cần bổ sung các quy định về ứng dụng AI; Luật Khoa học và Công nghệ điều chỉnh về nghiên cứu và phát triển AI; các nghị định, thông tư cần hướng dẫn về: quản lý dữ liệu trong môi trường AI; tiêu chuẩn kỹ thuật cho hệ thống AI; quy trình đánh giá và kiểm định các ứng dụng AI” – ông Vũ đề xuất.
Ngoài ra, Bộ GD&ĐT cần sớm có các quy định về tiêu chuẩn ứng dụng AI trong quản trị đại học; quy trình thẩm định và công nhận kết quả AI; chính sách hỗ trợ nghiên cứu và phát triển AI.
Ông Lê Vũ cho rằng, cần sớm thiết lập các cơ chế kiểm soát, giám sát việc sử dụng AI để đảm bảo tính minh bạch, công bằng, trách nhiệm vào đạo đức AI. “Cần có quy định về bảo vệ dữ liệu, bao gồm quy định về thu thập và xử lý dữ liệu; tiêu chuẩn bảo mật thông tin cá nhân; quy trình xử lý và lưu trữ dữ liệu an toàn… Các tiêu chuẩn an toàn cho hệ thống AI; quy trình kiểm tra và đánh giá rủi ro; phương án ứng phó sự cố… cũng cần phải được đặt ra” – ông Vũ gợi ý.
Đối với quy định về đạo đức AI, theo Giám đốc Trung tâm học liệu truyền thông, Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật, Đại học Đà Nẵng, cần có tính minh bạch trong sử dụng AI; công bằng và không phân biệt đối xử; trách nhiệm giải trình; bảo vệ quyền riêng tư.
Về quy tắc ứng xử, ông Lê Vũ cho rằng, cần sớm có hướng dẫn sử dụng AI có trách nhiệm; quy định về xử lý các vi phạm; cơ chế giám sát và đánh giá.
"Việc tạo môi trường pháp lý cho ứng dụng AI trong quản trị đại học gắn với nghiên cứu khoa học cần được xây dựng một cách hệ thống và toàn diện, khuyến khích đổi mới sáng tạo và nghiên cứu về AI.
Môi trường pháp lý này cần được xây dựng theo hướng mở, linh hoạt để có thể điều chỉnh phù hợp với sự phát triển nhanh chóng của công nghệ AI và nhu cầu thực tiễn của các trường đại học" - ông Lê Vũ, Giám đốc Trung tâm học liệu truyền thông, Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật, Đại học Đà Nẵng.
