Nọc độc mạnh hơn nọc rắn
Theo phản ánh của nhiều bạn đọc, những ngày gần đây, kiến ba khoang bỗng nhiên xuất hiện nhiều và tấn công người dân. Vết đốt của kiến ba khoang nhỏ nhưng rất đau, nhiều trẻ em bị đốt dẫn đến mẩn đỏ, sưng tấy xung quanh vết đốt, phải nhập viện điều trị dài ngày.
Kiến ba khoang xuất hiện chủ yếu ở trong phòng ngủ, ghế, đệm… và sẵn sàng cắn người vào bất cứ lúc nào.
Theo báo cáo của BV Nhi T.Ư và BV Da liễu T.Ư, những ngày gần đây, số lượng bệnh nhân bị viêm da do tiếp xúc với kiến ba khoang tăng mạnh thêm 20 - 30% so với các tháng trước. Kiến ba khoang là loại côn trùng nguy hiểm, trong cơ thể có chứa độc tố Pederin (C24H43O9N), có độc tính mạnh gấp 12 – 15 lần nọc rắn hổ mang.
Dù nọc của kiến ba khoang rất độc nhưng do lượng tiếp xúc nhỏ và chỉ ở ngoài da nên không đủ gây chết người như nọc rắn. Chất này chủ yếu gây bỏng da, dễ gây nhầm với tổn thương trong bệnh zona thần kinh, giời leo.
Khi bị kiến ba khoang đốt, nếu tổn thương nhẹ sẽ có cảm giác bỏng rát tại chỗ, nặng có thể gây sốt, nổi hạch lân cận, nhiễm trùng.
Thông thường, người bệnh sẽ có cảm giác râm ran ngay sau khi tiếp xúc với chất độc của kiến, nhưng phải sau 6 - 8 giờ mới thấy rát bỏng và sau khoảng 12 - 24 giờ sẽ bị nổi bọng nước, sau 3 ngày sẽ bong vảy và sau 5 - 7 ngày sẽ lành nhưng vẫn còn vết thâm.
GS Bùi Công Hiển, Hội Côn trùng học Việt Nam cho biết, kiến ba khoang là tên dân gian thường gọi, có tên khoa học là Paederus fuscipes CURTIS, 1826, thuộc Họ Staphilinidae (họ Cánh cụt), bộ Cánh cứng (Coleoptera).
Loài côn trùng này có thân mình thon, dài như hạt thóc (dài 1 - 1,2 cm, ngang 2 - 3 mm), có hai màu đỏ và đen, nhìn giống con kiến. Do đó, người ta hay gọi với nhiều tên gọi khác nhau như kiến hoang, kiến kim, kiến lác, kiến gạo, cằm cặp, kiến nhốt, kiến cong...
Loại bọ này không chủ động tấn công, đốt hay cắn người, nhưng do trong dịch cơ thể của bọ có chứa pederin, nên khi bò lên người, khi bị bắt chúng có phản xạ tự vệ đốt cắn hay tiết ra chất pederin. Loài này là một loài côn trùng ăn thịt côn trùng khác, chuyên săn rầy trên đồng ruộng.
 |
Bật đèn màu vàng để đuổi kiến
GS Bùi Công Hiển cho biết, chất độc pederin là một amid độc, gây rộp da, viêm da, có hai vòng tetrahydropyran, được tìm thấy trong haemolymph của kiến ba khoang. Chất này lần đầu tiên được chiết xuất từ 25 triệu con kiến ba khoang thu thập từ môi trường tự nhiên. Nó chiếm khoảng 0,025% trọng lượng của cơ thể kiến ba khoang.
Việc tạo ra pederin dựa trên những hoạt động của một phân loài vi khuẩn cộng sinh (Pseudomonas ssp.) có trong kiến ba khoang. Việc sản xuất ra pederin phần lớn chỉ giới hạn ở những con bọ cánh cứng cái trưởng thành, ấu trùng và con đực có được pederin từ mẹ (chẳng hạn như từ trứng) hoặc thông qua tiêu hóa.
Khi bị kiến ba khoang bám trên da, không nên dùng tay giết kiến, nên chỉ thổi kiến đi hay dùng vật mềm phủ nhẹ, dùng mảnh giấy cho kiến tự động bò lên, rồi hãy xử lý giết bằng nhiều cách có thể (tuyệt đối không tiếp xúc trực tiếp vào kiến).
Những nơi nhiều khả năng kiến ba khoang từ ngoài bay vào, để hạn chế và ngừa kiến xâm nhiễm vào nhà có thể lúc chiều tối dùng bẫy đèn (loại đèn ánh sáng trắng hay tím) để ở cửa sổ hay cửa ra vào, phía dưới đặt chậu nước hay hứng bằng vải màn.
Kiến bị hấp dẫn bởi ánh sáng sẽ tập trung vào nơi đặt bẫy đèn. Việc đặt bẫy và thời gian tùy theo gia đình, nhưng phải đảm bảo an toàn và không gây ảnh hưởng đến sinh hoạt.
Tốt nhất nên dùng đèn bắt côn trùng đang bán ngoài thị trường và đặt ở những nơi nghi kiến đen xuất hiện. Khi lắp đèn, nên thay bằng đèn dây tóc có ánh sáng đỏ, vàng.
Trước khi đi ngủ, giũ sạch chăn, chiếu, buông màn để kiến ba khoang không bay vào. Khi dùng khăn mặt hay quần áo, cần rũ sạch trước khi dùng xem có kiến hay không. Khi thấy kiến, tuyệt đối không giết kiến bằng tay mà nên dùng giấy, giẻ lau, khăn… để giết và dọn sạch kiến.
Khi bị kiến đốt, dùng cồn 70 độ rửa sạch vùng da bị thương tổn giúp giảm khó chịu do tổn thương trên da. Với vết thương do kiến ba khoang gây ra, nếu rửa kỹ sẽ giảm đáng kể tình trạng nổi bọng nước do nọc độc của loài kiến này.
Bôi mỡ corticoid (4 - 6 lần một ngày). Bôi kem phenaegan (8 - 10 lần một ngày). Chú ý khi bôi thuốc phải miết mạnh ở vùng da bị đốt đến khi thuốc khô, thẩm thấu thuốc sẽ tốt hơn. Nếu bạn lỡ tay đập hoặc chà xát chúng trên da thì phải nhanh chóng rửa sạch nơi nơi tiếp xúc để hạn chế chất độc.
Bởi lẽ, trong dịch cơ thể của kiến ba khoang có chứa pederin - một loại chất độc gây rộp, phỏng da, viêm da. Khi da người tiếp xúc vào chất tiết của chúng qua những vật dụng nào đó hoặc vô ý đập làm cho chúng chết trên da thì chất độc theo dịch cơ thể chúng tiết ra ngoài, dính vào da người, gây bệnh ngay tại vùng da đó...
