Chào mừng Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9, triển lãm mang tên “Đối thoại Thư pháp và Graffiti” sẽ được khai mạc vào ngày 26/8 tại khu Thái Học - Văn Miếu Quốc Tử Giám (Hà Nội).
Gặp gỡ Đông – Tây
Triển lãm “Đối thoại Thư pháp và Graffiti” là kết quả của dự án sáng tác và trưng bày về thư pháp kết hợp với graffiti. Dự án nhằm góp phần hiện thực hóa ý tưởng đưa Văn Miếu Quốc Tử Giám trở thành một không gian sáng tạo, điểm đến quen thuộc của công chúng yêu di sản và văn hóa nghệ thuật.
Theo ban tổ chức, đây cũng là dịp để hai loại hình nghệ thuật đối lập được đối thoại, tìm ra tiếng nói chung trong sáng tạo. Đồng thời, để nghệ thuật đến gần hơn với công chúng, và mang lại cho người xem những trải nghiệm, góc nhìn tích cực đối với cả hai bộ môn.
Thư pháp là nghệ thuật thể hiện chữ viết, một loại hình sáng tác có lịch sử lâu đời. Dù mặc định phát xuất từ phương Đông, nhưng thư pháp đã phát triển từ khá lâu ở các nước phương Tây - dưới tên gọi Calligraphy.
Calligraphy là sự kết hợp hai từ Calli và Graphy. Calli có nguồn gốc từ Hy Lạp là Kalli, phát sinh từ Kallos - có nghĩa là vẻ đẹp, và từ Graphy có gốc Hy Lạp là Graphein - có nghĩa là viết chữ. Bên cạnh Calligraphy, cũng có một lối “chơi chữ nghệ thuật” khác được gọi là Graffiti.
Graffiti là bộ môn nghệ thuật gắn liền với văn hóa đường phố ra đời vào khoảng những năm 1970. Graffiti là một từ bắt nguồn từ chữ “graphein” trong tiếng Hy Lạp - có nghĩa là viết. Sau này, trở thành từ “graffito” trong tiếng La tinh - có nghĩa là “hình vẽ trên tường”. Đó là tên gọi chung cho những hình ảnh hoặc chữ viết trên các bức tường đường phố, được vẽ bằng sơn, sơn xịt… trên những bề mặt phẳng, rộng.
Từ bao đời nay, thư pháp luôn được biết đến như một thú chơi tao nhã của giới có học thức, giỏi ngôn ngữ và đam mê văn chương. Trong khi đó, hình ảnh những bức tường phủ đầy graffiti thường gợi lên trong tâm trí hình ảnh những người trẻ “nổi loạn” thích “vẽ bậy”, khao khát được thể hiện và khẳng định mình.
Triển lãm là cuộc đối thoại đầy thú vị của hai loại hình sáng tác tưởng chừng khó tìm được tiếng nói chung bởi những khác biệt trong thẩm mỹ, ngôn ngữ và chất liệu thể hiện. Cuộc đối thoại trải qua bốn giai đoạn: Từ gặp gỡ, đối thoại đến giao lưu với nhau và cuối cùng tìm được sự đồng cảm, chia sẻ những điểm chung.
Tham gia sáng tác cho triển lãm, có sự góp mặt của nhiều nghệ sĩ trẻ (chủ yếu thuộc thế hệ 9X) đang hoạt động trong lĩnh vực thư pháp Quốc ngữ và Graffiti. Các nghệ sĩ đến từ Hà Nội, Đà Nẵng và TPHCM, như: Ngẫu Thư Nguyễn Thanh Tùng, Nguyễn Tuấn Xuân Thành, Nguyễn Hữu Pháp, Đỗ Thế Thành, Nguyễn Tấn Lực, Trang Nhơn Khoa và Lưu Đoàn Duy Linh.
 |
Triển lãm là kết quả của dự án sáng tác và trưng bày về thư pháp kết hợp với graffiti. |
Sáng tạo không giới hạn
“Thư pháp là hình ảnh rất quen thuộc tại Văn Miếu, nhưng ít người nghĩ về sự xuất hiện của graffiti tại không gian di tích này. Bởi vậy, triển lãm kết hợp graffiti với thư pháp tổ chức tại Văn Miếu là điều thú vị chưa từng có. Đây là sự chuyển mình của Văn Miếu Quốc Tử Giám với mục tiêu trở thành một không gian sáng tạo, trưng bày nghệ thuật và truyền cảm hứng đối với công chúng” - ông Lê Xuân Kiêu, Giám đốc Trung tâm Hoạt động văn hóa khoa học Văn Miếu Quốc Tử Giám.
Các nghệ sĩ sẽ mang đến triển lãm 39 tác phẩm của cả hai loại hình sáng tác. Nội dung xoay quanh các chủ đề về đạo nghĩa thầy – trò, học tập rèn luyện bản thân, sách và văn hóa đọc, các địa danh nổi tiếng của đất nước.
Hình thức các tác phẩm đều chú tâm đến bố cục, đường nét, tạo hình giàu sức khơi gợi liên tưởng. Trong khi đó nội dung mang sứ mệnh truyền tải thông điệp hướng tới những giá trị chân – thiện – mỹ.
Nếu như thư pháp dành cho giới trí thức hay những bậc cao niên, thì graffiti lại dành cho người trẻ. Ngoài ra, chất liệu sơn trên nền gạch của graffiti khác biệt với bút lông và giấy trong thư pháp Việt. Quy chuẩn thẩm mỹ của hai nền văn hóa, cũng khiến graffiti chưa được ghi nhận đầy đủ tại Việt Nam. Bởi vậy, triển lãm được kỳ vọng mở ra những khả năng tương tác, học hỏi và sáng tạo không giới hạn giữa hai loại hình đối lập.
Dù rất khác biệt nhưng cả graffiti và thư pháp đều nhằm tạo ra các tác phẩm nghệ thuật, đều đòi hỏi sự hoàn thiện về kỹ thuật, tư tưởng của nghệ sĩ, của tác phẩm cũng như các quan sát và ý niệm của tác giả.
Trên 10 năm gắn bó với graffiti, nghệ sĩ Đỗ Thế Thành cho biết, cộng đồng graffiti Việt Nam hiện nay không chỉ gắn với văn hóa đường phố mà ngày càng tích cực tham gia hoạt động giao lưu với các ngành nghệ thuật khác.
Thực hành đối thoại, Đỗ Thế Thành từng cầm bút lông để vẽ graffiti, còn nhà thư pháp Nguyễn Thanh Tùng cũng cố gắng đặt nét chữ của mình bên cạnh những hình khối và bố cục lạ lẫm. Không chỉ đối thoại, các nghệ sĩ còn bắt tay đồng hành để hai bộ môn đối lập được hòa hợp vào nhau.
“Tôi quan sát graffiti và xem xét về bố cục, hình khối, đặc điểm của loại hình này. Không chỉ graffiti, thư pháp cũng cần học hỏi nhịp điệu từ âm nhạc, tạo thế từ nghệ thuật bonsai hoặc nghiên cứu cả hội họa để ngày càng hoàn thiện hơn”, nhà thư pháp Nguyễn Thanh Tùng chia sẻ.
Dù truyền thống thư pháp không lâu đời như Trung Quốc hay Nhật Bản, nhưng nghệ thuật thư pháp Việt Nam có sự tiếp biến văn hóa - khi đưa chữ Quốc ngữ trở thành hệ thống thư pháp đặc trưng của người Việt. Chữ Việt - Latinh không có tượng hình, nhưng cảm xúc của người viết thì không thể không có. Đó là điểm chung rất lớn giữa thư pháp Việt và nghệ thuật graffiti.
