Cách ôn tập lý thuyết
Cách ôn tập lý thuyết đầu tiên cóthể sử dụng là hệ thống hóa kiến thức theo từng bài và theo giai đoạn văn học bằng sơ đồ tưduy, tóm lược nội dung bằng cách gạch đầu dòng, bằng từ khóa.
Sơ đồ tư duy trên mạngrất nhiều, tuy nhiên có những sơ đồ nhìn vào quá phức tạp. Bởi vậy, giáo viên nên hướng dẫn học sinh tham khảo và soạn lạitheo cách đơn giản, kết hợp với kiến thức trọng tâm, vở ghi của học sinh giúphọc sinh dễ nhớ, khó quên. Tóm lược nội dung trọng tâm tác phẩm bằng cách gạch đầu dòngnhững ý chính ( nhất là với học sinh trung bình,yếu).
Vídụ, bài Rừngxà nu (Nguyễn Trung Thành), có thể ghi lại 4 ý chính:Cây xà nu gắnbó mật thiết với dân làng xô man; Cây xà nu chịu nhiều mấtmát, đau thương; Cây xà nu có sức sống mãnhliệt; Cây xà nu mang phẩm chất caođẹp.
Ngoài những cách trên, giáo viên có thể giúp học sinh ghi nhớ kiến thức bằng cụmtừ khóa. Chẳng hạn, khi ôn về hình tượng cây xà nu, vẫn 4 luận điểm chính trên, giáo viên hướng dẫn học sinhghi nhớ bằng4 cụm từ khóa: Gắn bó, Đau thương, Mãnh liệt, Cao đẹp. Từ cụm từ khóa, yêu cầuhọc sinh diễn ý. Như ở cụm từ "Gắn bó",học sinh sẽ diễn được: Cây xà nu gắnbó mật thiết với dân làng xô man lửa xà nu cháy trongmỗi bếp nhà Ưng, khói xà nu xông bảng nứa cho Mai và Tnú học chữ, đuốc xà nudẫn đường dân làng vào rừng tìm vũ khí giết giặc.
Ngoài ra, việc giáo viên khắc sâu cách nhớ dẫn chứng vănxuôi, thơ bằng dạng câu hỏi điền khuyết, bằng cách so sánh điểm giống nhau vàkhác nhau giữa hai tác phẩm cũng rất quan trọng. Cách làm này giúp học sinh tránh nhầm lẫn kiến thức giữatác phẩm này với tác phẩm khác, thấy được những điểm giống nhau và khácnhau trong phong cách nghệ thuật của hai nhà văn nhà (thơ) trong một giai đoạnsáng tác cũng như sự đóng góp của họ cho nền văn học nước nhà.
Đốivới học sinh không đạt yêu cầu giáo viên đưa ra trên lớp, như không thuộc bài,không làm bài tập, giáo viên lập danh sách phụ đạo vào những giờ trái buổi, kếthợp chặt chẽ với giáo viên chủ nhiệm, cha mẹ học sinh quản lí, thông báo tìnhhình học tập của các em.
Cáchôn tập phần thực hành
Về thực hành, giáo viêncó thể vận dụng các bước sau:
Bước 1:Truy bài lí thuyết về kỹ năng làm các dạng đề theo hướng mới hiện nay. Tôithường dành khoảng 7 đến 10 phút để truy bài lý thuyết về kỹ năng thực hành cácdạng đề. Đâyđược xem là bước quan trọng, vì dẫu các em có nắm vững kiến thức tác phẩm nhưng không nắm kỹ năng làm bài sẽ dễ mất điểm. Nhất là những năm gần đây, trongcác đề thi THPT quốc gia, Bộ GD&ĐT đã có độ phân hóa rõ ở câu Nghị luận vănhọc.
Bước 2: Rèn kỹ năng phân tích đề -lập dàn ý.
Bước3: Rèn kỹ năng viết đoạn văn. Hạn chế lớn nhất của học sinh là thường không biết cách diễn đạt ý (luận điểm chính) thànhmột đoạn văn và thường không biết cách liên kết ý, chuyển ý, lười tư duy dẫn đến học thuộc lòng bài văn mẫu hoặc sao chép lạinhững nội dung mà giáo viên cho ghi vào vở. Các em không có sự tư duy sáng tạo; cũng có em quan niệm văn nắm ý rồi " tán" cho dài ra, nhưng "tán" mà lạikhông nắm vững kiến thức dẫn đến "đầu voi, đuôi chuột". Vì thế, việc tập trungrèn cho học sinh kỹ năng diễn ý và hành văn rất quan trọng. Cụ thể, cần hình thành kỹ năng diễn đạt đoạn văn theo trình tự như sau: Dẫn dắt + Ý (luậnđiểm)-> Dẫn câu văn-> Phân tích-> Liên hệ mở rộng (nếu có). Cùng với đó,học sinh cần lưu ý việc liên kết ý (chuyểný).
Cho học sinh tiếp cận vớithang điểm chấm thi
Nhiều năm liền tham gia chấm thitốt nghiệp THPT quốc gia, tôi nhận thấy thang điểmở câu này phần cứng thường là:
Phần mở bài đạt yêu cầu (tức làgiới thiệu được vấn đề nghị luận) đạt 0,25, nếu mở bài có sáng tạo là 0.5, diễnđạt có sáng tạo là 0,25- 0,5 (sáng tạo ở đây có nghĩa là, bên cạnh diễn đạt được kiến thức trọng tâm theo yêu cầuđề thì cần phải diễn đạt câu văn có hình ảnh, có lí luận, dẫn chứng mở rộng…);
Bốcục rõ ràng (mở bài, thân bài, kết bài và trong phần thân bài chia làm nhiềuđoạn) 0,25 điểm; chính tả ngữ pháp không sai0,25, kết bài 0,25.
Như vậy, tổng cộng phần cứng thườngnằm ở khoảng 1,25-1,5 điểm. Do đó, trong quá trình ôn thi, giáo viên cần chỉ cho các em thấy được thang điểm này, đểthấy được tầm quan trọng của việc viết chữ cẩu thả khó đọc hay viết không phânđoạn, mở bài – kết bài không đạt sẽ mất điểm.
Tổ chức hình thức ôn tập phong phú, đa dạng
Để tăng hứng thú cho học sinhtrong quá trình ôn tập, giáo viên cố gắng tạo hứng thú cho học sinh. Ví dụ, cóthể các em xem lại đoạn phim vợ nhặt, vợ chồng A Phủ, truyện cổ tích "Hồn TrươngBa, da hàng thịt", nghe đoạn nhạc « Ai đã đặt tên cho dòng sông? »…Cũng có thể tổ chức hoạt động đố vui văn học có thưởng ; thực hiện "đôibạn cùng tiến", "chạy tiếp sức"…
Cho học sinh thi thử hay kiểm tra sau mỗi chuyên đề
Bên cạnh việc thi diễn tập theo kếhoạch của sở GD&ĐT, của trường, trong giai đoạn nước rút, giáo viên có thể chohọc sinh thi thử trên lớp, chấm – rút kinh nghiệm làm bài cho học sinh. Kịpthời phát hiện ra những em không học bài, biểu hiện lơ là, sai hình thức đoạnvăn, chưa nắm rõ kỹ năng làm bài tập đọc hiểu, bản thân sẽ tiến hành phụ đạothêm.
Lắng nghe học sinh nói
Lắng nghe nhữngý kiến đóng góp từ học sinh qua tin nhắn điện thoại, Zalo cá nhân, khuyến khíchcác em hỏi những vấn đề còn vướng mắc trên lớp học. Đặc biệt chú ý đến nhữnghọc sinh yếu nhưng cũng không nên quá tạo áp lực. Khen thưởng kịp thời những họcsinh học yếu có cố gắng bằng nhiều hình thức: cho quà vở, bút, cho điểm khuyếnkhích.
